به گزارش همشهری آنلاین، یک مجسمه برنزی باستانی که در دهه ۱۹۶۰ توسط گروهی از روستاییان در ترکیه امروزی کشف شده و توسط دلالان منهتن به بازار هنر غربی قاچاق شده و در نهایت از یک موزه معتبر در شهر کلیولند واقع در اوهایو سر درآورده بود، اکنون قرار است به خاستگاه اصلی‌اش بازگردانده شود.
گمان می‌رود این مجسمۀ بدون سر که در ابعاد انسان واقعی ساخته شده است، تصویرگر یک فیلسوف باستانی باشد. این مجسمه از سال ۱۹۸۶ میلادی تاکنون در گالری‌های یونان و روم موزه هنر کلیولند به نمایش گذاشته شده بود. این اثر که ۲۰ میلیون دلار ارزش‌گذاری شده است، پس از سال‌ها تحقیق توسط واحد مبارزه با قاچاق آثار باستانی (ATU) در دفتر دادستان منطقه منهتن، مصادره شد. این تحقیقات به یک دعوای حقوقی منجر شد که طی آن موزه ادعا می‌کرد مالک قانونی این اثر است، اما پس از تحقیقات بیشتر و آشکار شدن منشاء واقعی مجسمه، این شکایت پس گرفته شد و تصمیم به بازگرداندن آن اتخاذ شد.
این پیکره پوشیده در پارچه از یک محوطه باستان‌شناسی به نام «Sebasteion» در «بوبون» (Bubon)، در ترکیه امروزی، به دست آمده است. این محوطه که گمان می‌رود توسط رهبران محلی به نشانه وفاداری به روم ساخته شده باشد، حدود ۵۰ میلادی بنا شد و احتمالاً تا ۲۰۰ سال بعد مورد استفاده قرار داشت تا اینکه زلزله آن را به ویرانه تبدیل کرد.
مجسمه‌های برنزی این مجموعه برای دو هزار سال زیر زمین باقی مانده بودند تا اینکه در دهه ۱۹۶۰ توسط مردم محلی کشف شدند.
روستاییان پیش از اینکه مقامات از این کشف در سال ۱۹۶۷ میلادی مطلع شوند، چندین شیء را به فروش رساندند. آنها با «جورج زاکوس»، قاچاقچی مستقر در سوئیس و «رابرت هکت» (که طبق گزارش نیویورک تایمز، روستاییان او را فقط با نام «باب آمریکایی» می‌شناختند) همکاری کردند. «هکت» در نیویورک و پاریس فعالیت داشت. بر اساس گزارش دادستانی، دلالان مستقر در نیویورک، این آثار مسروقه از «بوبون» (Bubon) را وارد نمایشگاه‌های موزه‌ای و مقالات علمی کردند تا منشأ جعلی برای آنها بسازند و تجارت خود را قانونی جلوه دهند.
دفتر دادستان منطقه منهتن تاکنون ۱۵ اثر غارت‌شده از «بوبون» را ضبط کرده است که ۱۴ مورد از آنها پیش‌تر به ترکیه بازگردانده شده‌اند. مجموع ارزش این آثار حدود ۸۰ میلیون دلار تخمین زده می‌شود. این آثار در مجموعه‌های عمومی و خصوصی نیویورک، از جمله در «موزه متروپولیتن نیویورک و دانشگاه فوردهم» (Metropolitan Museum of Art and of Fordham University) یافت شده‌اند.
مجسمه ۲۰ میلیون دلاری به ترکیه بازگردانده شد
«آلوین برگ» (Alvin Bragg)، دادستان منطقه منهتن در بیانیه‌ای گفت: «خوشحالم که موزه هنر کلیولند پذیرفته است این مجسمه به مردم ترکیه تعلق دارد.»
او افزود: «این تحقیق شامل مصاحبه‌های گسترده با شاهدان و آزمایش‌های پزشکی قانونی بود که به‌طور قطعی ثابت کرد این اثر از بوبون (Bubon) غارت شده است. از همکاری موزه در این پرونده قدردانی می‌کنم، زیرا نشان می‌دهد که چگونه می‌توانیم برای بازگرداندن آثار باستانی مسروقه به صاحبان قانونی، با یکدیگر همکاری کنیم.»
دفتر دادستانی منهتن در آگوست سال ۲۰۲۳ این اثر را توقیف کرد. «روث پیکهولتز» (Ruth Pickholz)، قاضی نیویورک برای ضبط این اثر حکمی صادر کرد. این حکم بخشی از تحقیقات جنایی جاری درباره یک شبکه قاچاق بود که شامل آثار غارت‌شده از ترکیه و انتقال آنها از طریق منهتن می‌شد.
در ماه‌های اخیر، دادستانی منهتن چندین اثر دیگر را نیز به دلیل ادعاهای مرتبط با قاچاق از ترکیه ضبط کرده است. در سال ۲۰۲۲، پنج اثر باستانی متعلق به مجموعه «شلبی وایت» (Shelby White)، عضو هیأت امنای موزه متروپولیتن نیویورک به ترکیه بازگردانده شدند. یکی از این آثار، مجسمه‌ای برنزی از «لوسیوس وروس» (Lucius Verus) (یکی از امپراتوران روم) از بوبون بود که ارزش آن ۱۵ میلیون دلار برآورد شده است.
کارشناسان موزه کلیولند، در همکاری با مقامات ترکیه و دفتر دادستانی، پژوهش‌هایی انجام دادند که نشان داد این مجسمه به «Sebasteion» تعلق دارد. این مجسمه‌ها روی پایه‌های سنگی قرار داشتند که مکانیسم‌هایی برای نگه داشتن آنها در جای خود داشتند. با این تحقیقات علمی و تغییر در شناسایی مجسمه پژوهشگران دریافتند که سوراخ‌های کوچکی در پاهای مجسمه وجود دارد که با مکانیسم‌های موجود در پایه‌های سنگی «Sebasteion» همخوانی دارد. علاوه بر این، نمونه‌های خاکی که در داخل مجسمه یافت شده بود، با خاک منطقه «Sebasteion» و سایر مجسمه‌هایی که مشخص شده بود از آنجا آمده‌اند، مطابقت داشت.
این تحقیقات به تغییر در هویت تاریخی مجسمه نیز منجر شد. در ابتدا تصور می‌شد که این اثر تصویری از امپراتور «مارکوس آئورلیوس» (Emperor Marcus Aurelius) باشد، زیرا او نیز همراه با سایر فرمانروایان در «Sebasteion» مورد تکریم قرار گرفته بود. اما مکان احتمالی قرارگیری این مجسمه فاقد کتیبه‌ای بود که نشان دهد این پیکره متعلق به «مارکوس آئورلیوس» بوده است.
موزه هنر کلیولند در بیانیه‌ای اعلام کرد: «موزه و مقامات ترکیه در حال بررسی امکان نمایش موقت این مجسمه در کلیولند پیش از انتقال آن به ترکیه هستند. همچنین، سایر زمینه‌های همکاری فرهنگی میان ترکیه و موزه در دست بررسی است.»