بی‌اشتهایی: احساس گرسنگی نکردن
بی‌اشتهایی یا کم‌اشتهایی یعنی اینکه تمایلتان به خوردن کم شود. بیشتر افراد گاهی بی‌اشتها می‌شوند؛ اما اگر بی‌اشتهایی ناگهان چند روز ادامه‌دار شود، بررسی‌های پزشکی لازم است.بی‌اشتهایی در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به کاهش وزن ناخواسته و سوءتغذیه در فرد شود.
دلایل بی‌اشتهایی
سالخوردگیخیلی از افراد با بالارفتن سن تدریجاً کم‌اشتها می‌شوند. حدود ۱۵ تا ۳۰ درصد از افراد سالمند بی‌اشتهایی را تجربه می‌کنند. عوارض مرتبط با سالخوردگی مانند زوال عقل نیز می‌تواند اشتها را کاهش دهد.
تغییرات در چشایی نیز می‌تواند حاصل بیماری‌ها یا داروها باشد که بر اشتها اثر می‌گذارد. مشکلات جویدن و بلع ناشی از سکته مغزی، مشکلات دندان یا دیگر عوارض می‌توانند باعث کم‌اشتهایی شوند.
استرس و اضطراب
استرس و اضطراب می‌تواند بر اشتها اثر بگذارد. وقتی تحت استرس حاد هستید، بدنتان هورمون‌هایی مانند آدرنالین ترشح می‌کند که تنظیم‌کنندهٔ واکنش جنگ یا گریز هستند. ترشح این هورمون‌ها به طور موقت، تمایل به خوردن را سرکوب می‌کند. از سویی دیگر، استرس مزمن و بلندمدت نیز می‌تواند باعث احساس گرسنگی بیشتر و پُرخوری شود.
عفونت‌ها
هر بیماری یا عفونتی، از عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفلوانزا و کووید ۱۹ گرفته تا عفونت‌های باکتریایی مانند پنومونی، می‌توانند موقتاً شما را بی‌اشتها کنند. علائمی مانند تهوع، استفراغ و ازدست‌دادن حس بویایی و چشایی می‌توانند شما را به غذا بی‌تمایل کنند.
داروها
بسیاری از داروهای تجویزی ممکن است باعث کم‌اشتهایی شوند:
. آنتی‌بیوتیک‌ها
. داروهای شیمی‌درمانی
. کدئین
. مورفین
. مخدرها
افسردگی
افسردگی اغلب با افزایش وزن و هیجانی خوردن همراه است اما می‌تواند باعث کم‌اشتهایی نیز بشود و در نتیجه فرد وزن کم کند. تحقیقات نشان می‌دهد این اتفاق ممکن است ناشی از تغییراتی در نواحی از مغز باشد که گرسنگی را کنترل می‌کنند. هیجاناتی مانند اندوه و غم در کوتاه‌مدت می‌توانند باعث شوند فرد کمتر احساس گرسنگی کند.
اختلالات گوارشی
تقریباً هر اختلال گوارشی می‌تواند فرد را بی‌اشتها کند. زیرا اختلالات گوارشی با علائمی همراه‌اند که اشتها را کور می‌کنند؛ مانند تهوع، نفخ، گاستریت، اسپاسم و گرفتگی‌های شکمی و شکم‌درد. این بی‌اشتهایی می‌تواند ناشی از عوارض خاصی نیز باشد که بر ارتباط بین مغز و روده اثر می‌گذارند.
نمونه‌هایی از اختلالات گوارشی که بر اشتها اثر می‌گذارند:
. یبوست
. رفلاکس اسید
. بیماری کرون
. سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
بارداری
۶۰ درصد از خانم‌ها طی سه‌ماهه اول بارداری دچار حالت تهوع و استفراغ و بی‌اشتهایی می‌شوند و در برخی ممکن است تا ماه‌های بعد نیز ادامه داشته باشد. ویار، تهوع صبحگاهی و تغییرات هورمونی همگی در این میان نقش دارند.
بیماری آدیسون
بیماری آدیسون عارضه‌ای است که باعث می‌شود بدن به‌اندازه کافی هورمون‌های کورتیزول و آلدوسترون تولید نکند. بی‌اشتهایی اغلب یکی از اولین علائم بیماری آدیسون است و همین‌طور علائم گوارشی مانند تهوع و شکم‌درد.
کم‌کاری تیروئید
کم‌کاری تیروئید عارضه‌ای است که در آن غده تیروئید به‌اندازه کافی هورمون تیروئید نمی‌سازد تا بدن را در تعادل نگه دارد. در مراحل بعدی، این عارضه می‌تواند باعث ازدست‌رفتن حس چشایی و بویایی شده و بی‌اشتهایی ایجاد کند.
بیماری مزمن کبدی یا کلیوی
بیماری‌های مزمن که بر کلیه‌ها یا کبد اثر می‌گذارند، مثلاً نارسایی کلیوی، هپاتیت، نارسایی کبد و یا سیروز می‌توانند بی‌اشتهایی، کاهش وزن و سوءتغذیه ایجاد کنند. خیلی از افراد متوجه می‌شوند با بدتر شدن شرایط بیماری‌شان، اشتهایشان کمتر می‌شود.
سرطان
بعضی از سرطان‌ها می‌توانند اشتها را کم کنند و منجر به کاهش وزن و خستگی بشوند. احساس گرسنگی نداشتن می‌تواند با این سرطان‌ها مرتبط باشد:
. سرطان کولون
. سرطان معده
. سرطان تخمدان
. سرطان پانکراس
اگر کم‌اشتها شده‌اید، عوارض جدی مانند سرطان به‌ندرت ممکن است علت بی‌اشتهایی باشند. اما اگر نگران هستید یا هر علامت دیگری نیز دارید به پزشک مراجعه کنید.
