مسعود پزشکیان رئیس جمهوری اسلامی ایران سفری یک‌روزه به قاهره پایتخت مصر داشت. این سفر در ایامی برگزار شد که امید‌ها به برقراری روابط سیاسی این دو کشورِ موثر و تمدنیِ منطقه بیشتر شده است.
بهانه‌ی این سفر نیز، برگزاری اجلاس سران دی ۸ بود که این دوره در پایتخت مصر برگزار شد. گروه D۸ یا گروه هشت، کشور‌های مسلمان در حال توسعه است که اندونزی، ایران، بنگلادش، پاکستان، ترکیه، مالزی، مصر و نیجریه در آن عضویت دارند.
بر اساس این گزارش، حدود چهار دهه است که تهران و قاهره روابط سیاسی ندارند و از سال گذشته در دیدار آیت‌الله شهید رئیسی و السیسی، روسای جمهور دو کشور بر اراده‌شان برای برقراری روابط تأکید داشتند. پزشکیان و السیسی نیز در دیدار اخیرشان در اجلاس بریکس در روسیه بر وجود این اراده برای ازسرگیری روابط دو کشور سخن گفته بودند و به‌گفته‌ی معاون سیاسی رئیس‌جمهور می‌توان در آینده‌ای شاهد بازگشایی سفارتخانه‌ها نیز بود.
** ترسیم اهداف سفر در مهرآباد
مسعود پزشکیان عصر روز چهارشنبه (۲۸ آذرماه ۱۴۰۳) از فرودگاه مهرآباد تهران عازم قاهره شد؛ وی پیش از آغاز سفر گفته بود که علاوه بر بیان دیدگاه‌ها در مورد شعار محوری این اجلاس، بحث‌هایی هم در رابطه با غزه، فلسطین و لبنان می‌تواند شکل بگیرد و با برخی سران کشور‌ها گفتگو‌هایی خواهیم داشت که چگونه کشور‌های اسلامی می‌توانند با یکدیگر در قبال ظلم و جنایت صهیونیست‌ها و کشتاری که انجام می‌دهند با یک زبان و نگاه مشترک و دیپلماسی فعال‌تر اقدام و از حق و حقوق مردم مظلوم غزه و فلسطین و لبنان و همچنین سوریه دفاع کنند.
وی همچنین بیان کرد: کشور‌های اسلامی باید پشتیبان و یار و یاور یکدیگر باشند و تا جایی که ممکن است اختلافات خود را با گفتگو حل کنند.
رئیس‌جمهور پس از چند ساعت، با استقبال مقامات مصری و اعضای دفتر حافظ منافع جمهوری اسلامی ایران وارد قاهره شد.
** ارائه پیشنهاد و اعلام همکاری با D۸
اولین برنامه‌ی پزشکیان، دیدار با دبیرکل سازمان و یا گروه D۸ بود. رئیس‌جمهور کشورمان در ملاقات با ایساکا عبدالقادر امام» ایجاد سازوکار پولی و مالی برای تبادلات تجاری کشور‌های عضو D۸ را امری لازم و ضروری در راستای تحقق اهداف این سازمان برشمرد و بیان کرد: ایجاد صندوق توسعه برای D۸ به منظور سرمایه‌گذاری مشترک کشور‌های اسلامی عضو، گام موثری در این زمینه خواهد بود و جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را برای تشکیل چنین صندوقی اعلام می‌دارد.
عبدالقادر امام نیز عنوان کرد: امیدواریم تجار و فعالین اقتصادی ایران، از این زمینه و فرصت بسیار مهم و ایجاد بازاری به وسعت یک میلیارد و دویست میلیون جمعیت، در جهت شکوفایی هر چه بیشتر اقتصاد ایران و همچنین تحقق اهداف D۸ در زمینه توسعه تجارت بهره‌برداری کنند.
** کشور‌های اسلامی مانع آسیب بیشتر به منطقه شوند
رئیس جمهوری اسلامی ایران عصر روز پنج‌شنبه (۲۹ آذرماه ۱۴۰۳) در اجلاس سران D۸ به سخنرانی پرداخت. وی در ابتدای سخنانش درخصوص مسائل منطقه تصریح کرد: قبل از شروع بحث، در ارتباط با تحولات اخیر در منطقه غرب آسیا و تغییرات رخ داده، مایلم اشاره نمایم؛ بیش از ۱۴ ماه است که منطقه غرب آسیا و بالاخص غزه و جنوب لبنان و اینک کشور اسلامی سوریه دستخوش حملات گسترده رژیم غاصب اسرائیل قرار دارند. کشتار بی‌رحمانه غیرنظامیان و به خاک و خون کشیدن زنان، کودکان و افراد آسیب دیده از جنگ و ترور گسترده، ابعاد جدیدی از اهداف نامشروع آن در گسترش ناامنی را آشکار ساخته است؛ و اینک وظیفه شرعی، حقوقی و انسانی ماست تا با همگرایی بیشتر و اتخاذ اقدامات عملی دقیق و فوری، مانع از ادامه آسیب بیشتر عزیزانمان در مناطق بحران‌زده شویم.
