به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین حسن معلمی؛ استاد حوزه و دانشگاه؛ پنجم آذرماه در نشست علمی «وضعیت فلسفه اسلامی در جهان امروز؛ آسیب‌ها و چالش‌ها» با تاکید بر اینکه فلسفه باید حلقاتی شود، گفت: در جمعی با اساتید فلسفه بودیم برخی می‌گفتند بدایه و نهایه برای زمان خودش خوب بود و یکسری خلأها را پر می‌کرد ولی الان باید کارهای دیگری صورت بگیرد، الان نمی‌توان این کتاب را برای آموزش به طلاب داد زیرا از همان ابتدا خواهند گفت فلسفه به چه درد ما می‌خورد و کجا به کار می‌رود و امتداد آن کجاست زیرا بدایه وجود و اصالت وجود و ... را مطرح کرده است لذا بنده به برخی حوزه‌ها پیشنهاد کردم که فلسفه حلقاتی شود. 

 

وی افزود: باید در این حلقات فلسفه اسلامی مورد بحث قرار بگیرد که آیا فلسفه اسلامی داریم و اگر هست چیست؛ شهیدمطهری فلسفه را علمی می‌داند که درباره هستی و نیستی بحث می‌کند و ما ماهیت و عرض را هم به آن افزوده‌ایم. به نظر بنده نباید خیلی طلاب را گرفتار تعاریف کنیم و یک تعریف مختصر از برخی مفاهیم فلسفی ارائه دهیم و به ضرورت و کارآیی آن و رابطه فلسفه با علوم دیگر و امتداد آن توضیح دهیم آن هم به نحو ساده که فرد بداند فلسفه چه نقشی در جامعه و حل مشکلات می‌تواند داشته باشد و اینکه ما در برابر فلسفه غرب چه کاری باید بکنیم.

 

معلمی با تاکید بر بیان مسائل فلسفی به صورت تفصیلی و در عین حال روان، افزود: اگر فلسفله حلقاتی شود در این صورت از حلقه سوم به بعد می‌توان وارد بدایه و نهایه شد و در دو حلقه قبل می‌توان کارهایی را که توضیح دادیم یعنی آشنایی مختصر با فلسفه و کارکرد و ... را بیان کنیم.

استاد حوزه و دانشگاه با تاکید بر ضرورت بازنگری کتب حوزه علمیه، افزود: این مسئله مورد تاکید مقام معظم رهبری بود ولی آنطور که باید این کار انجام نشد؛ در فلسفه هم باید این تحول و بازنگری صورت بگیرد و فقط به بدایه علامه تکیه نکنیم؛ بنابراین حلقاتی‌کردن و طلبه را یک دفعه پای بدایه و نهایه ننشاندن اولین توصیه بنده برای رفع چالش‌های فراروی فلسفه است البته این تحول باید در فقه و اصول و تاریخ و ... هم انجام شود.

 

معلمی با بیان اینکه نباید طوری باشد که وقتی سخن از فلسفه در حوزه مطرح است برخی بگویند فلسفه برای یونان است و به چه دردی می‌خورد؟ گفت: باید برای افراد تشریح کنیم که چقدر از فلسفه برای یونان است و چقدر اسلامی و جزء ابتکارات و ابداعات فلاسفه اسلامی است و این مسائل باید از ابتدا برای طلاب در رئوس ثمانیه گفته شود و در عرض حلقه دوم تاریخ فلسفه هم به طلاب آموزش داده شود.

 

وی با بیان اینکه نکته دیگر اینکه در فلسفه، با نقد الان به خوبی باز نیست، تصریح کرد: استادی می‌گفت علامه طباطبایی معتقد بود که فصوص دارای اشکالات زیادی است و باید نقد و تصحیح شود و من آماده‌ام که تعلیقه‌ای بر آن بنوسیم ولی استاد دیگری می‌‌فرمود عرفان اصلا نباید نقد شود ولی عرفان مگر داستان و رمان و افسانه جومونگ است که نباید نقد شود؛ اگر ما نقد نکنیم تبدیل به قصه‌گویی خواهد شد.  

 

معلمی افزود: من با استادی درس داشتم و تا چند اشکال کردم ناراحت شد زیرا نقدپذیر نبود یا اگر از آرای ملاصدرا سخن به میان بیاید او را بدون اشکال می‌دانند یعنی برخی استادان فلسفه به هیچ وجه نقد را نمی‌پذیرند و در عمل معتقد به بستن باب نقد بودند. علامه مصباح یزدی نقدی نوشتند و این باب را باز کردند و البته ایشان معتقد بودند که خود ملاصدرا باب نقد را با نقد آرای ابن سینا باز کرد. من نمی‌گویم کار آقای مصباح بدون اشکال است ولی این بزرگان باب نقد را گشودند ولی متاسفانه در مواردی شاهدیم که در برابر نقد مقاومت می‌شود و عمدتا مباحث، توجیه و گاهی جواب‌های بی‌ربط است.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه برخی استادان برنمی‌تابند که ممکن است علامه طباطبایی هم اشتباه کرده باشد، تصریح کرد: اینکه ما نظر علامه را دوست داریم ملاک نیست و در مواردی باید آن را تکمیل کنیم. آقای فیاضی بارها به بنده گفته‌اند که نظرات مرا نقد کنید زیرا حیات علمی به نقد است. متاسفانه این نگاه در همه استادان فلسفه وجود ندارد که آفت است. البته برخی نقدهای سستی هم دارند ولی این دلیلی بر آن نیست که باب نقد بسته شود.   

