جوان آنلاین: رفتار‌های دولت در برخورد با بازار‌های مالی از جمله بازار ارز از حکایت‌های عجیب روزگار شده؛ اگر شاخص ارزی کنترل شود، کار دولت است و اگر نشود کار دلالان و تحریم‌کنندگان و مخالفان FATF! از همین رو در مواجهه با گرانی‌های ارز با این ابهام روبه‌رو می‌شویم که بالاخره این نوسانات در اختیار بانک مرکزی با هدف درآمدزایی است یا از دست دولت خارج شده؟!
رئیس‌جمهور سابق پیش‌تر در جلسه‌ای گفته بود: «ارز مال دولت و قیمت ارز هم در اختیار دولت است، بنابراین ما مالک ارز هستیم و می‌توانیم قیمت دلار را پایین‌تر بیاوریم.» بسیاری از کارشناسان نیز بر این مسئله که بانک مرکزی می‌تواند با مدیریت بازار و نقدینگی‌ها دست‌کم سرعت افزایش نرخ ارز را کنترل کند، صحه می‌گذارند.
هر چند این مسئله به معنای نادیده گرفتن سایر مؤلفه‌های تأثیرگذار از جمله نگرانی از کاهش درآمد‌های ارزی نیست، اما به طور حتم نقش وزارت امور اقتصادی و دارایی و همچنین بانک مرکزی در مدیریت بازار ارز انکارناپذیر است، البته سکانداران این دو نهاد در چند مدت اخیر سیاست سکوت را پیشه کرده و نه فقط در عمل اقدامی برای مدیریت بازار ارز نمی‌کنند بلکه در سکوت کامل روز‌ها را سپری می‌کنند.
عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد وعده داده بود نرخ ارز رسمی را افزایش و نرخ ارز آزاد را کاهش می‌دهد، اما حالا از وعده وزیر فقط افزایش ارز رسمی است که روزانه محقق می‌شود.
دلار در بازار آزاد به بیش از ۹۰هزار تومان رسیده است و تقریباً روزانه رکورد جدیدی ثبت می‌کند.
وزیر اقتصاد هم که پیش از این چند روز یک‌بار از قیمت ارز و تک‌نرخی‌شدن آن صحبت می‌کرد، سکوت کرده و در آخرین اظهار نظر گفته «مسائل ارزی به من مربوط نیست، از فرزین بپرسید.»
سیاست ارزی دولت چهاردهم که از سوی وزیر اقتصاد پیگیری می‌شود تک‌نرخی‌کردن ارز و کاهش دخالت دولت در بازار ارز است؛ موضوعی که وزیر اقتصاد پیش از این در شروع دولت اینگونه به آن اشاره کرده است: «حتماً ارز را با همکاری بانک مرکزی تک‌نرخی می‌کنیم. وقتی نرخ نیما را به نرخ بازار نزدیک کنیم، دلار بازار آزاد ارزان‌تر می‌شود.».
اما این تنها اظهار نظر وزیر اقتصاد درباره ارز تک‌نرخی نیست. او شهریور ماه بار دیگر این موضوع را گفت که «درباره بازار ارز سیاست جدیدمان این است که بازار به نرخ نیما نزدیک شود. هم دلار نیما را افزایش و هم‌نرخ بازار را کاهش می‌دهیم.»
همتی این را هم گفته بود که «قرار نیست دلار نیمایی به دنبال دلار ۷۱هزار تومانی حرکت کند. قرار است دلار نیمایی و توافقی باهم باشند، در نهایت نرخ دلار را کاهش دهند.»
از زمان این صحبت‌ها چند ماه گذشته است، دلار نیمایی دیگر وجود ندارد و دلار توافقی در بازار ارز تجاری کشف قیمت می‌شود، اما دلار آزاد ۲۰هزار تومان افزایش قیمت پیدا کرده است.
رئیس کل بانک مرکزی هم که معتقد بود «بازار ارز توافقی به بازار ارز غیررسمی علامت‌دهی خواهد کرد و نرخ بازار غیررسمی را هم کاهش خواهد داد» حالا سکوت کرده و بیش از یک ماه است درباره نرخ ارز صحبت نمی‌کند.
در این شرایط بازار ارز آزاد عملاً به همه بازار‌ها سیگنال‌دهی می‌کند و بسیاری از مردم معاملات خود را بر اساس آن تنظیم می‌کنند، اما بانک مرکزی بدون توجه به آن تمرکز خود را روی بازار ارز توافقی گذاشته است و کالا‌ها نیز در بازار با گرانی ارز رسمی و غیررسمی روزبه‌روز گران‌تر می‌شوند.
