جووان آنلاین: مهم‌ترین پاشنه آشیل طرح ساخت مسکن شهید رئیسی، بحث نداشتن همکاری شبکه بانکی بود. شبکه بانکی در کشور ما از نظر خلق پول با چالش‌های مهمی روبه‌رو بوده است که در درجه اول به دلیل مقررات ضعیف بانک مرکزی است. یکی از مسائل اولیه در این زمینه نیز کمبود منابع مالی و اعتباری از طریق شبکه بانکی است که منجر به ایجاد حجم بالای پول غیرمولد و متعاقب آن تورم بالا در اقتصاد شده است. دلیل اصلی این موضوع این است که بانک‌ها به جای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد یا اعطای تسهیلات خرد به مردم برای کار‌های مولد که می‌توانند به رشد اقتصادی کمک کنند؛ تمایل بیشتری به اعطای تسهیلات به بخش‌هایی با بازگشت پول سریع‌تر به بانک مانند بخش‌های غیرمولد تجاری و بازرگانی دارند. بانک‌های خصوصی نیز حجم زیادی از تسهیلات خود را صرف زیرمجموعه‌ها و کارکنان خود می‌کنند. برای حل این موضوع، بانک مرکزی می‌تواند نقش حیاتی در تنظیم شبکه بانکی و ترویج خلق پول مولد داشته باشد. یکی از اصلی‌ترین راهکار‌های قانونی مصوب در زمینه حل مشکل تسهیلات ساخت مسکن، ایجاد ابزار‌های جدید برای اصلاح رفتار بانک‌های متخلف در زمینه اعطای تسهیلات ساخت مسکن است. بانک مرکزی می‌تواند با استفاده از ابزار‌هایی مانند مجوز افزایش سرمایه و ابزار قانونی نرخ سپرده، رفتار بانک‌ها را تنظیم کند. 
 
مسکن به عنوان یکی از نیاز‌های اساسی خانوارها، در حال حاضر بخش زیادی از درآمد افراد را به خود اختصاص می‌دهد. گفته می‌شود در شهر‌های بزرگ خانوار‌ها مجبورند قریب به ۷۰ درصد از درآمد ماهیانه خود را برای داشتن سقفی بالای سرشان هزینه کنند. بر اساس قانون اساسی، دولت‌ها وظیفه دارند مسکن مناسب برای همگان مهیا کنند. به نحوی که افراد به مسکن در خور شأن خود دسترسی داشته باشند و دغدغه‌ای در این زمینه برای‌شان باقی نماند. از آنجایی‌که دولت شهید رئیسی به دنبال رفع مشکلات مردم در حوزه‌های مختلف بود؛ هر آنچه برای مردم دغدغه بود، جزء اولویت‌های دولت نیز به شمار می‌رفت. در همین ارتباط، شاهد بودیم که شهید رئیسی و دولت تحت ریاست‌ش تمام تلاش خود را در راستای حل مشکل اشتغال و مسکن به کار گرفتند. 
با وجود مشکلاتی که بر سر راه رئیس‌جمهور شهید در حوزه ساخت مسکن انبوه قرار داشت به گواهی آمار در حال حاضر بیش از ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد مسکونی در حال ساخت و ساز و ۶۰ هزار مورد از آن‌ها آماده تحویل است. با توجه به اینکه دولت شهید رئیسی نیمه‌کاره خاتمه یافت، این عملکرد را می‌توان در یک دوره کوتاه سه ساله مثبت ارزیابی کرد. واقعیت این است که دولت‌سیزدهم با انباشت مطالبات مردم در حوزه مسکن روبه‌رو بود. از آنجایی که دولت یازدهم و دوازدهم اهمیتی به موضوع مسکن نمی‌داد، پروژه‌های نیمه کاره از دولت دهم در دولت سیزدهم تکمیل شد. در کنار این موضوع، ساخت و ساز‌های جدید نیز شروع شدند. 

