شناسهٔ خبر: 56094365 - سرویس سیاسی
نسخه قابل چاپ منبع: روزنامه آفتاب یزد | لینک خبر

فرهنگ استراتژیک؛ پیدای پنهان

آیا‭ ‬راهی‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬که‭ ‬یک‭ ‬دولت‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬ماهیت‭ ‬نظم‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬اجتماعی‭ ‬استراتژی‭ ‬را‭ ‬شکل‭ ‬دهد؟‭ ‬

صاحب‌خبر -

برای‭ ‬مثال‭ ‬آیا‭ ‬جنگ‭ ‬به‭ ‬شیوه‌ی‭ ‬آمریکایی‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬اگر‭ ‬این‭ ‬طور‭ ‬است‭ ‬ویژگی‌های‭ ‬اساسی‭ ‬آن‭ ‬چیست؟‭ ‬اگر‭ ‬فرهنگ‭ ‬استراتژیک‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬چگونه‭ ‬تغییر‭ ‬پیدا‭ ‬می‌کند‭ ‬و‭ ‬تا‭ ‬چه‭ ‬میزانی‭ ‬سیاست‌مداران‭ ‬و‭ ‬فرماندهان‭ ‬در‭ ‬نادیده‭ ‬گرفتن‭ ‬یا‭ ‬اصلاح‭ ‬این‭ ‬استراتژی‭ ‬
نقش‭ ‬دارند؟‭ ‬

تا‭ ‬این‭ ‬زمان‭ ‬منابع‭ ‬و‭ ‬کتاب‌های‭ ‬کمی‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬فرهنگ‭ ‬راهبردی‭ ‬به‭ ‬رشته‭ ‬تحریر‭ ‬درآمده‭ ‬است‭. ‬فرهنگ‭ ‬راهبردی‭ ‬بیشتر‭ ‬در‭ ‬زمانی‭ ‬نمایان‭ ‬می‌شود‭ ‬که‭ ‬دو‭ ‬جامعه‭ ‬متفاوت‭ ‬با‭ ‬هم‭ ‬تضارب‭ ‬پیدا‭ ‬می‌کنند‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬مطلب‭ ‬در‭ ‬جنگ‭ ‬اقیانوس‭ ‬آرام‭ ‬رخ‭ ‬داد‭. ‬آمریکا‭ ‬و‭ ‬ژاپن‭ ‬دو‭ ‬اسلوب‭ ‬مختلف‭ ‬جنگی‭ ‬داشتند‭ ‬و‭ ‬هریک‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬اسلوب‌ها‭ ‬نقاط‭ ‬ضعف‭ ‬و‭ ‬قوت‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬
داشت‭. ‬سربازان‭ ‬آمریکایی‭ ‬موظف‭ ‬نبودند‭ ‬تا‭ ‬سرحد‭ ‬مرگ‭ ‬بجنگند‭ ‬ولی‭ ‬سربازان‭ ‬ژاپنی‭ ‬وظیفه‌ی‭ ‬خود‭ ‬می‌دانستند‭ ‬که‭ ‬تا‭ ‬سر‭ ‬حد‭ ‬از‭ ‬دست‭ ‬دادن‭ ‬جان‭ ‬خود‭ ‬مبارزه‭ ‬کنند‭. ‬از‭ ‬سوی‭ ‬دیگر‭ ‬آمریکایی‌ها‭ ‬توجه‭ ‬فراوانی‭ ‬به‭ ‬کل‭ ‬نیروهای‭ ‬نظامی‭ ‬خود‭ ‬داشتند‭ ‬و‭ ‬تلاش‭ ‬می‌کردند‭ ‬نیروهای‭ ‬نظامی‭ ‬تا‭ ‬آن‭ ‬جا‭ ‬که‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬توان‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬حفظ‭ ‬کنند‭ ‬و‭ ‬طرق‭ ‬استراتژیک‭ ‬مختلف‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬پیش‭ ‬گیرند‭. ‬نیروهای‭ ‬آمریکایی‭ ‬و‭ ‬ژاپنی‭ ‬هر‭ ‬دو‭ ‬دارای‭ ‬زیر‭ ‬دریایی‌های‭ ‬دوربرد‭ ‬خوبی‭ ‬بودند‭ ‬و‭ ‬آمریکایی‌ها‭ ‬نهایتا‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬زیردریایی‌ها‭ ‬علیه‭ ‬کشتی‌های‭ ‬تجاری‭ ‬طرف‭ ‬مقابل‭ ‬استفاده‭ ‬کردند‭. ‬ژاپنی‌ها‭ ‬از‭ ‬زیردریایی‌های‭ ‬خود‭ ‬برای‭ ‬تعقیب‭ ‬کشتی‌های‭ ‬جنگی‭ ‬استفاده‭ ‬می‌کردند‭. ‬در‭ ‬نتیجه،‭ ‬آمریکایی‌ها‭ ‬توانستند‭ ‬خطوط‭ ‬ارتباطی‭ ‬ژاپن‭ ‬را‭ ‬قطع‭ ‬کنند‭ ‬و‭ ‬شبکه‭ ‬ارتباط‭ ‬میان‭ ‬پایگاه‌ها‭ ‬را‭ ‬ضعیف‭ ‬کرده‭ ‬و‭ ‬ژاپن‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬پای‭ ‬در‭ ‬آوردند؛‭ ‬ژاپنی‌ها‭ ‬به‭ ‬رغم‭ ‬چندین‭ ‬موقعیت‭ ‬چشمگیر‭ ‬علیه‭ ‬ناوهای‭ ‬آمریکایی‭ ‬نتوانستند‭ ‬ضربه‌ای‭ ‬کاری‭ ‬به‭ ‬دشمن‭ ‬خود‭ ‬وارد‭ ‬کنند‭ ‬زیرا‭ ‬کشتی‌های‭ ‬جنگی‭ ‬آمریکا‭ ‬در‭ ‬سرتاسر‭ ‬اقیانوس‭ ‬آرام‭ ‬پراکنده‭ ‬بود‭. ‬

