بینی انسان روزانه یک تا دو لیتر مخاط تولید می‌کند. وقتی بیمار می‌شویم، این مخاط غلیظ‌‌تر می‌شود تا ویروس‌ها را به دام بیندازد. دکتر پیتر فیلیپ، متخصص بینی و جراح قاعده جمجمه در مرکز پزشکی دانشگاه راش شیکاگو، می‌گوید که فین‌ کردن به خروج این مخاط غلیظ کمک و تسکینی موقتی ایجاد می‌کند؛ اما قبل از یک فین بزرگ و پرصدا، خوب است بدانید که خارج کردن مخاط بینی تنها زمانی مفید است که به‌درستی انجام شود و فین کردن شدید حتی می‌تواند علائم سرماخوردگی را بدتر کند.

به گفته دکتر فیلیپ، فین‌ کردن تنها تسکینی موقت است، در حالی که برای پاکسازی مخاط بینی در درازمدت راه‌های موثرتری وجود دارد.    

پزشکان گوش و حلق و بینی توصیه می‌کنند که به جای دستمال دست گرفتن، سراغ سرم نمکی بروید و البته قبل از آن، شیوه درست استفاده از آن را یاد بگیرید.

طبق گفته دکتر فیلیپ، فین کردن شدید می‌تواند در مایعات تخلیه‌شده از سینوس‌ها فشار معکوس ایجاد کند. به این معنا که با پاک کردن مکرر بینی، مخاط به داخل سینوس‌ها بازگردانده می‌شود.

به گزارش سی‌ان‌ان، پژوهشگران در یک مطالعه برجسته در سال ۲۰۰۰، رنگی را در بینی افراد قرار دادند تا مسیر حرکت مخاط هنگام فین کردن شدید را دنبال کنند. اسکن‌های نشان دادند که این رنگ از حفره بینی به سمت عقب و به داخل سینوس‌ها حرکت می‌کند.

دکتر فیلیپ گفت: «درست است که کمی از مخاط با فین کردن خارج می‌شود اما در اثر فشار، مقداری از آن هم به سمت عقب و سینوس‌ها برمی‌گردد؛ جایی که نباید برود. این ممکن است باعث بدتر شدن عفونت شود.»

می‌تواند باعث گوش‌درد شود

دکتر کنوار کلی، متخصص گوش و حلق و بینی از کالیفرنیا، می‌‌گوید که مخاط مایع بینی می‌تواند از سینوس‌ها و از طریق لوله باریک استاش که پشت بینی را به گوش میانی در دو طرف متصل می‌کند، به طرف گوش حرکت کند. فشار و مایعاتی که به گوش میانی وارد می‌شوند، ممکن است باعث پارگی پرده گوش شوند، باکتری‌ و ویروس‌ وارد گوش کنند و باعث عفونت گوش شوند.

می‌تواند باعث خون‌دماغ شود

فین کردن شدید می‌تواند به رگ‌های خونی آسیب برساند و باعث خون‌دماغ شود، زیرا وقتی پوشش مخاطی ملتهب یا خشک می‌شود، رگ‌های خونی در معرض آسیب قرار می‌گیرند. البته رگ‌های خونی در سراسر بینی وجود دارند، اما رگ‌های جلو بینی به دلیل فشار ناشی از فین کردن راحت‌تر پاره شوند.

فین کردن بیش‌ازحد در طول روز می‌تواند باعث تحریک بیشتر داخل بینی شود که تورم بیشتر مخاط بینی و حتی خون‌دماغ در پی دارد. استفاده از دستمال زبر و عادت به دستکاری مداوم بینی نیز احتمال خون‌دماغ را افزایش می‌دهد.

می‌تواند باعث وستیبولیت بینی شود 

«وستیبولیت بینی» (Nasal vestibulitis) یک عفونت باکتریایی است که نزدیک ورودی بینی ایجاد می‌شود و باعث جوش‌ و آبسه‌های کوچک می‌شود.