بانک مرکزی با استفاده از این ابزار‌های راهبردی یعنی اعطای مجوز افزایش سرمایه برای بانک‌های همراه با تسهیلات ساخت مسکن و همچنین افزایش نرخ سپرده قانونی برای تنبیه و کاهش اعتبارات و قدرت وام‌دهی بانک‌های متخلف در زمینه تسهیلات ساخت مسکن می‌تواند اطمینان حاصل کند که قانون اجرایی شود و هیچ بانکی نتواند از پرداخت معادل ۲۰ درصد از کل حجم پول خلق شده به موضوع ساخت و ساز مسکن استنکاف کند. این امر علاوه بر بسترسازی جهت اعطای عادلانه تسهیلات در شبکه بانکی، زمینه را برای اعطای تسهیلات خرد در بخش مولد اقتصاد به مردم و حمایت از رشد اقتصادی فراهم می‌کند. 
بانک مرکزی همچنین می‌تواند از ترکیبی شامل اقدامات تنبیهی و تشویقی برای تأثیرگذاری بر رفتار بانک‌ها و ترویج خلق پول مولد استفاده کند. بانک مرکزی با استفاده از ابزار افزایش نرخ سپرده قانونی و کاهش قدرت وام‌دهی، بانک‌هایی را که پول غیرمولد ایجاد می‌کنند یا به شرکت‌های زیرمجموعه خود تسهیلات می‌دهند جریمه می‌کند. از سوی دیگر، بانک مرکزی با اعطای مجوز افزایش سرمایه و ایجاد خط اعتباری مستقیم به بانک‌های حامی و پاداش بخش‌های کلیدی مانند ساخت‌وساز مسکن، می‌تواند زمینه ایجاد پول مولد و تأمین مالی مهم‌ترین هدف دولت سیزدهم را فراهم کند. تأمین مسکن برای طبقات مختلف را در خاتمه می‌توان با اعمال مقررات سخت‌گیرانه‌تر، ایجاد مشوق برای سرمایه‌گذاری مولد، افزایش سرمایه مورد نیاز، اجرای سیاست‌های احتیاطی کلان و تشویق به توسعه، چالش‌های پیش‌روی پول‌سازی غیرمولد شبکه بانکی را با مقررات ضعیف بانک مرکزی برطرف کرد. مؤسسات مالی جایگزین بانک مرکزی، با انجام این اقدامات می‌تواند به خلق پول مولد، حمایت از رشد اقتصادی و تحقق هدف دولت سیزدهم مبنی بر تأمین مسکن اقشار مختلف کمک کند. 

 حل مسئله خلق پول غیرمولد شبکه بانکی برای تأمین مالی ساخت مردمی مسکن
وحید احمدی، نماینده کنگان در مجلس شورای اسلامی در خصوص دغدغه‌مندی شهید رئیسی در حوزه مسکن و تلاش دولت سیزدهم برای حل و فصل این موضوع به «جوان» گفت: مسکن به عنوان یکی از مسائل مهم کشور جزء برنامه‌های تمامی دولت‌ها از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا الان بوده است. دولت نهم و دهم به ریاست آقای احمدی‌نژاد کار‌های خوبی در حوزه مسکن انجام داد. مسکن مهر که در دوره ریاست جمهوری وی پیگیری شد؛ نواقصی داشت، اما گام مهمی در راستای ساخت مسکن انبوه در کشور بود. 
وی ادامه داد: متأسفانه روند ساخت مسکن انبوه در کشور طی دولت یازدهم و دوازدهم به ریاست آقای روحانی پیگیری نشد. دولت تحت ریاست وی اعتقادی به موضوع مسکن و لزوم ساخت مسکن انبوه نداشت و به همین دلیل نه تنها پروژه‌های نیمه کاره مسکن مهر تکمیل نشد، بلکه پروژه جدیدی هم تعریف و عملیاتی نشد. 
