به گزارش خبرنگار آنا، حجت‌الاسلام علی لطیفی رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در نشست خبری که امروز در مدرسه تاریخی دارالفنون برگزار شد، با بیان اینکه سال تحصیلی جدید را آغاز کرده‌ایم، گفت: امیدوارم که ان‌شاءالله این نشست، نشست خوبی باشد. حالا ما خدمت هر کدام از شما شاید تک‌به‌تک در موقعیت‌های مختلف بوده‌ایم، اما این فرصت که همه شما با همدیگر باشیم، هم برای ارائه گزارشی از فعالیت‌های سازمان و هم برای پاسخ به برخی مسائل، سؤالات یا پرسش‌هایی که ممکن است وجود داشته باشد، بسیار مغتنم است.
وی افزود: به‌جهت استفاده بهینه از وقت، من این قسمت اول را یادداشت کرده‌ام تا مهم‌ترین اقدامات و گزارش‌ها را خدمت شما تقدیم کنم. اولین محوری که یادداشت کرده‌ام و برای سازمان بسیار مهم است، کلان‌پروژه‌ای است که سازمان در چند سال اخیر، شاید حدود سه سال، درگیر آن بوده و امسال نخستین سالی است که اجرای آن را آغاز کرده‌ایم.
لطیفی تصریح کرد: همان‌طور که همه می‌دانید، مأموریت اصلی سازمان، برنامه‌ریزی درسی است. در کنار برنامه‌ریزی درسی، توحید و محتوای آموزشی کتاب‌های درسی نیز از جمله وظایف سازمان است. در این چند سال مجموعه‌ای از تکالیف و مسئولیت‌ها بر اساس تعاملاتی به سازمان سپرده شد که شاید بتوان گفت مهم‌ترین آنها، «تنوع در برنامه درسی» متناسب با نیاز‌های دانش‌آموزان و متناسب با رویکرد‌های مختلف بود.
وی ادامه داد: با توجه به ابعاد متعدد و متنوع این مسئله و پیچیدگی آن، تصمیم‌گیری در این زمینه نیازمند نقشه راهی شفاف بود. خوشبختانه سازمان نقشه راه را طراحی کرده بود. من در سلسله نشست‌های قبلی درباره آن توضیحاتی داده بودم. این نقشه راه شامل هشت گام بود. تا سال گذشته، به لطف خداوند، تمامی این هشت گام از جمله مطالعات، پیش‌نیازها، مستندات و برنامه‌هایی که باید تدوین می‌شد، انجام شد.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی افزود: ما امسال برای نخستین بار اجرای کلان‌پروژه تحولی که از آن به عنوان «طرح تحول در برنامه درسی» یاد می‌کنیم را آغاز کرده‌ایم. شروع این طرح از دوره اول ابتدایی بوده است.
وی اظهار کرد: در اجرای این طرح تحولی، نقطه تمرکز ما سه خدمت اساسی است که باید به مدرسه ارائه شود. خدمت اول، ارائه راهنمای عمل «برنامه درسی مدرسه‌ای» به مدرسه‌هاست.
لطیفی خاطرنشان کرد: لازم است یک توضیح کوتاه درباره فرهنگ و ادراک ما از تحول در برنامه درسی بدهم. معمولاً در ذهن ما، تحول در برنامه درسی به معنای تغییر کتاب درسی خلاصه می‌شود. این تصور، تصور دقیقی نیست و اگر نگوییم نادرست است، حتماً ناقص است. بنابراین، نقطه تمرکز سازمان در درجه اول بر اصلاح این ذهنیت بوده است.
وی تأکید کرد: وقتی از تحول در برنامه درسی صحبت می‌کنیم، منظور ما برنامه‌ای کلان‌تر و گسترده‌تر از صرفاً کتاب درسی است. برنامه درسی یعنی نقشه تربیت و یادگیری؛ نقشه‌ای که مدرسه باید بر اساس آن طراحی‌های خود، فعالیت‌هایش و کلاس‌های درس را تنظیم کند.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی افزود: تا پیش از این، نسخه‌ای مدرسه‌ای از برنامه درسی نداشتیم که مدارس بتوانند به‌طور دقیق بدانند که برای تحقق تربیت و یادگیری چه کاری باید انجام دهند. کلاس‌های درس بخشی از این مسیر را برعهده دارند، اما فعالیت‌هایی که در مدرسه انجام می‌شود بسیار فراتر از کلاس درس است.
