الگوی تغذیه ایرانی‌ها بسیار تغییر کرده و البته به سوی تغذیه غلط و نامناسب پیش رفته است. بسیاری از اصول تغذیه‌ای قدیم که باعث سلامتی مردم بودند امروز رعایت نمی‌شوند و جای آنها را فست فودها و غذاهای دارای مواد نگه دارنده و البته نمک و شکر گرفته اند. تا جای که گفته می‌شود مصرف نمک و شکر در ایران چندین برابر استاندارد جهانی است و این یعنی بیماری قلبی و کلیوی بیشتر و
البته چاقی.
استاندارد جهانی را رد کرده ایم!
به گزارش سازمان بهداشت جهانی هر ایرانی هر روز حدود ۱۰ تا ۱۵ گرم نمک و سالانه ۳۰ کیلو شکر مصرف می‌کند و با این حساب مصرف نمک بین ایرانی‌ها حدود دو تا سه برابر بیشتر از میزان توصیه شده و مصرف شکر۶ برابر مردم جهان است.چون میزان استاندارد مصرف نمک برای هر فرد ۵ گرم در روز و سرانه مصرف شکر در جهان، فقط ۵ کیلوگرم است. میزان مطلوب مصرف قند و شکر طبق مطالعات سازمان جهانی بهداشت، حداقل باید به کمتر از ۱۵ کیلوگرم در سال(۴۲ گرم در روز در کل مواد غذایی مصرفی) برسد تا قند و شکر، حداکثر ۱۰ درصد از کل انرژی دریافتی فرد را تامین کند.
البته مصرف روغن هم وضعیت بهتری ندارد. سرانه مصرف روغن در کشور ۲۰ کیلوگرم است و هر سال هم این میزان ۳ کیلوگرم افزایش پیدا می‌کند.
هرچند انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای کشور و دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی با کمک سازمان بهداشت جهانی و FAO در حال تدوین برنامه پیاده‌سازی رهنمودهای غذایی هستند و قصد دارند به مردم آموزش بدهند که غذای کم چرب و کم نمک بخورند اما هنوز تا رسیدن به میزان استاندارد و شاخص سلامتی فاصله زیادی داریم.
به گزارش روزنامه ایران و به گفته عضو هیأت علمی انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای کشور مردان بیشتر از زنان نمک مصرف می‌کنند. دکتر مرجان عجمی می‌گوید: «دریافت نمک در مردان ایرانی ۹ گرم در روز و در زنان ۷ گرم در روز است که حدوداً ۲ برابر مقدار توصیه شده روزانه است و عمده آن از طریق نان، پنیر و دوغ دریافت می‌شود.
نکته جالب آنکه عمده نمک سر سفره به غذا اضافه می‌شود و نزدیک به ۳۰درصد مردم قبل از چشیدن غذا به آن نمک اضافه می‌کنند. به عبارتی ۱۴ درصد از زنان خانوار و ۳۶ درصد مردان سر سفره قبل از تست غذا به آن نمک می‌پاشند. نتایج تازه‌ترین تحقیقات نشان می‌دهد، حدود ۹۰ درصد خانوارها نمک را در زمان پخت غذا می‌افزایند.»
همه بیماریهای شور و شیرین
اگر برای کاهش مصرف شکر و نمک تاکید می‌شود تنها برای جلوگیری از افزایش وزن نیست. مصرف بیش از حد این دو، اثرات منفی بسیار زیادی بر بدن دارند که شاید اگر از آن باخبر شوید برای کاهش مصرف شان بیشتر تلاش
می‌کنید.
مصرف بالای شکر باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن،بر هم زدن تعادل املاح در بدن،کاهش تمرکز، بد خلقی و افزایش اضطراب، کاهش انعطاف پذیری و عملکرد بافتها، افزایش سطح تری گلیسریدهای خون، فقر مس و کروم،تداخل در جذب کلسیم، منیزیم و پروتئینها، پیری زود رس، پوسیدگی دندانها و بیماریهای لثه ای، افزایش چاقی، کلسترول خون و فشار سیستولیک قلب، کاهش ویتامین E در خون، کاهش هورمون رشد، کاهش توانایی عملکرد آنزیمها، کاهش ظرفیت یاد گیری و کاهش عملکرد حافظه، بر هم خوردن تعادل هورمونها، بالا رفتن احتمال ابتلا به بیماری دیابت، سرگیجه و خواب آلودگی، کاهش پایداری عاطفی، یبوست و یا واریس، بالا رفتن احتمال ابتلا به سرطان پروستات، پستان، تخمدانها و روده، افزایش بیماریهای قلبی – عروقی، سردرد و میگرن، افزایش هورمون استروژن در مردها، افسردگی، ایجاد مسمومیت، افزایش سطح دوپامین، سروتونین و نوراپی نفرین در خون،ایجاد سنگ صفرا و سنگ کلیه، ایجاد آسم و آلرژی و آسیب به ساختار DNA شود.
