به گزارش گروه فرهنگی قدس، نشست خبری هفدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد با حضور ابراهیم حیدری مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، مسعود کوثری دبیر علمی هفدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد و حامد محقق معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران صبح امروز یکشنبه سی‌ام دی ۱۴۰۳ در خانه کتاب برگزار شد.
انتخاب های امسال نشانگر وجود این تنوع است
دکتر کوثری در پاسخ به پرسش قدس مبنی بر اینکه طی سالهای اخیر اغلب آثار برگزیده از چند ناشر خاص همچون سوره مهر، شهرستان ادب، صاد و ... بوده و بر این اساس، آیا قرار است جایزه ادبی جلال فضایی برای شنیده شدن صداهای مختلف ادبیات باشد یا رویدادی برای شنیده شدن چند صدای خاص؛ تصریح کرد: قطعاً شما در این دوره شاهد این چندصدایی خواهید بود و فکر می‌کنم در دوره های گذشته هم این چندصدایی وجود داشته و همه انتقادات و گلایه هایی که در سالهای گذشته بعد از اعلام نامزدها از سوی رسانه های مختلف شنیده شده، نشان دهنده این است که این انتخاب‌ها یک صدا نیستند اما امسال آن گونه که من در جریان داوری‌ها بودم و در جلسات نهایی آنها حضور داشتم دیده ام که این چندصدایی وجود داشته و به نظرم انتخاب های امسال نشانگر وجود این تنوع است، البته ضابطه ما ضابطه ادبی بوده و سعی کردیم از خط ادبیت متن خارج نشویم. البته آثار بسیاری در این جایزه مطرح شدند که متون پژوهشی خوبی بودند اما به دلیل اینکه آن سطح از ادبیت را در متن نداشتند از دور رقابت خارج شدند اما مجموعاً این تنوع در صدای ادبیات خاص در برگزیده های امسال وجود دارد.
ابراهیم حیدری نیز در ادامه و در تکمیل پاسخ به این سوال گفت: با توجه به بازخوردهایی که در سال گذشته از دوستان مختلف گرفتیم و آن را واکاوی کردیم تمام تلاش خود را به کار گرفتیم تا در این فرصت کوتاه همه ملاحظات و سلایق و نگاه‌های مختلف را در نظر بگیریم تا بیش از پیش دیده شوند. اما همانطور که می دانید در حوزه فرهنگ بررسی شاخص های فرهنگی کار بسیار سختی است که در حوزه ادبیات و رمان شاخص کیفی دقیقی دربیاوریم. حتی اگر بهترین داورها و بهترین شاخص ها را لحاظ کنیم باز هم ممکن است انتقاداتی نسبت به انتخاب ها وجود داشته باشد اما سعی می کنیم آن را به حداقل برسانیم و همه نگاه ها و کسانی که در گوشه گوشه این سرزمین قلم می زنند و کار می کنند صدایشان شنیده و آثارشان دیده شود.
وی افزود: رویکرد دولت هم همین است و هر دو بزرگوار آقای رمضانی و آقای کوثری و سایر دوستان این نگاه را داشتند و ما آن صدایی که باید شنیده می شد را به دوستان ابلاغ کردیم و تمام‌تلاشمان را کردیم و فکر می کنم شما هم این‌نگاه را تایید می کنید. البته شاید به نگاه شما نزدیک نباشد اما این چندصدایی حتما وجود خواهد داشت.
تنها به اهدای جوایز اکتفا نکنیم و پیگیر آثار و برگزیدگان باشیم
حیدری در پاسخ به پرسش دیگر قدس مبنی بر میزان بودجه هفدهمین دوره جایزه جلال و رقم جوایز این دوره گفت: در مورد بودجه باید بگویم با توجه به شرایط اقتصادی کشور و توجه خاص و ویژه وزیر و دولت به ادبیات مخصوصاً حوزه ادبیات سایر استان ها و شهرستان ها بودجه افزایش داشته است اما من معتقدم جوایز یک بخش ماجراست و ما باید بعد از جایزه دوستان و آثار برگزیده را فراموش نکنیم و آنها را در رویدادها و فضای داخلی و بین المللی را همراهی کنیم. ما باید با برگزاری جلسات گفت وگو نظراتشان را بخواهیم و جلسات داستان نویسی داشته باشیم و این برگزیده ها الگویی در سطوح مختلف داستان نویسی شوند.
به گفته حیدری در میزان مبلغ جایزه هم افزایش داشتیم و بخشی از حمایت ها را به بعد از اهدای جوایز و برگزاری جلسات و گفت وگو با نویسندگان اختصاص دادیم. البته شما هم باید مطالبه گر باشید که این آثار برگزیده به کجا رسیدند. مبلغ جایزه امسال ۵۰۰ میلیون تومان است اما هنوز رقم کلی بودجه مشخص نیست چون کل بودجه به دو بخش اختصاص دارد و بخش دوم هنوز برآورد نشده که مربوط به حوزه اجرا در استان هاو برنامه های مختلف است اما حداقل ۳۰ درصد افزایش بودجه داریم که قرار است آن را در فرایندی چندماهه در ظرفیت های مختلف استفاده کنیم و به طور مثال کتاب های برگزیده را در سایت بازارکتاب با ارائه یارانه و تخفیف به مخاطب ارائه بدهیم. جایزه شایستگان تقدیر نیز افزایش داشته و حدوداً ۲۰۰ میلیون تومان است.