وی با بیان اینکه ما نقشه‌ای یکپارچه برای تربیت و یادگیری در مدرسه نداشتیم، گفت: برنامه درسی مدرسه‌ای به بیان ساده، به دنبال این است که نقشه‌ای یکپارچه از تربیت و یادگیری را به مدرسه ارائه دهد. از طرفی، این برنامه انتظارات و استاندارد‌های ملی را نیز به مدرسه منتقل می‌کند و مشخص می‌سازد که چه اهداف عملیاتی باید در پایان هر دوره تحصیلی و پایان هر پایه به‌دست آید.
لطیفی افزود: از طرف دیگر، دامنه اختیار مدرسه را نیز برای طراحی و برنامه‌ریزی مشخص می‌کنیم. یکی از ویژگی‌های بسیار مهم برنامه درسی مدرسه‌ای این است که مدارس می‌توانند با انعطاف، متناسب با شرایط خود و نیاز‌های دانش‌آموزان، طراحی‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی را برای اجرای فعالیت‌ها در سطح مدرسه انجام دهند.
اجرای آزمایشی برنامه تحولی در هشت مدرسه ابتدایی آغاز شد
حجت‌الاسلام علی لطیفی، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش، از آغاز اجرای آزمایشی طرح تحولی برنامه درسی در پایه اول ابتدایی خبر داد و گفت این طرح در هشت مدرسه کشور به صورت محدود و آزمایشی آغاز شده است.
وی اظهار کرد: در این مرحله از کار، برنامه‌ای که آماده شده با همکاری مدارس منتخب به صورت آزمایشی اجرا می‌شود و چارچوب اقدامات و فعالیت‌هایی که باید در مدرسه انجام شود، به عنوان راهنمای عمل در اختیار مدارس قرار گرفته است.
حرکت از کتاب‌محوری به برنامه‌محوری
لطیفی با تأکید بر ضرورت تغییر رویکرد از کتاب‌محوری به برنامه‌محوری در مدارس گفت به نظر ما مهم‌تر از تغییر کتاب‌های درسی، تغییر ریل در مدرسه است. یعنی چرخش از سمت کتاب‌محوری به سمت برنامه‌محوری که یکی از تکالیف و الزامات ما برای تحول در آموزش و پرورش است.
وی افزود: اگر مدارس ما خلاق و فعال باشند و بخواهیم دانش‌آموزان متناسب با شرایط منطقه‌ای و نیاز‌های خاص خود مهارت‌هایی را آموزش ببینند، باید به سمت برنامه‌محوری حرکت کنیم. به اعتقاد ما، نقطه کانونی این اقدام تحولی، همین نگاه برنامه‌محور است.
تدوین چارچوب برنامه و کتاب‌های درسی جدید
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با بیان اینکه چارچوب برنامه درسی در گام نخست به مدارس ارائه می‌شود، اظهار کرد: در گام دوم، کتاب‌های درسی و بسته‌های یادگیری جدید به عنوان مواد و منابع آموزشی در این چارچوب قرار می‌گیرند.
وی گفت: کتاب‌های درسی جدید تنها یکی از مجموعه فرصت‌ها و منابعی هستند که به مدارس کمک خواهند کرد تا برنامه مورد توافق ستاد و مدرسه اجرا شود. این فرآیند زمان‌بر است و نیاز به تطبیق تدریجی مدارس با این فرهنگ جدید دارد، اما بالاخره یکی از مهم‌ترین تغییر ریل‌هایی است که در آموزش و پرورش از امسال آغاز می‌شود و به لطف خدا به تدریج تثبیت خواهد شد.
لطیفی با اشاره به کتاب‌های درسی جدید پایه اول ابتدایی گفت: کتاب‌های جدید با محتوای نو و متناسب با رویکرد جدید طراحی شده‌اند و نمونه‌هایی از آنها در این جلسه قابل مشاهده است. از ویژگی‌های جدید این کتاب‌ها می‌توان به اتکا بیشتر به محتوای چندرسانه‌ای اشاره کرد.
وی افزود: در کتاب فارسی، به‌صورت خاص بر تقویت مهارت‌های شنیداری و نقش آن در زبان‌آموزی توجه ویژه شده است.