دولت نباید نرخ بازار ارز را رها کند
محمدرضا موسوی، کارشناس اقتصادی معتقد است: ایجاد بازار ارز توافقی در راستای هدف اصلی بانک مرکزی که تشکیل یک بازار رسمی شفاف است، کار رو به جلویی است، اما مهم‌ترین الزام آن کنترل بازار غیررسمی است.
او می‌گوید: اگر ما بازار توافقی را ایجاد و بازار غیررسمی را رها کنیم، معلوم نیست بتواند به هدفش برسد. بانک مرکزی علاوه بر مداخله باید از ابزار‌های خود به گونه‌ای استفاده کند که بتواند جلوی سرعت معاملات و تعداد معاملات را در بازار غیررسمی بگیرد.
«مدیریت نقدینگی» سرعت‌گیر ارز
مرتضی افقه، اقتصاددان نیز با اشاره به اینکه تحریم‌ها و میزان فروش نفت نقش مهمی در تعیین نرخ ارز دارند، افزود: بانک مرکزی می‌تواند با مدیریت نقدینگی سرعت افزایش قیمت ارز را کنترل کند.
حمیدرضا جیهانی، کارشناس بازار‌های مالی هم در گفت‌و‌گو با تسنیم درباره افزایش اخیر نرخ ارز و نوسانات بازار اظهار کرد: افزایش قیمت دلار آزاد در روز‌های اخیر غیراقتصادی است و بیشتر به انتظارات تورمی و فضای روانی ایجاد‌شده در بازار مرتبط می‌شود. وی افزود: نوسان‌گیران و سودجویان از فضای سیاسی شکل‌گرفته در روز‌های اخیر سوءاستفاده کرده‌اند و با افزایش قیمت‌ها و ایجاد نگرانی در جامعه، به دنبال کسب سود‌های کلان هستند.
این پژوهشگر اقتصادی با اشاره به مکانیسم بازار ارز تجاری توضیح داد: نیاز‌های ارزی کشور در بازار ارز تجاری و از طریق عرضه و تقاضا و به‌صورت توافقی با نرخ ۶۸هزار تومان انجام می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد افزایش قیمت دلار در بازار آزاد لزوماً بازتابی از واقعیت‌های اقتصادی کشور نیست.
جیهانی همچنین به افزایش قیمت طلا و سکه در بازار داخلی اشاره کرد و گفت: بخش زیادی از این نوسانات به دلیل رشد چشمگیر و کم‌سابقه نرخ طلای جهانی است که ناشی از شروع جنگ تجاری امریکا و تنش‌های بین‌المللی است. این عوامل خارجی به‌طور مستقیم بر بازار‌های داخلی تأثیر گذاشته‌اند.
وی به ناترازی‌های ساختاری در اقتصاد ایران اشاره کرد و افزود: ناترازی‌های موجود در اقتصاد کشور، مانند ناترازی در صندوق‌های بازنشستگی و بخش انرژی از جمله عوامل بلندمدتی هستند که بر افزایش نرخ ارز تأثیر می‌گذارند. این کارشناس بازار‌های مالی تأکید کرد: برای مدیریت این چالش‌ها و ناترازی‌ها، نیازمند اصلاحات ساختاری و سیاستگذاری‌های پایدار در حوزه اقتصادی هستیم. جیهانی خاطرنشان کرد: ثبات بازار ارز و کاهش نوسانات، مستلزم ایجاد اعتماد در جامعه و مدیریت انتظارات تورمی است. در غیر این صورت، نوسانات کنونی می‌تواند به تشدید بی‌ثباتی اقتصادی منجر شود.
بانک مرکزی هم ابزار دارد و هم اختیارات لازم
وحید شقاقی، اقتصاددان نیز با بیان اینکه متأسفانه مسائل اقتصادی و تحولات ارزی با تأخیر مدیریت می‌شود، گفت: امروز شاهد هستیم ارز یک گارد صعودی به خود گرفته و از قبل نیز کاملاً مشخص بود انتظارات تورمی و نااطمینانی‌ها در حال تشدید است، به عبارتی از قبل این موضوع قابل پیش‌بینی بود.
وی با بیان اینکه بانک مرکزی، باید از قبل آمادگی لازم را به دست می‌آورد، افزود: امروز شاهد هستیم، طبق قانون مسئولیت مسائل ارز کشور بر عهده بانک مرکزی است و قانون نیز به بانک مرکزی اختیارات داده است و حتی سران قوا نیز این اختیارات را به بانک مرکزی اعطا کرده‌اند.
