ورود موج سوم قهوه به بازار و صنعت قهوه عمده، تنوع و توجه بیشتری به نوع دانه‌ های قهوه و خصوصیات آن ‌ها را ایجاد کرده است. دانه‌ های قهوه عربیکا و روبوستا معروف ترین نوع قهوه می باشد. انواع دیگری از دانه‌ های قهوه نیز وجود دارد که به طور قابل توجهی محبوبیت و اهمیت پیدا کرده ‌اند.

بررسی انواع دانه قهوه

دانه های قهوه مختلفی در جهان وجود دارد، ولی معمولا آن ها را 4 دسته دان قهوه عربیکا (Arabica)، روبوستا (Robusta)، لیبریکا (Liberica) و اکسلسا (Excelsa) تقسیم می کنند. البته لازم به ذکر است که دانه قهوه لیبریکا به دلیل این که به صورت انحصاری فقط در کشور فیلیپین کشت و تولید می شود، به میزان کمی وجود دارد.

در بخش زیر به معرفی انواع دانه قهوه می پردازیم:

دان قهوه عربیکا

دانه قهوه عربیکا (Arabica) یکی از محبوب ‌ترین و پرطرفدارترین انواع دانه قهوه است. این دان قهوه به علت کیفیت بالا و طعم ملایم خود، غالباً مورد ترجیح طرفداران قهوه اسپرسو قرار می ‌گیرد.

طبق تحقیقات انجام شده حدود 60٪ از نوشیدنی ‌های مبتنی بر قهوه در جهان از دانه قهوه عربیکا تهیه می ‌شوند. دانه قهوه عربیکا عمدتاً در کشورهای آمریکای لاتین مانند برزیل، کلمبیا و کوستاریکا کشت می‌ شود. این مناطق از شرایط ایده‌ آلی برای رشد و تولید دانه ‌های قهوه با کیفیت بالا برخوردار هستند. دانه قهوه عربیکا به دلیل کشت در ارتفاعات به گونه کوهی نیز معروف است.

دانه‌ های قهوه عربیکا از مناطق مختلف جهان با تنوع زیادی در شرایط جوی، خاک و ارتفاع کشت به دست می ‌آیند. این تنوع منجر به اختلافاتی در طعم، بو و مزه این دانه ‌های قهوه می ‌شود. دانه ‌های قهوه عربیکا معمولاً روشن ‌تر از دانه های قهوه روبوستا هستند. این ویژگی ممکن است به خصوصیت‌ های ظاهری مثل رنگ نهات آن ها نیز وابسته باشد. دانه قهوه روبوستا نسبت به آفت ها مقاومت کمتری نیز دارند.

دانه قهوه روبوستا

دانه قهوه روبوستا (Robusta) دارای خصوصیات متفاوتی نسبت به دانه قهوه عربیکا است. دانه روبوستا معمولاً دارای طعمی قوی ‌تر و تلخ‌ تراست.

همچنین لازم به ذکر است که دانه قهوه روبوستا دارای مقدار کافئین بیشتری نسبت به دانه قهوه عربیکا است. این مقدار بیشتر کافئین می ‌تواند برای افرادی که به دنبال اثر قوی‌ تر انرژی‌ هستند یا به مقدار بیشتری از کافئین نیاز دارند، جذاب باشد.

استفاده اصلی از دانه قهوه روبوستا در تهیه اسپرسو است. به دلیل مزه تند و تلخ ‌تر این نوع دانه قهوه، بسیاری از باریستاها برای تداعی طعم قو ی‌تر و قهوه ‌ای بیشتر، از دانه روبوستا در تهیه اسپرسو استفاده می‌ کنند.

در نهایت، ترکیب دانه ‌های قهوه عربیکا و روبوستا می ‌تواند به تولید قهوه‌ های بالانس شده کمک کرده و طعم و ویژگی ‌های متعادلی را برای طرفداران قهوه فراهم کند.

دانه قهوه روبوستا به دلیل ویژگی‌ هایی مانند سرسختی بیشتر، توانایی رشد در طیف وسیع ‌تری از آب و هواها و ارتفاعات و مقاومت بیشتر در برابر آفت‌ها، در برخی شرایط کشت موثرتر عمل می ‌کنند. دانه قهوه روبوستا معمولاً مقاومت بیشتری نسبت به برخی از بیماری ‌ها و آفت ‌ها نشان می ‌دهد. به علت این ویژگی ‌ها، دانه قهوه روبوستا معمولاً به عنوان یک گزینه مناسب برای کشت در شرایط سخت ‌تر آب و هوایی و زراعی در نقاط مختلف جهان در نظر گرفته می ‌شود.