نقش حمایت و پشتیبانی علمی از مدارس در اجرای برنامه‌ها
لطیفی سومین خدمت این طرح تحولی را ارائه مجموعه‌ای از خدمات پشتیبانی برای اجرای برنامه دانست و گفت: اگر بخواهیم نتایج و ثمرات تغییر برنامه را در مدارس مشاهده کنیم، باید از مدارس حمایت علمی و اجرایی داشته باشیم. این حمایت‌ها شامل رصد وضعیت واقعی برنامه در مدارس، اصلاح بخش‌های نیازمند بازنگری، و توجه ویژه به نیاز‌های مدارس است.
وی بیان کرد: امسال در مقیاس محدود، نظام پشتیبانی از مدارس را اجرا خواهیم کرد. البته در سال‌های گذشته نیز اجرای آزمایشی این نظام را تجربه کرده‌ایم، اما امسال سعی می‌کنیم به شکل واقعی‌تر و عملی‌تر وارد میدان شویم و به نواقص و ضعف‌هایی که در مدارس بروز می‌کند، واکنش به‌موقع و دقیق نشان دهیم.
تدوین راهنمای ویژه برای اولیا دانش‌آموزان
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با اشاره به اهمیت نقش‌آفرینی والدین در اجرای برنامه تحولی گفت: برای این مرحله آزمایشی، راهنمایی ویژه برای والدین تدوین شده است تا بدانند چگونه می‌توانند در اجرای صحیح برنامه مدرسه مشارکت و همراهی داشته باشند.
وی افزود: والدین باید در جریان باشند که چه اتفاقی قرار است در مدرسه رخ دهد و بتوانند در راستای این اتفاق تربیتی و آموزشی، نقش موثر ایفا کنند.
گسترش اجرای آزمایشی در سال‌های آینده
لطیفی ابراز امیدواری کرد: در دو سال آینده، پایه اول ابتدایی در سراسر کشور تحت پوشش این برنامه قرار گیرد و گفت امیدواریم که با اجرای آزمایشی امسال و بررسی نتایج و تجربیات آن، بتوانیم برای سایر دوره‌های تحصیلی نیز بسته‌های آموزشی مناسب طراحی کنیم و مسیر اجرای برنامه را در مقیاس گسترده‌تری پیگیری کنیم.
به گفته وی، در راستای تأکید رئیس‌جمهور بر توانمندسازی معلمان، طرح کلاس شوق‌انگیز طراحی شده است که بر جذاب‌سازی فضای کلاس درس و آموزش روش‌های نوین یاددهی و یادگیری تمرکز دارد.
لطیفی با اشاره به بسته‌های آموزشی مرتبط با جنگ دوازده‌روزه اخیر گفت: این بسته‌ها در سه مقطع ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم آماده شده و از ابتدای آبان‌ماه در مدارس توزیع می‌شود تا به عنوان محتوای مکمل کتاب‌های درسی مورد استفاده قرار گیرد.
وی افزود: یکی دیگر از اقدامات سازمان، برگزاری منظم جلسات بررسی فیلم‌های کودک و نوجوان است، چرا که فیلم یکی از ابزار‌های تربیتی مؤثر محسوب می‌شود. سال گذشته شورای حمایت از فیلم‌های کودک و نوجوان، ۴۵ فیلم را برای نمایش در مدارس توصیه کرد. همچنین بیش از ۳ هزار و ۷۰۰ کتاب در این سازمان بررسی و برای استفاده دانش‌آموزان انتخاب شده است.
به گفته رئیس سازمان پژوهش، مجلات رشد نیز همچنان در مدارس توزیع می‌شوند و شورای سیاست‌گذاری جشنواره رشد هفته جاری برگزار خواهد شد. امسال بیش از ۲۷ هزار اثر به جشنواره کتاب و تصویرگری رشد ارسال شده است.
لطیفی درباره تمایل دانش‌آموزان به محتوای چندرسانه‌ای گفت: این گرایش در جهان وجود دارد، اما تجربه برخی کشور‌ها مانند کشور‌های اسکاندیناوی نشان می‌دهد که بازگشت به کتاب‌های فیزیکی اثرگذاری بیشتری دارد. تاکنون بیش از ۱۰ هزار عنوان کتاب درسی دیجیتال آماده شده است، اما فرهنگ استفاده از آن هنوز به درستی نهادینه نشده است.
انتهای پیام/