نماینده مردم کنگان در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: طی هشت سال ریاست جمهوری آقای روحانی، برنامه‌های حوزه مسکن کاملاً عقب ماند و پروژه‌ها تعطیل بود. با توجه به شتابی که ساخت مسکن در دولت نهم و دهم گرفته بود، انتظار این بود که این پروژه‌ها در دولت‌های بعدی نیز پیگیری شود، اما اینطور نشد. اگر دولت آقای روحانی به وظایفش در حوزه ساخت مسکن عمل می‌کرد، شاید امروز با مشکلات حوزه مسکن با این جدیت روبه‌رو نبودیم. 
احمدی گفت: یکی از شعار‌های انتخاباتی شهید رئیسی به مسئله ساخت مسکن انبوه در کشور مربوط می‌شد. این امر نشان‌دهنده اولویت موضوع مسکن در دولت سیزدهم است. دولت شهید رئیسی، دو اقدام مهم را در حوزه مسکن پیش برد. اول، پروژه‌هایی که از دولت دهم نیمه کاره باقی مانده بود، تکمیل شد. این اقدام بسیار خوبی بود که در دولت سیزدهم انجام شد و پروژه‌ها از حالت بلاتکلیفی درآمدند. 
وی ادامه داد: اقدام دوم دولت سیزدهم در حوزه مسکن این بود که پروژه‌های جدید بر اساس قانون جهش تولید مسکن در کشور تعریف و عملیاتی شد. بنده آمار دقیق در مورد اینکه در حال حاضر چه تعداد واحد مسکونی در حال ساخت و ساز است، ندارم، اما می‌دانم که این پروژه‌ها در حال انجام است و اقدامات خوبی صورت گرفته است. 
احمدی در خصوص تلاش دولت سیزدهم برای تأمین زمین مورد نیاز برای ساخت مسکن ملی از طریق گسترش حریم شهرها، در اختیار گرفتن زمین‌های بلااستفاده وزارتخانه‌ها و تغییر کاربری زمین‌های داخل محدوده شهری خاطرنشان کرد: نقشه جامع شهر‌ها هر چند وقت یک‌بار مورد بازبینی قرار می‌گیرد. بر این اساس، در دولت سیزدهم توسعه شهری در جا‌هایی که امکانش است، در دستور کار قرار گرفت تا زمین مورد نیاز برای ساخت مسکن ملی تأمین شود. در این زمینه توفیقات خوبی حاصل شد. 
نماینده مردم کنگان در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: دولت سیزدهم انصافاً عملکرد خوبی در حوزه مسکن داشت و قدم‌های خوبی در زمینه ساخت مسکن انبوه در کشور برداشته شد. بنیان‌های خوبی در این زمینه گذاشته شده است که ادامه آن‌ها می‌تواند اتفاقات خوبی را در راستای حل مشکلات حوزه مسکن در کشور رقم بزند. لازم است دولت بعدی نیز سیاست‌های دولت سیزدهم را در حوزه مسکن ادامه دهد. 

 نقش بانک مرکزی دولت چهاردهم در ترویج خلق پول مولد و اعطای تسهیلات خرد به مردم
امیرحسین اقبالی، کارشناس اقتصادی در رابطه با مسئله خلق پول مولد شبکه بانکی به «جوان» گفت: شبکه بانکی نقش مهمی در اقتصاد ایفا می‌کند؛ زیرا وظیفه خلق پول و تسهیل فعالیت‌های اقتصادی را بر عهده دارد. با این حال، در شرایط ایران، شبکه بانکی نتوانسته است خلق پول مولد داشته باشد که منجر به تورم بالا و کمبود منابع مالی برای بخش‌های کلیدی مانند ساخت و ساز مسکن شده است. 
