بحث ریال دیجیتال از سال ۹۷ از سوی بانک مرکزی مطرح شد و سرانجام بعد از طی مراحل مطالعاتی اولیه، طراحی این پروژه از سال ۱۴۰۰ و پس از اخذ مجوز‌های لازم از شورای پول و اعتبار در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت و متعاقباً اجرای فاز پیش‌آزمایشی از ابتدای سال ۱۴۰۱ آغاز شد و بعد از بررسی دستاورد‌های فاز پیش آزمایشی، فاز آزمایشی محدود این پروژه از خردادماه ۱۴۰۲ آغاز شد و در نهایت اسفندماه ۱۴۰۲ بود که بانک مرکزی وعده داد سال ۱۴۰۳ ریال دیجیتال وارد فاز عملیاتی خواهد شد در نهایت هم وعده بانک مرکزی محقق شد و بنابر اعلام مسئولان از تیرماه امسال با مشارکت دو بانک ملت و تجارت پروژه ریال دیجیتال وارد مرحله گسترده فاز آزمایشی با امکان بهره‌برداری عمومی می‌شود.

پروژه ریال دیجیتال که مانی یکتا مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در خصوص جزئیات آن بیان کرد: در این مرحله از پروژه ریال دیجیتال قرار است این طرح به صورت مشخص از محدوده جغرافیایی جزیره کیش آغاز شود، مشتریان شبکه بانکی و گردشگران این امکان را خواهند داشت تا با استفاده از این ابزار پرداخت جدید، نسبت به پرداخت هزینه‌های خرید کالا و خدمات اقدام کنند.

 ماهیت ریال دیجیتال مشابه اسکناس است

ریال دیجیتال که پیش از این هم معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی مهران محرمیان در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان در خصوص ماهیت آن گفته بود: ماهیت ریال دیجیتال دقیقا مشابه اسکناس است و هیچ تفاوتی بین ریال دیجیتال از نظر ماهوی با اسکناس وجود ندارد. هر آنچه از منظر اقتصادی بر اسکناس مترتب است بر ریال دیجیتال هم مترتب است؛ با این تفاوت که در ریال دیجیتال نیاز به جابجایی فیزیکی پول وجود ندارد.

همچنین روز گذشته بانک مرکزی اعلام کرد: ریال دیجیتال برخلاف سایر انواع پول الکترونیک رایج در کشور که از طریق حساب‌های بانکی و ابزار‌های پرداخت متداول همچون کارت بانکی مورد استفاده قرار می‌گیرد، نیاز به تسویه بین بانکی برای انتقال وجوه بین خریدار و فروشنده نداشته و به محض انجام عملیات خرید وجوه دریافتی آن در اختیار فروشنده قرارگرفته و قابل بهره برداری است.

ریال دیجیتال قابلیت برنامه‌ریزی دارد

اما عملیاتی شدن پروژه ریال دیجیتال چه مزایایی دارد؟ در همین راستا پیش از این فرزانی کارشناس امور بانکی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان گفته بود: قابلیت برنامه‌ریزی، کاهش هزینه چاپ پول، کاهش تقاضا برای اسکناس، دسترسی مطلوب از مزیت‌های ریال دیجیتال است. البته بهره‌مندی از این مزیت‌ها به سیاست‌گذاری بانک مرکزی برای استفاده از آن باز می‌گردد.

بانک مرکزی هم با تاکید بر این نکته اعلام کرد: با توجه به تمهیدات اتخاذ شده ریال دیجیتال ظرفیت‌های لازم برای توسعه پول برنامه ­پذیر یا قابل برنامه‌­ریزی را تسهیل می‌کند که این مهم موتور محرک شکل گیری مدل‌های نوین کسب و کار خصوصاً در فضای تجارت الکترونیک و اقتصاد دیجیتال کشور خواهد بود.

توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور با کمک ریال دیجیتال 

در ادامه هم دیگر کارشناس اقتصادی سیاوش غیبی‌پور در گفتگو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان بیان کرد: با توجه به تعریف ریال دیجیتال ابزاری مشابه با اسکناس است که توان بهره‌برداری از آن برای کشور مزایای گوناگونی را به همراه دارد از جمله این مزایا این خواهد بود که ریال دیجیتال قابل برنامه ریزی است، قابلیتی که می‌تواند یک بال کمک کننده مناسب برای تجارت الکترونیک و توسعه اقتصاد دیجیتال کشور و توسعه کسب‌وکار‌های این بستر محسوب شود.

این کارشناس اقتصادی در ادامه اظهار کرد: بنابر اعلام بانک مرکزی در حال حاضر و در این مرحله ریال دیجیتال صرفاً با هدف کاربری در محدوده جغرافیایی داخل کشور و برای تسهیل عملیات پرداخت‌های خرد داخلی هدف گذاری شده است در حالی که می‌توان در صورت موفق بودن این طرح از آن در سطوح بین‌اللملی هم بهره برد و به نوعی این گونه مطرح کرد که همزمان با اجرای این پروژه اتصالات بین ­المللی بانک مرکزی هم تکمیل‌تر خواهد شد و این یعنی چشم اندازه این پروژه می‌تواند در صورت تکمیل و بین‌الملی شدن بسیار مثبت‌تر هم باشد و همچنین می‌تواند کمک کننده به زنجیره کلان تجارت الکترونیک و اقتصاد کشور به شمار رود.

کارساز بودن ریال دیجیتال در بحث مبارزه با پولشویی 

همچنین در ادامه هم محمد امام رئیس اداره بانک، بورس و بیمه سازمان منطقه آزاد کیش در گفتگو با رسانه بانک مرکزی گفته بود: بالغ بر ۱۵۰۰ دستگاه فعال بانک ملت در طرح ریال دیجیتال به عنوان پذیرنده در جزیره کیش فعال شده که ظرفیت پذیرش ریال دیجیتال را دارند همچنین بانک تجارت نیز ۷۰۰ پذیرنده فعال برای ریال دیجیتال را راه اندازی کرده که تا پایان هفته جاری عملیاتی خواهد شد.

او افزود: این طرح که در بستر بلاکچین اجرا می‌شود کاربرد‌های فراوانی در تبادل و جابجایی مالی دارد، همچنین استفاده از چنین امکاناتی می‌تواند در بحث مبارزه با پولشویی و کمک به نظارت بیشتر بانک مرکزی بر کنترل خلق پول نیز بسیار کارساز باشد. اجرای پروژه ریال دیجیتال کمک بزرگی به راه اندازی بورس بین المللی کیش نیز خواهد کرد.

در نهایت روز گذشته هم بانک مرکزی اعلام کرد با توجه به سیاست‌های مد نظر و با در نظر داشتن پشتوانه‌های قانونی از جمله اختیارات تفویض شده در بخش (ب) ماده (۴) قانون بانک مرکزی، ریال دیجیتال به عنوان پول دیجیتال خرد از سوی بانک مرکزی منتشر شده و هدف‌گذاری این بانک بسترسازی جهت توسعه ابزار‌های پرداخت خرد در اقتصاد مبتنی بر این شکل جدید پول است.

خبرنگار: کیمیا قلی‌پور