صاحب‌خبر - فاطمه امین‌الرعایا
روز گذشته نشست خبری مرمت و بازسازی موزه هنرهای معاصر تهران با حضور هادی مظفری، مدیر‌کل دفتر هنرهای تجسمی و مجید آقایی، مدیر موزه هنرهای معاصر تهران در کتابخانه این موزه برای پاسخ به پرسش‌های اهالی مطبوعات در‌خصوص پیگیری روند مرمت و بازسازی این موزه برگزار شد.
مظفری در ابتدای این نشست، با اشاره به نوسانات اقتصادی، درباره طولانی شدن روند مرمت و بازسازی موزه هنرهای معاصر گفت: ما برای مرمت موزه دو فاز 60 درصد و یک فاز 40 درصد را پیش‌بینی می‌کردیم که فاز نخست به اتمام رسید. موزه هنرهای معاصر تهران در سال 1356 افتتاح شد و با گذشت 42 سال از آغاز فعالیت آن نیازمند انجام اقدامات بسیاری است که برخی قابل پیش‌بینی بود و برخی بعد از شروع مرمت مشخص شد. مرمت موزه شامل 12 جبهه اصلی و 130 جبهه فرعی است. اما دلایلی برای محقق نشدن بازگشایی موزه در زمان مقرر وجود داشت. در 14 ماهی که گذشت، نوسانات اقتصادی بسیاری در بازار وجود داشت. البته مشکلی از لحاظ تامین اعتبار توسط وزارت ارشاد وجود نداشته و حالا هم ندارد اما به‌روز شدن قیمت‌ها، کار را برای ما سخت می‌کرد.
او همچنین سرعت پیمانکار در برخی از جبهه‌ها را به عنوان عامل دوم برشمرد و گفت: همچنین در بعضی جبهه‌های کاری احساس کردیم که پیمانکار سرعت کافی را ندارد. برداشت ما این بود که برخی جبهه‌ها باید همزمان پیش بروند اما پیمانکار معتقد بود باید پس از پایان هر مرحله و هر جبهه وارد جبهه بعد شد و به همین جهت از حضور پیمانکار نخست صرف‌نظر کردیم و مراحل تغییر پیمانکار زمان برد.
مظفری شرایط خاص موزه را به عنوان سومین دلیل تاخیر در روند مرمت عنوان کرد و گفت: موزه هنرهای معاصر دارای سه ویژگی است. ساختمان و بنای این موزه دارای ارزش و قدمت بالایی است که باید از آن مراقبتی دو چندان شود. همچنین وجود گنجینه بسیار باارزش موزه باید مورد توجه قرار بگیرد و به همین سبب باید ورود و خروج افراد و سلامت آثار مدنظر قرار بگیرد. ویژگی سوم، تاریخ شفاهی این موزه است. ما تنها با یک ساختمان مواجه نبودیم. تک‌تک هنرمندانی که در این 40 سال به موزه آمده‌اند تاریخی ساخته‌اند که مراقبت از آن تاریخ بر سختی کار می‌افزاید. در‌واقع، اصل موضوع پاسبانی از ساختمان موزه، آثار گنجینه و توجه به تاریخ شفاهی است که با توجه به این سه مورد کار مرمت و بازسازی ممکن است با کمی کندی پیش برود.
در ادامه این نشست مجید حبیبی‌نژاد، مدیر کنترل پروژه مرمت موزه هنرهای معاصر تهران، با بیان جزئیاتی درباره روند و چگونگی مرمت فیزیکی این موزه گفت: مرمت موزه در ۱۲ جبهه کاری انجام می‌شود. ضرورت بعضی اقدامات برای بازسازی موزه هنرهای معاصر تهران از ابتدای کار مدنظر ما قرار گرفت. آب‌بندی و عایق‌بندی ساختمان، ذخیره‌سازی انرژی، برطرف کردن آسیب‌های وارده در طول زمان، بهسازی و نوسازی تاسیسات و زیرساخت‌ها، ترمیم و حفظ ارزش‌های کالبدی نما، بهسازی و مرمت گنجینه موزه، نوسازی و بهسازی تاسیسات گنجینه و... از جمله این ضرورت‌ها بود.
او همچنین گفت: بنابر نظرات مدیران وقت قرار بر این بود که کلیه فازهای این پروژه ظرف شش ماه به پایان برسد، اما پس از بررسی‌ها و آغاز مرمت با توجه به ملاحظات گوناگون چنین نشد. فاز اول مرمت موزه هنرهای معاصر تهران ۱۸ اردیبهشت ماه سال ۹۸ توسط پیمانکار نخست به پایان رسید و ۵ خردادماه ۹۸ فاز دوم مرمت با ورود پیمانکار دوم آغاز شد. در‌واقع ۶۰ درصد از پروژه که تاکنون انجام شده است، توسط پیمانکار اول صورت گرفت و ۴۰ درصد باقی مانده را قرار است پیمانکار جدید انجام بدهد.
حبیبی‌نژاد در ادامه گزارشی مفصل از کارهای انجام شده در جریان مرمت موزه هنرهای معاصر ارائه کرد. او همچنین درباره کارهای انجام شده در فاز اول مرمت موزه افزود: بام، نما، فضای گالری‌ها، محوطه و تاسیسات و الکتریکال گالری‌ها در فاز اولیه مرمت شد که بر اساس اسکوپ اولیه باید ۶۲ درصد آن انجام می‌شد اما ۶۰ درصد آن محقق شده است.