 

عضو گروه فلسفه مجمع عالی حکمت اسلامی با بیان اینکه باید درس خارج فلسفه در حوزه ایجاد شود، تصریح کرد: فلسفه وحی منزل که نیست و باید در دروس خارج نظریه‌پردازی و آرای گذشتگان نقد شود؛ حوزه هم تصویب کرده است که درس خارج فلسفه و کلام باشد و از بنده هم دعوت کردند ولی بهترین نفر که کتابی هم دارند آقای فیاضی است. مسئله دیگر اینکه فلسفه ما باید ناظر به فلسفه غرب هم باشد یعنی استاد بداند غرب در مورد فلان موضوع چه گفته است و آن را نقد و بررسی کنند؛ اگر بخواهیم فلسفه امروز زنده بماند باید ناظر به کانت و هیوم و ... باشد و قرابت آن را بیان کنیم. 

 

وی افزود: موضوع دیگر اینکه باید فلسفه را از آیات و روایات جدا کنیم یعنی استاد باید بحث محض فلسفی بکند و در بخش دیگری به صورت مجزا عنوان بحث روایی و بحث قرآنی را تیتر و به آن بپردازد و بعد بین آن دو جمع کند یعنی یا جمع معقولی بین این موارد ایجاد کند یا اینکه از رای فلسفی خود برگردد ولی در مجموع معتقدم که باید این دو ساحت جدا شوند؛ از جمله خیلی از آیاتی که ملاصدرا در شواهد به کار برده است ربطی به بحث او ندارد.

 

معلمی با تاکید بر امتداد فلسفه گفت: ما حلقه یک را که برای حوزه خواهران نوشتیم به امتداد اخلاقی و اجتماعی آن تاکید کردیم. برخی فلاسفه غرب پوچ‌گرایی را در آثارشان نمود داده‌اند و کسانی که آثار آنان را بخوانند ممکن است دست به خودکشی بزنند. باید مبانی فلسفه را به صورت داستان به بچه‌ها یاد دهیم لذا امتداد فلسفه مخصوصا برای طلاب لازم است. الان متاسفانه فلسفه ما ربطی به اخلاق و سیاست ندارد و یک راهی را می‌رود و سیاست هم راه خود را.  

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه آیت‌الله مصباح یزدی با نوشتن فلسفه تعلیم و تربیت گام مهمی در این باره برداشتند، افزود: مسئله دیگر متن‌خوانی فلسفه است؛ یکی از کارهای لازم به نظر بنده، متن‌خوانی فلسفه است به خصوص برای کسانی که زبان انگلیسی بلد هستند؛ ما چند بار خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم و ایشان چندبار بر امتداد فلسفه و کار برای فلسفه کودک تاکید فرمودند.

 

معلمی بیان کرد: در باره فلسفه برای کودک برخی می‌گویند ما باید کودکان را عقلانی بار بیاوریم مانند قدرت نه گفتن ولی برخی هم می‌گویند باید فلسفه به آنان بیاموزیم ولی بنده معتقدم که هر دو باید در کنار هم باشد. ما باید چنان کودکان را عقلانی بار بیاوریم که اگر همسالان و بزرگسالان خواستند به او زور بگویند او قدرت نه گفتن داشته باشد زیرا یکی از مفاسد الان این است که برخی دوستان در مدرسه کودک را منحرف می‌کنند ولی اگر او عقلانی بار بیاید خطرات کمتری متوجه اوست.

 

وی با تاکید بر اینکه ما باید از مخالفان فلسفه برای تشکیل جلسات مشترک  دعوت کنیم، افزود: از جمله می‌توان از آیت‌الله سیدان دعوت کنیم و در محیطی دوستانه در این زمینه بحث کنیم. بنده با یکی از مخالفان سرسخت فلسفه مواجه شدم و به او گفتم شما با مسائل فلسفه مشکل دارید یا با خود فلسفه چون اگر با خود فلسفه مشکل دارید اصول هم برهان‌آوری و خردورزی است ولی آیا کسی با اصول مخالفت می‌کند؟ فلسفه متعهد است که در همه موارد، برهان عقلی ارائه دهد ولو اینکه از قرآن کریم هم استفاده کند.

 

معلمی افزود: بنده به اتفاق آقای فیاضی و آقای علی مصباح خدمت آقای سیدان رفتیم؛ اساتیدی بودند که ما را منع کردند ولی ما گفتیم که ما نیامده‌ایم که بجنگیم و می‌خواهیم جمع دوستانه داشته باشیم و جلسه بسیار خوبی هم بود و ما به راحتی مرکز فلسفه را در مشهد ایجاد کردیم؛ البته ایشان عباراتی از علامه حسن‌زاده آملی را آورد و بر آن نقد کرد ولی این نوع جلسات صمیمانه خیلی خوب است تشکیل شود و حتی آقای سیدان دوست داشتند در مراسم افتتاحیه ما حضور هم یابند. 

 

وی افزود: جلسه نباید جدل‌گونه باشد زیرا در جدال فرد همه تلاش خود را به کار می‌گیرد تا طرف مقابل را ساکت کند؛ تعریف می‌کنند که برخی به مقام معظم رهبری گفتند که مرحوم شریعتی فردی مخاطب‌شناس است که اینقدر جوان را به خود جذب کرده است ولی برخی رفتار مناسبی با او نداشتند؛ ایشان فرمودند برخی شریعتی را تمسخر کردند؛ برخی از راه دور نقدش کردند و برخی مانند من و شهید بهشتی به صورت صمیمانه برخی نقدها را به او منعکس کردیم.