آیا تا به حال برایتان پیش آمده که هنگام نشستن طولانی‌مدت یا بعد از بیدار شدن از خواب، احساس بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن در دست یا پای خود داشته باشید؟ این احساس که به آن خواب رفتن دست و پا گفته می‌شود، معمولاً به دلیل فشار بر روی اعصاب یا کاهش گردش خون در اندام‌ها رخ می‌دهد.
در بیشتر موارد، این حالت موقتی و بی‌خطر است و با تغییر وضعیت بدن برطرف می‌شود. اما اگر خواب رفتن دست و پا به‌طور مداوم یا بدون دلیل مشخصی اتفاق بیفتد، ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر مانند کمبود ویتامین‌ها، مشکلات عصبی یا بیماری‌های مزمن باشد.
در این مقاله، به بررسی علل اصلی خواب رفتن دست و پا، راه‌های درمان و زمانی که باید به پزشک مراجعه کنید، خواهیم پرداخت. اگر شما هم با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کنید، تا انتهای مقاله همراه ما باشید!
خواب رفتن دست و پا چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟
خواب رفتن یا پارستزی (Paresthesia) به حالتی گفته می‌شود که فرد در یک یا چند اندام خود بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن یا گزگز احساس می‌کند. این وضعیت معمولاً زمانی رخ می‌دهد که فشار بیش از حد روی اعصاب یا کاهش گردش خون در ناحیه موردنظر باعث اختلال در ارسال سیگنال‌های عصبی شود.
آیا خواب رفتن دست و پا خطرناک است؟
در بیشتر موارد، خواب رفتن دست و پا موقتی و بی‌خطر است و با تغییر وضعیت بدن برطرف می‌شود. اما اگر این مشکل به‌طور مکرر و بدون دلیل مشخصی رخ دهد یا همراه با علائمی مانند ضعف عضلانی، درد شدید یا عدم کنترل حرکات بدن باشد، ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای مانند دیابت، مشکلات ستون فقرات یا اختلالات عصبی باشد. در چنین شرایطی، مراجعه به یک پزشک متخصص ضروری است. اگر به دنبال تشخیص دقیق‌تر این مشکل می‌گردید، پیشنهاد می‌کنیم با یک پزشک ارتوپد در شهر خود مانند متخصص ارتوپد کرمان مشورت کنید.
مهم‌ترین علت‌های خواب رفتن دست و پا
فشار بر روی اعصاب
یکی از شایع‌ترین دلایل خواب رفتن دست و پا، وارد شدن فشار به اعصاب محیطی است. این حالت معمولاً در اثر نشستن طولانی‌مدت با پاهای جمع‌شده، خوابیدن روی یک دست یا قرار گرفتن در وضعیت نامناسب اتفاق می‌افتد. در این شرایط، با آزاد کردن فشار و تغییر وضعیت، حس اندام‌ها به حالت طبیعی برمی‌گردد.
کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی
کمبود برخی مواد مغذی، به‌ویژه ویتامین B۱۲، ویتامین D، منیزیم و پتاسیم، می‌تواند باعث ضعف عملکرد اعصاب و در نتیجه خواب رفتن مکرر دست و پا شود. این کمبودها معمولاً در افرادی که رژیم غذایی نامتعادل دارند یا دچار مشکلات گوارشی هس تند، دیده می‌شود.
مشکلات گردش خون
گردش خون نامناسب می‌تواند جریان خون را به اندام‌ها کاهش دهد و منجر به بی‌حسی یا گزگز دست و پا شود. این مشکل ممکن است به دلیل تصلب شرایین (گرفتگی عروق)، فشار خون پایین یا دیابت ایجاد شود.
بیماری‌های عصبی و سیستمیک
برخی بیماری‌های مزمن مانند دیابت، ام‌اس (MS) و نوروپاتی محیطی می‌توانند باعث آسیب به اعصاب شوند و منجر به خواب رفتن مکرر و طولانی‌مدت دست و پا شوند. این موارد معمولاً همراه با علائم دیگری مانند ضعف عضلانی یا درد هستند.
مشکلات ستون فقرات و دیسک کمر یا گردن
فشار روی عصب سیاتیک (در اثر فتق دیسک کمر) یا فشردگی اعصاب گردنی، می‌تواند موجب خواب رفتن مداوم دست‌ها یا پاها شود. این مشکل معمولاً در افرادی که ساعات طولانی پشت میز می‌نشینند یا فعالیت‌های سنگین انجام می‌دهند، شایع‌تر است. برای تشخیص دقیق و دریافت بهترین روش درمانی، می‌توانید با دکتر ارتوپد شهر خود برای مثال دکتر ارتوپد تبریز مشورت کنید.