پزشکیان همچنین اظهار داشت: موضوع نشست امروز سران بسیار هوشمندانه انتخاب شده است. جوانان، بی‌تردید، سرمایه‌های ارزشمندی هستند که برنامه‌ریزی جهت شکوفایی ظرفیت‌های آنها، پر بازده‌ترین سرمایه‌گذاری در راستای منافع ملی و جمعی ماست. با توجه به رونق روزافزون حوزه‌های صنعتی و ورود به عرصه‌های جدید فناوری، لازم است در نحوه تدوین همکاری‌های پیش‌رو بازنگری جدی صورت پذیرد.
وی گفت: آمادگی داریم برای حمایت جمعی از جوانان کارآفرین، اقدامات مشترکی در بستر دی هشت همچون ایجاد «بانک مشترک ایده و سرمایه دی هشت»، «ایجاد خانه‌ها و پارک‌های علم و فناوری مشترک»، «برگزاری تور‌ها و نشست‌های علمی–فناوری»، «اختصاص فرصت‌های آموزشی و مطالعاتی، بورسیه‌های تحصیلی و تبادل استاد و دانشجو»، «ارائه تسهیلات کارآفرینی برای جوانان»، «سرمایه‌گذاری در بنگاه‌های کوچک و متوسط جهت حل مشکلات اشتغال جوانان» و نیز برگزاری نمایشگاه‌های دستاورد‌ها و تولیدات دانش‌بنیان را با همکاری اعضا عملیاتی کنیم.
** توقف جنایات اسرائیل اولویت کشور‌های منطقه و D۸ باشد
رئیس‌جمهور بعد از شرکت در ضیافت ناهار، بعد از اجلاس اولِ D۸ در نشست ویژه‌ی بعدی که به‌مناسبت وقایع اخیر در غزه و لبنان برگزار شد، شرکت کرد. وی در جمع سران تصریح کرد: شدت جنایات رژیم صهیونیستی در نوار غزه و شرایط وخیم انسانی و بشردوستانه به حدی است که وجدان تمامی انسان‌های شریف را عمیقاً جریحه‌دار کرده و اعتراض تمامی کشور‌ها و سازمان‌های بین‌المللی را موجب شده است. هیچ‌گونه درنگ برای مقابله با این جنایات و تجاوزات گسترده جایز نیست و باید با هم‌افزایی و هماهنگی، اقدامات عاجل در این زمینه در دستور کار قرار گیرد. گام اول برای توقف این تجاوزات، فشار به این رژیم برای آتش‌بس در غزه و توقف حملات به لبنان و سوریه است. این قضیه باید مهمترین اولویت انسانی و اخلاقی کشور‌های منطقه و اعضای سازمان «دی هشت» باشد.
پزشکیان اضافه کرد: مایلم تأکید کنم که جمهوری اسلامی ایران از هر گونه توافق فلسطینی- فلسطینی که مورد رضایت ملت فلسطین و اجماع کلیه گروه‌های فلسطینی باشد، استقبال و از آن حمایت می‌کند. باید حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین را محترم شمرد و به بلوغ فکری و سیاسی آنها برای تعیین آینده و سرنوشت خویش احترام گذاشت.
وی همچنین بیان کرد: در خصوص لبنان و سوریه نیز همین‌گونه است. در لبنان با تلاش‌های گسترده‌ای که برای جلوگیری از کشتن غیرنظامیان و بی‌گناهان صورت پذیرفت، در نهایت متن آتش‌بس تهیه و مقاومت هم علی‌رغم برخی ملاحظات، با هدف تحکیم وفاق ملی داخلی با آن موافقت کرد، اما متاسفانه طرف مقابل آتش‌بس را نقض می‌کند. ما خواستار ایجاد محیط امن در لبنان و بازگشت مردم به زندگی عادی هستیم و از کشور‌های دیگر درخواست می‌کنیم که حمایت‌های گسترده خود را هم در بحث فشار به رژیم صهیونیستی برای عمل به تعهد خود و هم در موضوع بازسازی و عادی شدن وضع زندگی مردم و کمک‌های اقتصادی و زیرساختی به لبنان ارائه دهند.
رئیس جمهوری اسلامی ایران در پایان ۵ پیشنهاد را درباره‌ی مسئله‌ی فلسطین به سران D۸ ارائه کرد.
* دیدار با اردوغان و واکنش به تحولات سوریه
مسعود پزشکیان در حاشیه‌ی این اجلاس، با اردوغان رئیس جمهور ترکیه ملاقات داشت؛ رئیس‌جمهور کشورمان با اشاره به تحولات اخیر سوریه، بر لزوم حفظ تمامیت ارضی این کشور تأکید کرد و گفت: هرگونه تحولات در سوریه باید با حفظ تمامیت ارضی این کشور همراه باشد و کمترین خدشه به تمامیت سرزمینی سوریه نیز به‌هیچ‌وجه قابل قبول نیست.