برای برگشت اشتها چه کارهایی می‌توانید انجام دهید؟
حتی اگر احساس گرسنگی نمی‌کنید باید مطمئن شوید که بدنتان هر روز مواد مغذی موردنیازش را دریافت می‌کند.. هر چیزی که می‌خورید یادداشت کنید. تا چند روز هر چه می‌خورید و می‌نوشید یادداشت کنید و به علائم خود مثل تهوع و نفخ توجه کنید. این کار کمک می‌کند الگوها را پیدا کنید و به علت برسید.
. مزه‌های مختلف را امتحان کنید. مزه‌های گوناگونی را که شما را دوباره مشتاق خوردن می‌کنند امتحان کنید. غذاهای خود را با ادویه‌های گیاهی و چاشنی‌ها خوشمزه‌تر کنید. شما باید از انواع گروه‌ها و دسته‌های غذایی استفاده کنید.
. سراغ غذاهای محبوبتان بروید. بعضی از افراد با برگشتن به سمت غذاهایی که زمانی خیلی دوست داشتند اشتهایشان برمی‌گردد. این روزها که کم‌اشتها شده‌اید اشکالی ندارد آشپزخانهٔ خود را پُر از اسنک‌های موردعلاقه‌تان کنید یا از رستوران محبوبتان غذا سفارش بدهید.
. انگیزه پیدا کنید. راه‌هایی پیدا کنید تا غذا شما را به هیجان بیاورد. میز غذا را جذاب بچینید، از غذاهایی که درست می‌کنید عکس بگیرید و با دیگران به اشتراک بگذارید یا مهمان دعوت کنید و غذاخوردن را برای خود مفرح کنید.
. وعده‌های مکرر و کوچک بخورید. در روز پنج تا شش وعده کوچک بخورید. این شیوه کمکتان می‌کند به‌جای اینکه همراه غذا نوشیدنی بخورید، بین وعده‌ها آنها را بنوشید. در نتیجه جلوی غذایتان را نخواهند گرفت.
. بیشتر از غذاهای مغذی استفاده کنید. غذاهایی بخورید که دارای بیشترین میزان مواد مغذی‌اند نه اینکه ارزش غذایی ندارند.
اگر بی‌اشتهایی‌تان به یک بیماری یا وضعیت موقتی مربوط است، مثلاً استرس، خودبه‌خود اشتهایتان برخواهد گشت. اگر به دلیل وجود مشکلی در سلامتی‌تان احساس گرسنگی نمی‌کنید، درمان این مشکل، اشتهایتان را نیز برخواهد گرداند. پزشک هم می‌تواند در صورت لزوم داروهایی برای تحریک اشتهایتان تجویز کند.
برای غذا درست‌کردن و آماده‌کردن غذا پریشان نشوید
آماده‌کردن و تهیه غذا گاهی می‌تواند سخت و آشفته‌کننده باشد، خصوصاً وقتی که اشتهایی ندارد. پس راه‌هایی به شما توصیه می‌کنیم تا در این مواقع مضطرب نشوید و بیشتر لذت ببرید.. غذاهایی را انتخاب کنید که با آنها راحت هستید. سراغ غذاهای اشتهابرانگیز و راحت بروید. همیشه از این نوع غذاها در دسترس داشته باشید.
. کم‌کم بخورید. بعضی از افراد احساس می‌کنند نمی‌توانند یک وعدهٔ کامل بخورند. سعی کنید طی روز هر دو ساعت کم‌کم چیزی بخورید.
. محیطی آرامش‌بخش فراهم کنید. اگر «خوردن» برایتان استرس برانگیز است، فضا را آرام کنید و آهسته شروع به خوردن کنید. با خانواده و دوستان به رستوران بروید و تجربهٔ مفرحی از خوردن برای خود فراهم کنید. اگر در خانه غذا می‌خورید، محیط را با نور ملایم، دمای مناسب و موسیقی آرامش‌بخش، مطبوع و جذاب کنید.
. انواع نوشیدنی‌ها را امتحان کنید. اگر تمایلی به خوردن ندارید، نوشیدنی‌های پروتئینی یا سوپ‌های غنی شده گاهی می‌توانند جای وعده‌های غذایی را بگیرند. در مورد میزان کالری و مواد مغذی که باید دریافت کنید با پزشک مشورت نمایید.
چه زمانی مراجعه به پزشک لازم است؟
اگر بی‌اشتهایی‌تان بیشتر از چند روز طول کشید و همچنان تمایلی به خوردن ندارید باید به پزشک مراجعه کنید. ضمناً اگر کاهش وزن بیشتر از ۴ کیلوگرم داشتید باید زودتر به پزشک مراجعه کنید.بی‌اشتهایی همراه با علائم افسردگی، مصرف الکل یا مواد مخدر، اختلال خوردن یا دیگر علائم نگران‌کننده نیز نیازمند بررسی‌های پزشکی‌اند. این علائم ممکن است نشان بدهند مشکلی در سلامتی وجود دارد.
اگر بی‌اشتهایی‌تان مربوط به داروهایی است که مصرف می‌کنید با پزشک مشورت کنید تا در صورت امکان، دوز مصرفی‌تان را تغییر دهد یا داروی دیگری را جایگزین کند؛ اما هرگز بدون مشورت با پزشک مصرف دارو را قطع نکنید یا تغییر ندهید.
بیشتر بخوانید