به گزارش پایگاه خبری 598، مرحوم آیت الله محمدعلی ناصری از اساتید اخلاق حوزه در یکی از دروس اخلاق خود به موضوع «انتخاب بهترین علم و عمل در مسیر الهی» پرداختند که متن آن بدین شرح است:
بندگان صالح خدا نشانه‌هایی دارند. امیرالمؤمنین علیه‌السلام حدود صد علامت و نشانه برای مؤمنین و متقین برشمرده‌اند.
بنده شدن تنها به حرف نیست، بلکه به واسطه زحمت کشیدن و عمل به دستورات خدا محقق می‌شود.
دو نوع عمل داریم: واجب و حرام. مستحب و مکروه نیز زاییده این دو هستند. متقین این احکام را رعایت می‌کنند و در نتیجه، معارف و مراتب توحید در وجودشان پدیدار می‌شود و به بندگی خدا می‌رسند.
* بنده خدا گناه نمی‌کند
نبی اکرم صلی‌الله علیه وآله و اهل بیت علیهم‌السلام اشرف مخلوقات هستند و عالم وجود به واسطه آن‌ها خلق شده است.
حتی پیامبران دیگر نیز شاگردان مکتب چهارده معصوم هستند. با این حال، خداوند در قرآن کریم با وجود مقامات والای پیامبر، او را بنده خود می‌خواند:
«سُبْحَانَ الَّذِی أَسْرَی بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الأَقْصَی الَّذِی بَارَکْنَا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ آیَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ البَصِیرُ».
این آیه اشاره به معراج پیامبر دارد که از عقاید مسلمانان است و هر کس منکر آن باشد، کافر است؛ زیرا صریح قرآن است. حتی در تشهد نیز ابتدا صفت عبودیت پیامبر ذکر می‌شود و سپس رسالت او.
اما ما با این همه گناه، باز هم ادعا می‌کنیم که بنده خدا هستیم! بنده خدا گناه نمی‌کند. خداوند نعمت‌های بی‌شماری به ما داده است و در قرآن می‌فرماید:
«وَإِن تَعُدُّواْ نِعۡمَةَ ٱللَّهِ لَا تُحۡصُوهَآۗ إِنَّ ٱللَّهَ لَغَفُورٌ رَّحِیمٌ». اگر همه تلاش کنیم، نمی‌توانیم نعمت‌های الهی را شمارش کنیم.
خداوند حتی تعداد نفس‌های ما را می‌داند و ما با هر نفسی یک قدم به مرگ نزدیک‌تر می‌شویم، اما هنوز در غفلت به سر می‌بریم و کفران نعمت می‌کنیم.
دو نوع بنده داریم: بنده مطیع و بنده فراری. بنده‌ای که از مولایش می‌گریزد تا هر کاری که دلش می‌خواهد انجام دهد، گرچه نافرمان است، اما در نهایت بنده و مملوک مولایش است.
ما نیز بنده‌های فراری خدا هستیم. حضرت امیر المؤمنین علیه‌السلام فریاد می‌زند که خودتان را اصلاح کنید و صفات رذیله را از خود دور نمایید. انسان باید هدفش اصلاح خود باشد.
* کسی که خدا را دارد، هم دنیا دارد، هم آخرت و همه چیز دارد
یکی از دوستان ما تعریف می‌کرد: من در خدمت استادم بودم و او درباره توحید صحبت می‌کرد. ناگهان در باز شد و پیرمردی وارد شد و نشست.
استاد سکوت کرد و سپس از پیرمرد پرسید: امری دارید؟ پیرمرد پاسخ داد: امشب شب آخر عمرم است و دو چیز دارم که نمی‌خواهم با خود به زیر خاک ببرم.
استاد پرسید: چه چیز؟ پیرمرد گفت: طی‌الارض دارم و می‌خواهم آن را به شما بدهم تا به هر کس خواستید بدهید. استاد پرسید: دیگر چه چیز داری؟
پیرمرد گفت: علم کیمیا. استاد فرمود: من چیزی دارم که بهتر از همه این‌هاست و به آن‌ها نیاز ندارم. پیرمرد پرسید: چه چیزی داری؟ استاد پاسخ داد: خدا را دارم. کسی که خدا را دارد، هم دنیا دارد، هم آخرت و همه چیز دارد.
با خدا رفیق شویم. اگر کسی را نداری، با خدا دوست شو. در دعای جوشن کبیر آمده است: «یا رفیق من لا رفیق له». از خدا ناامید نشویم و به در خانه او پناه ببریم.
در دعاها می‌خوانیم: «یا سریع الرضا». خدا زود راضی می‌شود. کسی مأیوس نباشد. یکی از دوستان نزد من آمد و گفت: چند بار گناه کردم و توبه کردم، اما الآن خجالت می‌کشم دوباره توبه کنم. به او گفتم: برو و از خدا بخواه، خجالت ندارد.
دنیا پلی است که باید از آن عبور کرد. امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرماید: «الدنیا دارُ ممرٍ لا دارُ مقرٍ». دنیا جاده‌ای است که باید از آن گذر کنیم، اما آخرت جای ماندن و خانه است. اعمال ما در این دنیا باید برای خدا باشد، نه برای خودنمایی.
* عمل صالح را پنهان کن؛ خودم آن را ظاهر می‌کنم
روایت شده است که پیامبری در خواب دید از طرف خدا به او می‌گویند: «اول چیزی که دیدی پنهان کن، دومی را پناه بده و سومی را بخور».
وقتی از خانه بیرون آمد، در راه تشت طلایی پر از جواهر دید. طبق خواب، آن را زیر خاک پنهان کرد. پس از چند قدم، دید طلاها از خاک بیرون آمد.
با خود گفت: من مأمور به پنهان کردن بودم و حال که بیرون آمده، وظیفه‌ای ندارم. سپس مراحل بعدی را انجام داد و از خدا پرسید: خدایا، سر این‌ها چه بود؟
خدای متعال فرمود: «اولی عمل صالح تو بود. عمل صالح را پنهان کن تا برای خدا باشد. من خود آن را ظاهر می‌کنم». عمل نیک خود را آشکار نکنید. برای خدا عمل کنید و خدا هم پاداش و هم آبرو می‌دهد.
* این بدن که لذت گناه را می‌برد، باید مجازات شود
در روایتی آمده است: «الدّنیا جیفة و طالبها کلاب». جیفه به معنای مردار است و طالبان این دنیا مانند سگان هستند. برخی به دنیاداری افتخار می‌کنند! دنیا به اندازه تحصیل معاش و حفظ عزت و آبرو لازم است، اما نباید دل به آن بست.
امام صادق علیه‌السلام فرمودند: کسی به اباذر نامه نوشت و از او خواست تا تحفه‌ای از علمش به او بدهد. اباذر در پاسخ نوشت: دانش بسیار است (این کلام امیرالمؤمنین است: «اَلْعِلْمُ أَکْثَرُ مِنْ أَنْ یُحْصَی فَخُذْ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ أَحْسَنَهُ»).
اما اگر می‌توانی به کسی که دوستش داری بدی نکنی، چنین کن. مرد پرسید: مگر کسی به کسی که دوستش دارد بدی می‌کند؟
اباذر پاسخ داد: آری، تو خودت را بیش از همه دوست داری و اگر خدا را نافرمانی کنی، به خودت بدی کرده‌ای. تو نفس خود را دوست داری و با معصیت، به خود ظلم می‌کنی؛ زیرا این بدن که لذت گناه را می‌برد، باید مجازات شود.
∎