وی ادامه داد: مسئله اصلی عدم تأمین مالی و وجود نداشتن اعتبارات بانکی برای مردم در جهت اخذ تسهیلات ساخت مسکن ناشی از ترجیح بانک‌ها برای اعطای تسهیلات به بخش‌های زودبازده و غیرمولد است بانک‌های خصوصی به جای سرمایه‌گذاری در جهت رشد اقتصادی، حجم زیادی از تسهیلات خود را برای بنگاه‌های خود یا کار‌های زودبازده صرف می‌کنند که این وضعیت منجر به حجم بالای خلق پول غیرمولد و در نتیجه تورم بالا در اقتصاد شده است. پیامد‌های خلق پول غیرمولد شدید و گسترده است. تورم بالا، بی‌ثباتی اقتصادی و کمبود منابع مالی برای بخش‌های کلیدی مانند ساخت و ساز مسکن، همگی مظاهر خلق پول غیرمولد هستند. علاوه بر این، خلق پول غیرمولد می‌تواند منجر به کاهش رشد اقتصادی شود، زیرا پول ایجاد شده در بخش‌های مولد سرمایه‌گذاری نمی‌شود. 
اقبالی از نقش بانک مرکزی در ترویج خلق پول مولد و جلوگیری از انحرافات در پرداخت تسهیلات از سوی شبکه بانکی گفت و افزود: بانک مرکزی به عنوان رگولاتور اصلی شبکه بانکی، نقش مهمی در ترویج خلق پول مولد و خلق پول توسعه محور دارد. بانک مرکزی می‌تواند اعطای تسهیلات ساخت مسکن را تسهیل کند و سرمایه گذاری در این بخش ضروری اقتصاد را ارتقا دهد. بانک مرکزی مجموعه‌ای از ابزار‌ها و سازوکار‌ها برای حمایت و تنظیم شبکه بانکی در این زمینه دارد. عمده راهکار‌های قانونی مصوب برای رفع مشکل تسهیلات ساخت مسکن مربوط به ایجاد ابزار‌های جدید اصلاح رفتار بانک‌های متخلف در این زمینه است. بانک مرکزی می‌تواند با استفاده از ابزار مربوط به مجوز افزایش سرمایه و ابزار قانونی نرخ سپرده، رفتار بانک‌ها را تنظیم کند. این ابزار به بانک مرکزی این امکان را می‌دهد که معادل ۲۰ درصد از کل حجم پول خلق شده از سوی شبکه بانکی به تسهیلات ساخت مسکن اختصاص یابد. 
وی با اشاره به لزوم به کارگیری اقدامات تنبیهی و تشویقی به صورت توأمان گفت: بانک مرکزی می‌تواند از ترکیبی از اقدامات تنبیهی و تشویقی برای تأثیرگذاری بر رفتار بانک‌ها و ترویج خلق پول مولد استفاده کند. بانک مرکزی با استفاده از ابزار افزایش نرخ سپرده قانونی و کاهش قدرت وام دهی، بانک‌هایی را که پول غیرمولد ایجاد می‌کنند یا به شرکت‌های زیرمجموعه خود تسهیلات اعطا می‌کنند؛ جریمه می‌کند. در عین حال، بانک مرکزی می‌تواند مجوز افزایش سرمایه و ایجاد خط اعتباری مستقیم به بانک‌هایی که بخش‌های کلیدی مانند ساخت‌وساز مسکن را حمایت و پاداش می‌دهند، اعطا کند. این امر زمینه ساز خلق پول مولد و تأمین مالی مهم‌ترین هدف دولت سیزدهم یعنی تأمین مسکن اقشار مختلف خواهد شد. 
اقبالی در پایان گفت: خلق پول غیرمولد چالشی کلیدی پیش‌روی شبکه بانکی در ایران است. بانک مرکزی نقش مهمی در ترویج خلق پول مولد و خلق پول توسعه محور دارد. بانک مرکزی با استفاده از اقدامات تنبیهی و تشویقی می‌تواند بانک‌ها را به تخصیص منابع خود به سمت بخش‌های تولیدی مانند ساخت و ساز مسکن تشویق کند. این نه تنها باعث رشد اقتصادی می‌شود، بلکه زمینه‌ای را برای ایجاد یک اقتصاد با ثبات‌تر و پایدارتر فراهم می‌کند.