دانه قهوه لیبریکا

دانه قهوه لیبریکا به دلیل رایحه شیرین گل، مشخصات عطر و طعم دود آمیزی که دارد، ارزشمند و منحصر به ‌فرد است. این دانه قهوه معمولاً با انواع دیگر مخلوط می ‌شوند تا به محصول نهایی پیچیدگی بیشتری بخشیده شود.

در اواخر دهه 1800، بعد از وقوع بیماری قارچی زنگ قهوه که بسیاری از محصولات دانه قهوه عربیکا را تهدید کرد، کشت دانه قهوه لیبریکا به عنوان یک گزینه مقاوم ‌تر آغاز شد. فیلیپین به عنوان یکی از اولین کشورهایی بود که به کشت این نوع خاص قهوه اقدام کرد.

با خارج شدن فیلیپین از سلطه آمریکا و تغییرات سیاسی، کشت دانه قهوه لیبریکا در آن منطقه کاهش یافت. اما مجدداً با بازگشت به کشت این گونه قهوه، دانه قهوه لیبریکا جایگاه خود را پس گرفت و به عنوان یک گزینه منحصر به ‌فرد در جهان قهوه مورد توجه قرار گرفت.

گیلاس های دانه قهوه لیبریکا، که از گیاهی بزرگتر از دانه‌ های قهوه عربیکا و روبوستا رشد می‌ کنند. همچنین شکل نامنظمی داشته و اندازه و شکل ظاهری آن ‌ها به گیاه روبوستا نزدیک تر است.

این نوع دانه قهوه، در برابر آب و هوای گرم و مرطوب تحمل بیشتری داشته و در ارتفاع کم نیز به خوبی رشد می ‌کند. اکنون دانه قهوه لیبریکا به طور عمده در کشورهایی مانند اندونزی، مالزی و فیلیپین تولید می ‌شود. این دانه‌ ها تقریباً 2% از کل قهوه موجود در جهان را تشکیل می ‌دهند و بیشتر از 95% عملکرد قهوه مالزی از دانه‌ های قهوه لیبریکا تأمین می‌ شود.

دانه قهوه اکسلسا

اکسلسا یکی از چهار گونه اصلی دانه ‌های قهوه است. که در گذشته به عنوان یک گونه جداگانه در نظر گرفته می ‌شد. اما به تازگی دانشمندان آن را به عنوان یک زیرگونه از دانه قهوه لیبریکا دسته‌ بندی کرده‌ اند.

دانه قهوه اکسلسا در منطقه جنوب شرق آسیا رشد می ‌کند. شکل این دانه به نسبت شبیه به دانه ‌های لیبریکا بیضی کشیده است.

این دانه ‌ها در گیاهان بزرگ قهوه با ارتفاع 20 تا 30 فوت در ارتفاعات متوسط رشد می ‌کنند. از نظر طعم، دانه ‌های اکسلسا به‌ طور خاص یادآور طعم‌ه ای میوه‌ ای و عطری مانند چوب هستند.

دانه‌ های اکسلسا همچنین از نظر رایحه و میزان کافئین، سبک ‌تر هستند. این ویژگی‌ باعث می ‌شود که دانه‌ های اکسلسا از طعم و رایحه ‌ای منحصر به فرد برخوردار باشند. یعنی به عنوان یک دانه خوشمزه در دنیای قهوه مورد توجه قرار بگیرند.

در نهایت، با توجه به ویژگی ‌های منحصر به فرد اکسلسا و شباهت ‌های آن با لیبریکا، می توان آن را به عنوان یک گونه از دانه قهوه لیبریکا در نظر گرفت.

سخن آخر

در این مطلب به انواع دانه قهوه اشاره شد. خرید قهوه می ‌تواند یک تجربه لذت ‌بخش و هیجان ‌انگیز باشد. زیرا در این فرآیند انتخاب بین انواع مختلف دانه ‌های قهوه و ویژگی ‌های آن ‌ها به سلیقه و ترجیح شخصی شما بستگی دارد. اگر به دنبال بهترین عطر و طعم ممکن هستید، دانه ‌های قهوه عربیکا با تنوع بالای طعم و عطر خود، انتخاب بسیار مناسبی خواهند بود. از سوی دیگر، اگر علاقه‌ مند به میزان بیشتر کافئین و طعم تلخی قهوه هستید، دانه‌ های قهوه روبوستا انتخاب مناسبی می باشند. اگر هم به دنبال تجربه ‌ای متفاوت و غیرمعمول هستید، دانه‌ های قهوه لیبریکا و اکسلسا می ‌توانند گزینه‌ های جذابی برای شما باشند. دنیای قهوه پیچیدگی ‌های زیادی دارد و انتخاب نوع قهوه اغلب به سلیقه شخصی و ترجیحات خاص شما بستگی دارد.