نمک بیش از حد هم می‌تواند زمینه ساز بیماریهای زیادی باشد. مقدار مصرف نمک با میزان شیوع سکته قلبی در جامعه مرتبط است. علاوه بر اینکه نمک باعث افزایش فشار خون می‌شود، به نظر می‌رسد به طور مستقیم و بدون اینکه اثری بر فشار خون داشته باشد، باعث سکته قلبی نیز می‌شود. از طرفی مصرف نمک، خطر شیوع سرطان معده را بالا می‌برد و ارتباط مستقیمی بین مصرف زیاد نمک و پوکی استخوان وجود دارد.
نمک زیاد، کلسیم را از استخوان‌ها جدا می‌کند و باعث دفع آن از ادرار می‌شود. به همین دلیل باعث نازک شدن و پوکی استخوان می‌شود، در نتیجه با افزایش سن، استخوان‌ها به راحتی می‌شکنند. مصرف نمک زیاد، شرایط آسم را تشدید می‌کند و باعث افزایش احتباس مایعات و ورم بدن می‌شود.
راه چاره
این فهرست طولانی از بیماری‌ها و مضرات کافی است تا برای کاهش مصرف نمک و شکر در زندگی روزمره فکری کنیم. هرچند با ذائقه شکل گرفته ما این کاهش چندان راحت نیست اما می‌توانیم با کمی تلاش و تغییرهای ساده کم کم مصرف نمک و شکر را در خانواده مان به میزان استاندارد
برسانیم.
نیاوردن نمکدان بر سر سفره و میز غذا ابتدایی‌ترین و راحت‌ترین کار است. سعی کنید به غذاهایتان نمک اضافه نکنید و البته می‌توانید به بچه‌ها هم این را یاد بدهید و ذائقه آنها را تعیین کنید. اگر از زمانی که غذاخوردن کودکان آغاز می‌شود در غذاهایشان نمک کمتر بریزید و خوراکی‌های خیلی شیرین و شور به آنها ندهید، در بزرگسالی هم کمتر تمایلی به نمک و شکر خواهند داشت. البته فقط نخوردن نمک و شکر به تنهایی کافی نیست. مواد غذایی زیادی حاوی این دو هستند که باید
مصرف شان را مدیریت کنید.
غذاهای کم نمک را انتخاب کنید و یا غذاها را با مقدار نمک کمتری تهیه کنید و برای طعم دادن به غذاها، به جای نمک از چاشنی‌هایی مانند سرکه، آبلیمو، سیر، پیاز، سبزی‌های معطر و سایر ادویه‌ها استفاده کنید.
تا جایی که می‌توانید از مصرف غذاهای صنعتی (غذاهای آماده و کنسروها) که نمک زیادی دارند خودداری کنید و اگر از مواد کنسروی مثل نخود فرنگی یا ذرت استفاده می‌کنید قبل از مصرف آنها را آب بکشید تا نمک اضافی شان گرفته شود. مواد غذایی تازه و طبیعی بخورید و مصرف مواد غذایی شور، دودی و ترشی‌ها را کم کنید.
برای کم کردن مقدار نمک پنیرها، آنها را قبل از مصرف در آب بخیسانید. آجیل‌ها و مغزها (مانند بادام و پسته) را بصورت بی نمک یا خام (شور نشده) مصرف کنید.مصرف خوراکی‌هایی چون چیپس و پفک را هم به حداقل برسانید. برای کاهش مصرف شکر هم تا جایی که امکان دارد از مصرف قند و شکر معمولی همراه با چای یا سایر نوشیدنی‌ها خودداری کنید. یکی از عوامل بالا رفتن مصرف شکر در ایران خوردن قند یا شیرینی همراه با چای است. عادت کنید چای را تلخ یا همراه با کشمش و خرما به مقدار کم مصرف کنید. قند و شکرهای رژیمی هم گزینه‌های جایگزین نسبتا مناسبی هستند.
کیک، شیرینی و دسر کمتر مصرف کنید و میوه بیشتر در سبد غذایی روزمره تان بگذارید. حتما به جای آب میوه از میوه‌های طبیعی استفاده کنید که شکر کمتری دارند. خوراکی‌هایی مثل شیرینی، شکلات، کیک‌های کارخانه‌ای، نوشابه و… را به مقدار زیاد نخرید و در خانه نگه ندارید چون باعث می‌شود مدام سراغ شان بروید اما اگر در دسترس تان نباشند کمتر از آنها استفاده می‌کنید.
جالب است بدانید سس کچاپ و سس‌های سفید هم مقدار بسیار زیادی شکر دارند. سعی کنید به جای آنها از ادویه‌ها یا سس‌های خانگی کم شکر یا ازجایگزین‌هایی مثل خردل یا سرکه استفاده
کنید.
البته همه این کارها را باید کم کم و به تدریج انجام دهید. عادت‌های غذایی قدیمی را یک مرتبه نمی‌توان تغییر داد و تنها باعث می‌شود بعد از مدت کوتاهی با ولع بیشتری سراغ نمک و شکر بروید. پس قدم به قدم پیش بروید و خودتان را به سلامتی نزدیک‌تر کنید.
code