شقاقی ادامه داد: بانک مرکزی هم ابزار و هم اختیارات لازم را در رابطه با مداخله ارزی در بازار دارد، هم ذخایر و منابع ارزی دارد و هم در طرف دیگر متولی کنترل و نظارت بر صرافی‌هاست و حتی در روز‌های اخیر نیز متولی مدیریت حوزه رمز ارز‌ها نیز شده است. علاوه بر این مدیریت گردش ریال و نقدینگی در کشور بر عهده بانک مرکزی است، بنابراین امروز رئیس کل بانک مرکزی می‌تواند نسبت به تحولات پیش آمده در بازار عدله خود را مطرح کند.
وی اظهار کرد: باید بر این نکته تأکید داشت که مسئله ارزی تنها از طریق یک دستگاه قابل مدیریت نیست و یک موضوع فرادستگاهی و حتی فرادولتی است که ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در آن دخیل است، دستگاه‌هایی مثل وزارت کشاورزی و وزارت صمت در آن اثرگذار هستند، موضوع تداوم صادرات غیرنفتی و مدیریت واردات، حکمرانی ریال و پول ملی، قوه قضائیه و نهاد‌های امنیتی همگی در مسئله مدیریت ارز در کشور اثر گذار هستند و به عبارتی این موضوع یک مسئله فرانهادی بوده که به اجماع‌سازی نیازمند است، اما طبق قانون اختیارات مربوط به هماهنگی آن بر عهده بانک مرکزی است، بنابراین باید از قبل این آمادگی فراهم می‌شد.
این اقتصاددان خاطرنشان کرد: مدت‌هاست وارد یک جنگ سخت اقتصادی شده‌ایم که تمام نهاد‌های مختلف باید تمام تلاش‌های خود را انجام دهند تا رضایت عمومی بالا رود.
ثبت قله‌های جدید در بازار ارز و سکه
دلار در بازار آزاد به کانال ۹۰هزار تومان وارد شد و رکورد جدیدی را ثبت کرد. در بازار طلا، هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید ۷۸میلیون‌و۵۰۰هزار تومان و هر قطعه سکه قدیم ۷۲میلیون‌و۸۰۰هزار تومان به فروش رفت و قیمت نیم سکه نیز ۴۱میلیون‌و۹۰۰هزار تومان و ربع سکه ۲۲میلیون‌و۷۰۰هزار تومان قیمت خورد، بهای هر قطعه سکه گرمی نیز به ۱۱میلیون‌و۵۰۰هزار تومان نرخ گذاری شد.
در بازار طلا، معامله‌گران هر گرم طلای ۱۸عیار را ۶میلیون‌و ۵۵۰ هزار تومان و هر گرم طلای ۲۴عیار را ۸میلیون‌و۷۳۱هزار تومان قیمت‌گذاری کردند.
با توجه به افزایش انتظارات تورمی، معامله‌گران در روز‌های اخیر در سمت خرید قرار گرفتند. بررسی‌ها از دلار فردایی نیز نشان‌دهنده روند افزایشی قیمت دلار و ادامه‌دار است.
رئیس اتحادیه طلا با بیان اینکه قیمت‌ها در بازار طلا و سکه کاذب افزایش یافته است، گفت: حباب سکه نسبت به هفته گذشته دو برابر شده و به ۱۲میلیون‌و ۳۰۰هزار تومان رسیده است.
نادر بذرافشان در گفت‌و‌گو با تسنیم، درباره وضعیت بازار طلا و سکه در روز‌های اخیر اظهار داشت: قیمت سکه با حدود ۹ میلیون افزایش به ۷۸ میلیون تومان و هر گرم طلای ۱۸ عیار به ۶میلیون‌و ۵۵۰هزار تومان رسیده است.
او با اشاره به اینکه خریدار خاصی در بازار نداریم، گفت: قیمت‌ها در بازار طلا و سکه به صورت کاذب بالا رفته و دلیل اقتصادی ندارد، اما معاملات به راحتی انجام نمی‌شود و ریسک معاملات بسیار بالاست.
رئیس اتحادیه طلا تأکید کرد: قیمت سکه و طلا تحت تأثیر نوسانات ارزی افزایش محسوس داشته است. به رغم اینکه در روز‌های اخیر طلای جهانی نوسان خاصی نداشته ولی طلا و سکه در بازار داخلی به دلیل افزایش قیمت ارز با افزایش زیادی همراه شده است.
بذرافشان با تأکید براینکه بازار التهاب خاصی ندارد و وضعیت عادی است، گفت: افزایش قیمت‌ها باعث شده است قدرت خرید مردم کاهش یابد. اگر بانک مرکزی قیمت ارز را کنترل کند و دلار در بازار کاهشی شود، قطعاً شاهد کاهش قیمت‌ها در بازار طلا و سکه هم خواهیم بود.