وی همچنین ادامه داد: کشور‌های اسلامی باید در مقابله با جنایتگری و تجاوزکاری رژیم صهیونیستی در منطقه به مسئولیت خود عمل کنند و اگر میان امت اسلامی وحدت و یکپارچگی باشد، این رژیم جرئت چنین اقداماتی را به خود نخواهد داد.
اردوغان نیز حفظ ثبات و تمامیت ارضی سوریه را برای ترکیه مهم خواند و ابراز امیدواری کرد با همکاری مشترک دو کشور هرچه زودتر ثبات و امنیت در سوریه برقرار شود.
رئیس جمهور ترکیه همچنین ضمن اعلام حمایت از برقراری آتش‌بس در لبنان بر ضرورت توقف حملات اسرائیل به سوریه و همچنین آتش‌بس در غزه نیز تأکید کرد.
** ملاقات با شهباز شریف و تأکید بر وحدت مسلمین
رئیس‌جمهور کشورمان شامگاه پنج‌شنبه (۲۹ آذرماه ۱۴۰۳) در دیداربا شهباز شریف نخست‌وزیر پاکستان وحدت و انسجام در جهان اسلام و تقویت روابط اقتصادی میان کشور‌های اسلامی با ایجاد پول واحد و استفاده از ظرفیت بازار‌های مشترک را در برهه حساس و خطیر فعلی جهان، امری ضروری خواند و بر آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای تحقق این اهداف مهم در تعامل با همه کشور‌های اسلامی به ویژه پاکستان تأکید کرد.
شریف نیز در این دیدار با تأکید بر پیوند‌های عمیق و مشترک ایران و پاکستان، مواضع پزشکیان در یازدهمین اجلاس سران کشور‌های عضو D۸ را برای جهان اسلام بسیار حائز اهمیت و حیاتی عنوان و از ایده رئیس جمهور کشورمان در زمینه ایجاد پول واحد و استفاده از ظرفیت بازار‌های مشترک کشور‌های اسلامی استقبال و حمایت کرد.
رئیس جمهوری اسلامی ایران و نخست وزیر پاکستان در این دیدار قرارداد گازی معطل مانده میان دو کشور را نیز مورد بررسی قرار دادند و در این زمینه توافق شد وزرای دو کشور موانع اصلی عدم اجرای این قرارداد را مشخص و ترتیبات رفع این موانع را فراهم کنند تا وزاری انرژی دو کشور در اسرع وقت نسبت به اجرای آن اقدام کنند.
** دیدار با رئیس‌جمهور مصر/ تأکید سران بر ارتقای روابط
پزشکیان در دیدار با عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر، تقویت وحدت و انسجام میان کشور‌های اسلامی را ضروری‌ترین نیاز امروز امت اسلامی برشمرد و تصریح کرد: همه کشور‌های اسلامی باید به میزان سهم خود برای گسترش تعامل و گفتگو در جهان اسلام تلاش کرده و بر اختلافات موجود غلبه کنیم، چرا که این اختلافات است که زمینه مداخلات بیگانگان را فراهم می‌کند.
رئیس جمهوری عربی مصر نیز در این دیدار با بیان اینکه منطقه با وقایعی که اخیراً بر غزه، لبنان و سوریه رفته، دچار تهدیدات اساسی شده است، تجاوزات اخیر رژیم صهیونیستی در سوریه را بی‌سابقه دانست و افزود: موضع مصر در قبال تحولات سوریه شکل‌گیری دولتی فراگیر در این کشور است.
روسای جمهوری اسلامی ایران و مصر در این دیدار همچنین ضمن مرور اقدامات و گام‌های مثبت اخیر در روابط دو کشور، نسبت به تداوم این اقدامات تا تحقق کامل روابط ابراز امیدواری کردند.
* عزیمت به تهران
بر اساس این گزارش، پزشکیان شامگاه پنج‌شنبه بعد از شرکت در دو اجلاس D۸ و دیدار با سه‌تن از سران کشور‌های عضو، راهی تهران شد و بامداد جمعه به پایتخت رسید.
به اعتقاد کارشناسان همکاری در گروه‌هایی مثل D۸ چندجانبه است که می‌توان همکاری‌های گروهی و تعامل‌های دوجانبه داشت؛ البته سایر وزارتخانه‌ها مثل وزارت صمت و جهاد نیز در توسعه‌ی این روابط دخیل‌اند و می‌توانند کمک‌کار باشد. نکته‌ی دیگر، تجارت تهاتری بین اعضای این گروه است که بزرگ‌ترین مزیت آن از بین رفتن نیاز به تبدیل پول است.