با‭ ‬این‭ ‬تفاسیر؛‭ ‬فرهنگ‭ ‬راهبردی‭ ‬می‌تواند‭ ‬دربرگیرنده‭ ‬رفتارها‭ ‬و‭ ‬رویه‌های‭ ‬مختلفی‭ ‬باشد‭. ‬
در‭ ‬یک‭ ‬فرهنگ‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬تلفات‭ ‬سنگین‭ ‬نیروی‭ ‬انسانی‭ ‬مشکل‌زا‭ ‬شود‭ ‬و‭ ‬شیوه‌های‭ ‬بهتری‭ ‬برای‭ ‬جنگ‭ ‬در‭ ‬نظر‭ ‬گرفته‭ ‬شود‭. ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬به‭ ‬شیوه‭ ‬ترور‭ ‬روی‭ ‬آورده‭ ‬شود‭. ‬فرهنگ‭ ‬راهبردی‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬به‭ ‬گونه‌ای‭ ‬باشد‭ ‬که‭ ‬نگذارد‭ ‬دشمن‭ ‬از‭ ‬نیات‭ ‬این‭ ‬طرف‭ ‬آگاه‭ ‬شود؛‭ ‬دستگاه‭ ‬اطلاعاتی‭ ‬انگلستان‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬جنگ‭ ‬جهانی‭ ‬دوم‭ ‬از‭ ‬تدارک‌های‭ ‬نظامی‭ ‬آلمان‭ ‬قضاوت‭ ‬غلطی‭ ‬داشت‭ ‬زیرا‭ ‬برداشت‭ ‬درستی‭ ‬از‭ ‬شیوه‌های‭ ‬کار‭ ‬در‭ ‬ستاد‭ ‬ارتش‭ ‬آلمان‭ ‬نداشت‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬با‭ ‬نظام‭ ‬آشفته‌ی‭ ‬اداری‭ ‬آلمان‭ ‬نازی‭ ‬متفاوت‭ ‬بود‭. ‬


>‭ ‬جمع‌بندی

این‭ ‬سوال‭ ‬می‌تواند‭ ‬مطرح‭ ‬باشد‭ ‬که‭ ‬آیا‭ ‬در‭ ‬زمان‭ ‬کنونی‭ ‬محاسبات‭ ‬غلط‭ ‬استراتژیک‭ ‬بخاطر‭ ‬ناهمانندی‌های‭ ‬فرهنگ‭ ‬راهبردی‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬افزایش‭ ‬است‭ ‬یا‭ ‬کاهش؟‭ ‬همچنین‭ ‬باید‭ ‬پدیده‭ ‬نسبتا‭ ‬جدید‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬حساسیت‭ ‬بالای‭ ‬جوامع‭ ‬پیشرفته‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬تلفات‭ ‬نیروهای‭ ‬نظامی‭ ‬را‭ ‬مورد‭ ‬توجه‭ ‬قرار‭ ‬داد‭. ‬دو‭ ‬فرض‭ ‬را‭ ‬باید‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬جا‭ ‬در‭ ‬نظر‭ ‬گرفت؛‭ ‬این‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬حساسیت‭ ‬به‭ ‬خاطر‭ ‬تغییراتی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬جوامع‭ ‬پیشرفته‭ ‬رخ‭ ‬داده‭ ‬است‭ (‬از‭ ‬جمله‭ ‬این‭ ‬که‭ ‬طبقه‌ی‭ ‬نخبه‌ی‭ ‬جامعه‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬خشونت‭ ‬تنفر‭ ‬دارند‭) ‬یا‭ ‬اینکه‭ ‬این‭ ‬حساسیت‭ ‬به‭ ‬خاطر‭ ‬تغییراتی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬ساختارهای‭ ‬نظامی‭ ‬به‭ ‬وجود‭ ‬آمده‭ ‬و‭ ‬اعتقاد‭ ‬به‭ ‬شهادت‭ ‬طلبی‭ ‬برای‭ ‬رسیدن‭ ‬به‭ ‬آرمان‌ها‭ ‬کم‭ ‬شده‭ ‬است‭.‬

سیدمحمود‭ ‬کمال‭ ‬آرا‭ ‬