ابراهیم حیدری در ابتدای این نشست با اشاره به اینکه در پایان راه به این دوره رسیده و بیشتر زحمات بر دوش آقای دکتر کوثری و محقق و رمضانی بوده تاکید کرد: من یار نیمه راه بودم و الان کنار دوستان هستم. وی افزود: جایگاه جلال و ادبیات در کشور و فرهنگ ما جایگاه خاصی است و به همین خاطر جلال جایگاه ویژه ای در ادبیات ما دارد و برگزاری چنین جشنواره هایی هم به یاد بودن و هم پویایی فرهنگ و هم زنده نگه داشتن ادبیات ماست و هر گوشه از ایران دارای ادبیات و اقلیم خاصی است که باید به آن توجه ویژه داشت و طبق شعار وزیر ایران فقط تهران نیست به هر طرف آن باید توجه داشته باشیم و با همین رویکرد به ادبیات داستانی و بخش اقلیمی توجه کردیم و طبق گزارش هم استقبال از نظر کمی و کیفی خوب بوده است.
ضرورت بازنگری و بازتعریف در آیین نامه و مقررات
مدیرعامل خانه کتاب با بیان اینکه اتفاقات و تغییرات امسال ناخواسته بوده و تغییراتی رخ داد که آن را در سال آینده جبران می کنیم، تصریح کرد: توقعی که من دارم از دوستان این است که کمک کنید جوایز و برنامه ها و رویدادهای مختلف را به روزتر و پویاتر کنیم و برخی اساسنامه و مصوبات متعلق به سالهای قبل است و باید کمک کنید ایین نامه و مقررات را در نحوه داوری بازنگری و بازتعریف کنیم و برخی برنامه ها نیاز به تقویت و تکمیل داشته باشد و هم شرایط جدید آمده و طبیعتاً شرایط بین‌المللی متفاوت است و هم نسل جدیدی به وجود امده و باید با آنها وارد تفاهم شویم.
وی افزود: جوایز را ۲۰ تا ۲۵ درصد اضافه کردیم و طبق مصوبه ای که زمان دکتر صالحی داشتیم و جوایز به صورت سکه اهدا می شد، آن زمان مصوب شد که جوایز به صورت ریالی هم پرداخته شود و مبلغش اندازه کتاب سال باشد که البته ما آن را بالاتر هم بردیم.
در ادامه محقق معاون شعر و ادبیات داستانی تاکید کرد: تعداد آثار رسیده به دبیرخانه ۲۵۲۶ بود که بیشرین تعداد با ۱۲۶۵ به داستان بلند و رمان اختصاص دارد. در حوزه مستند نگاری ۷۴۹ کتاب و مجموعه کوتاه با ۳۹۶ اثر، نقد ادبی با ۱۱۶ اثر به دبیرخانه رسیده است. همچنین از ۸۷۹ ناشر کتاب به دبیرخانه رسیده که از مجموع آنها ۲۲ نامزد اعلام می شود و دو نشر خط مقدم و چشمه تعداد نامزدهای بیشتر دارند و دو ناشر غیر تهرانی نیز در بین نامزدها هستند. همچنین ۵ نویسنده غیرتهرانی داریم و از میان نویسندگان مسن ترین آنها ۶۷ ساله و جوانترین نویسنده ۳۵ساله هستند. نکته مهم در این دوره برگزاری دوره اقلیم قلم است که دو منطقه شمال غرب و مرکز و جنوب را دربرگرفت و از ۱۶ استان ۲۰۰ نفر گرد هم آمدند.
در ادامه مسعود کوثری دبیر علمی این رویداد تاکید کرد: هفدهمین دوره جایزه جلال با فشردگی زیادی برگزار شد و البته قرار بود در سالروز جلال برپا شود که به دلیل تغییرات مختلفی که پیش آمد این امکان میسر نشد اما خوشبختانه با تلاش زیاد و همت داوران کار به سرعت انجام رسید و به مرحله داوری رسیدیم.
افزایش کمی تولید رمان و داستان کوتاه
وی در ادامه افزود: نکته جالب توجه این دوره، گسترش داستان کوتاه نسبت به سال های قبل بود و همچنین داستان بلند و رمان هم انتشار بسیار زیادی داشته و ۱۲۶۵ رمان یا داستان بلند در سال ۱۴۰۲ منتشر شده است. معنای این رقم این است که به تولید کمی زیادی رسیدیم و گام‌های بعدی را هم باید برداریم و از کمی سازی ادبیات به سمت کیفی سازی برویم تا سکویی برای نویسندگان باشد که سهمی از جوایز بین‌المللی به دست بیاورند و در جامعه گروه های نقد ادبی بیشتر فعالیت کنند و این آثار نقد شوند تا کتاب های بهتری نوشته شود و سهمی از جوایز بین المللی داشته باشیم.
کوثری با تاکید بر اینکه جایزه جلال سهم مغتنمی از رقابت در اقلیم های مختلف به وجود می آورد و نباید فقط به مرکز محدود نشویم، یادآور شد: جایزه جلال امیدوار است بتواند این تنوع را در گزینش آثار تقویت کند.اما ۲نکته در آیین نامه جلال باید اصلاح شود. نخست بحث پژوهش ادب فارسی است و به دلیل اینکه حیطه نقد ادبی داریم اکثر آثار مهم که پژوهش محور هستند کنار می روند و نباید به آنها جفا شود.در مستندنگاری هم طیفی از آثار مانند بیوگرافی و ... وارد حوزه ارزیابی می شوند که یک دست نیستند و باید آنها را با کمک یک شاخصه مرتبط‌تر داوری کنیم یا اینکه آنها را به جوایز و رویدادهای دیگر بسپاریم.