دکتر کلی توضیح داد که فشار ناشی از فین کردن مداوم و اصطکاک دستمال زبر می‌تواند ناحیه جلو بینی را تحریک کند و باعث خراش‌های ریز در داخل بینی شود که به باکتری‌ها فرصت ایجاد عفونت می‌دهد.

عامل اوستیبولیت بینی معمولا باکتری‌ استافیلوکوکوس اورئوس است.

می‌تواند سبب شکستگی حدقه چشم (اربیت) شود

در موارد شدید و نادر، گزارش‌هایی وجود داشته که فین کردن بسیار شدید باعث شکستگی حدقه چشم شده و فشار بالای درون بینی یکی از استخوان‌های حفره چشم را شکسته است. این شکستگی ممکن است باعث تورم چشم و در مواردی از دست دادن بینایی چشم آسیب‌دیده شود.

دکتر فیلیپ تاکید کرد که این موارد بسیار نادرند و افراد معمولا پس از متوقف کردن فین کردن بهبود می‌یابند.

می‌تواند سردرد به همراه داشته باشد

دکتر فیلیپ می‌گوید متخصصان هنوز درباره ارتباط بین فین کردن شدید و ایجاد سردرد اختلاف‌نظر دارند. افراد مبتلا به آبریزش بینی معمولا سرماخورده‌اند یا آنفلوانزا دارند که می‌تواند میگرن را تحریک کند. با این حال، به گفته او، این امکان وجود دارد که فین کردن شدید باعث سردرد شود یا آن را تشدید کند، زیرا فشار معکوس به سینوس‌ها وارد می‌شود. 

راه درست فین‌کردن بینی چگونه است؟

دکتر کلی توصیه می‌کند که برای جلوگیری از عوارض جانبی، همیشه به‌آرامی فین کنید. او پیشنهاد می‌کند که روی سوراخ بینی مخالف را بگیرید تا از خروج هوا از آن سوراخ جلوگیری شود. سپس به آرامی فین کنید تا هوا و مخاط از سوراخ بینی که می‌خواهید پاک کنید، خارج شوند.

همچنین توصیه می‌شودد که از دستمال‌های نرم‌تر و مرطوب‌ استفاده کنید تا از تحریک پوست اطراف بینی جلوگیری شود. این دستمال‌ها بهتر است حاوی موادی برای مرطوب کردن و تسکین پوست مانند آلوئه‌ورا و نعناع باشند.

جایگزین‌های فین‌کردن کدام‌اند؟

فیلیپ می‌گوید که یکی از بهترین راه‌ها برای رفع گرفتگی بینی استفاده از سرم نمکی است. زیرا این محلول حفره بینی را پاک می‌کند و مخاط باکتری‌ها و سایر محرک‌ها را از بین می‌برد. او می‌گوید که افراد مبتلا به سرماخوردگی معمولی و عفونت سینوسی، با شست‌وشوی سرم نمکی تا حدی تسکین می‌یابند و از نظر تنفس و کم شدن مخاط احساس بهتری دارند.  

داروهای ضد احتقان هم به رفع گرفتگی بینی کمک ‌می‌کنند، زیرا موادی دارند که باعث کاهش تورم رگ‌‌های خونی و باز شدن را‌ه‌های هوایی می‌شود. البته فیلیپ هشدار می‌دهد که با وجود نتیجه‌بخشی سریع ضد‌احتقا‌ن‌ها، فقط به مدت سه روز از آن‌ها استفاده کنید، زیرا استفاده بیش از حد از این اسپری‌های موضعی می‌تواند موجب بروز حالتی به نام رینیت مدیکامنتوزا شود که در آن بینی ملتهب‌تر و گرفتگی بیشتر می‌شود.

کمپرس گرم روی صورت و بخور دادن نیز می‌تواند به شل شدن مخاط بینی کمک کند و اجازه دهد که به‌طور طبیعی خارج شود.