در بخش بعدی نشست، مظفری در پاسخ به پرسشی مبنی بر اعلام زمان بازگشایی موزه هنرهای معاصر تهران و پایان مرمت این موزه گفت: شاید اعلام یک تاریخ کار ساده‌ای باشد اما ممکن است آنچه که باعث خارج شدن پروژه از زمان‌بندی‌های ما شد، دوباره اتفاق بیفتد، بنابراین تاریخ دیگری را اعلام نمی‌کنیم اما همه دست‌اندرکاران شبانه‌روز در حال کار هستند تا اگر ممکن است یک روز زودتر موزه بازگشایی شود، چنین اتفاقی بیفتد.
مظفری همچنین درباره شرایط نگهداری آثار گنجینه و حفاظت از آنها در زمان مرمت موزه گفت: تا امروز هیچ‌گونه تغییری در وضعیت حرارتی و برودتی گنجینه ایجاد نشده و آثار جابه‌جا نشده‌اند. زمانی که ماشینری ساخته شده برای نصب آثار آماده شده و برای نصب آن اقدام شود، حتماً اقدامات لازم برای جابه‌جایی و رعایت استاندارد‌ها صورت خواهد گرفت.
در ادامه احسان آقایی در پاسخ به سوالی مبنی بر چگونگی تغییر برخورد در موزه پس از افتتاح مجدد آن گفت: مهر ماه سال 1356 موزه هنوز آماده افتتاح نبود اما با فشار سیستم حکومتی این کار انجام شد. آن زمان باید برنامه‌ریزی‌هایی برای موزه انجام می‌شد که این اتفاق نیفتاد و در سال‌های بعد هم در بخش سخت‌افزاری و نرم‌افزاری این کاستی‌ها ادامه داشت. بنابراین در دوره جدید تصمیم گرفتیم بعضی برنامه‌های نرم‌افزاری که باید از در زمان افتتاح موزه انجام می‌شد و نشده بود را انجام دهیم. یکی از مهم‌ترین اقدامات بازنگری در سازمان موزه به لحاظ کاری است. در این سال‌ها وجه اداری موزه بر وجه هنری آن غالب بوده است، به همین دلیل تصمیم گرفته شد چارت سازمانی اجرایی موزه تغییراتی کند تا به سمت موزه‌های مدرن و معاصر حرکت کند.
مظفری در بخش دیگری با اشاره به قولی که سال گذشته در نشست خبری خود درباره گنجینه آثار موزه هنرهای معاصر داده بود، گفت: خبر خوشی می‌خواهم به شما بدهم. موزه در بخش نرم‌افزاری تعطیل نبوده است. تا پیش از این موزه هنرهای معاصر، بانک اطلاعاتی از آثار خود را نداشت و بعد از چهل سال، گنجینه آثار موزه در یک دفتر چهل برگ، دست‌نویس بود. اما قول داده بودم که بانک اطلاعات را ایجاد می‌کنیم و امروز این خبر را به شما می‌دهم که بانک اطلاعاتی موزه هنرهای معاصر به اتمام رسیده و آماده بهره‌برداری است. 3259 اثر موجود در موزه ثبت شده است، چهار ماه برای راستی‌آزمایی زمان گذاشته شد. در کنار این اتفاق، آقای آقایی و کیوریتورهای دیگر کار پژوهشی خود را آغاز کردند و مطمئن باشید دوره بعدی موزه پس از بازگشایی مجدد، دوره علمی و پژوهشی خواهد بود.
او افزود: شبکه موزه‌های هنرهای معاصر کشور را با حضور چهار موزه هنرهای معاصر کشور یعنی تهران، کرمان، آبادان و اصفهان آغاز کرده‌ایم. متاسفانه به دلایل حقوقی از موزه هنرهای معاصر اهواز امکان بهره‌برداری وجود ندارد که از طریق حقوقی در حال پیگیری است. به‌زودی حرکت آثار بین موزه‌های معاصر کشور آغاز خواهد شد و برای گردش این اطلاعات حتی پیش از افتتاح موزه برنامه‌ریزی شده است. اگر بخش سخت‌افزاری و بنا در حال مرمت و بازسازی است، در بخش نرم‌افزاری دوبرابر بیشتر تلاش می‌شود.
مظفری در پاسخ به «ابتکار» درباره علت تاخیر از رونمایی بانک اطلاعاتی که 14 ماه پیش قرار بود در مدت 6 ماه به سرانجام برسد اما بیش از یک سال به‌طول انجامید، گفت: کار در همان شش ماه تمام شده بود اما برای ما مهم بود پیش از رونمایی یک‌بار راستی‌آزمایی صورت بگیرد و در همین روند و بازدیدهای میدانی به نکاتی پی بردیم که اشتباه ثبت شده بود که در طی این راستی‌آزمایی اصلاح شد. این پروسه برای در اختیار قرار گرفتن اطلاعات متقن‌تر طول کشید.
در پایان این نشست، پیش‌نمایشی از بانک اطلاعاتی گنجینه موزه هنرهای معاصر نیز به نمایش درآمد.∎