درمان خانگی خواب رفتن دست و پا
تغییر سبک زندگی و بهبود گردش خون
بهبود گردش خون یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از خواب رفتن دست و پا است. پیاده‌روی منظم، پرهیز از نشستن طولانی‌مدت در یک وضعیت و انجام حرکات کششی می‌تواند به افزایش جریان خون در اندام‌ها کمک کند. همچنین، مصرف کافی آب و کاهش مصرف کافئین و نمک می‌تواند تأثیر مثبتی داشته باشد.
مواد غذایی مفید برای جلوگیری از این مشکل
داشتن یک رژیم غذایی غنی از ویتامین B۱۲، منیزیم، پتاسیم و آهن به عملکرد بهتر اعصاب و عضلات کمک می‌کند. مصرف مواد غذایی مانند موز، آجیل، ماهی سالمون، اسفناج، حبوبات و لبنیات برای جلوگیری از این مشکل توصیه می‌شود.
تمرینات و حرکات ورزشی مؤثر
ورزش‌های کششی و یوگا، همانطور که از روش‌های کاهش درد سیاتیک هستند، به کاهش فشار روی اعصاب و بهبود عملکرد عضلات نیز کمک می‌کنند. حرکات کششی برای دست و پا، چرخش مچ‌ها و حرکات اصلاحی برای ستون فقرات می‌توانند از خواب رفتن مداوم اندام‌ها جلوگیری کنند.
ماساژ و استفاده از روش‌های طب سنتی
ماساژ ملایم با روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون یا روغن اسطوخودوس باعث تحریک جریان خون و کاهش بی‌حسی می‌شود. علاوه بر این، طب سوزنی و استفاده از گیاهان دارویی مانند زنجبیل و زردچوبه نیز می‌تواند به بهبود عملکرد اعصاب کمک کند.
برای خواب رفتن دست و پا چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در بیشتر موارد، خواب رفتن دست و پا موقتی است و با تغییر وضعیت بدن برطرف می‌شود. اما اگر این مشکل مداوم، بدون دلیل مشخص یا همراه با علائم دیگر باشد، ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر باشد که نیاز به بررسی پزشکی دارد.
مواردی که نیاز به بررسی پزشکی دارند
خواب رفتن مکرر و طولانی‌مدت بدون دلیل مشخص
بی‌حسی همراه با درد شدید یا ضعف عضلانی
کاهش تعادل یا مشکل در راه رفتن
سوزن‌سوزن شدن ناگهانی یک سمت بدن (احتمال سکته مغزی)
همراه بودن خواب رفتن اندام‌ها با مشکلات بینایی یا گفتاری
آزمایش‌ها و روش‌های تشخیصی
آزمایش خون (بررسی کمبود ویتامین‌ها، دیابت و مشکلات تیروئید)
نوار عصب و عضله ( EMG) برای بررسی عملکرد اعصاب
MRI یا سی‌تی‌اسکن برای بررسی مشکلات مغزی یا نخاعی
آزمایش‌های مربوط به بیماری‌های خودایمنی و نوروپاتی
اگر این علائم را تجربه می‌کنید، بهتر است برای تشخیص دقیق به پزشک مراجعه کنید تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.
نتیجه‌گیری
خواب رفتن دست و پا معمولاً به دلیل فشار بر اعصاب یا کاهش گردش خون اتفاق می‌افتد و در بیشتر موارد بی‌خطر است. با این حال، اگر این مشکل به‌طور مداوم رخ دهد یا با علائمی مانند درد، ضعف عضلانی یا مشکلات حرکتی همراه باشد، می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد.
برای پیشگیری و کاهش این مشکل، می‌توان با اصلاح سبک زندگی، داشتن تغذیه مناسب، انجام حرکات کششی و توجه به سلامت اعصاب و گردش خون اقدام کرد. در موارد شدید، مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های لازم می‌تواند به تشخیص دقیق و درمان مناسب کمک کند.
اگر شما هم دچار خواب رفتن مکرر اندام‌ها هستید، بهتر است علت آن را جدی بگیرید و در صورت نیاز، مشورت پزشکی را در اولویت قرار دهید.
مهر