تب دنگی چیست؟

به گزارش مرکز تحقیقات بیماری های عفونی و گرمسیری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تب دنگی یک بیماری ویروسی است که توسط پشه هایی به نام آئدس منتقل می‌شود. این ویروس، چهار نوع ویروس دنگی را شامل می‌شود که هر کدام می‌توانند علت ابتلا به تب دنگی شوند.

افزایش ابتلا به تب دنگی معمولاً در مناطق گرمسیری اتفاق می‌افتد، زیرا پشه های ناقل آن در این مناطق به راحتی می‌توانند رشد و تکثیر کنند. همچنین، باران‌های زیاد و تجمع آب در ظروف و اشیاء مختلف می‌تواند محیط مناسبی برای تکثیر این گونه از پشه ها فراهم کند.

انسان ممکن است از طریق نیش پشه‌های حامل ویروس دنگی به این بیماری مبتلا شود. وقتی یک پشه حامل ویروس دنگی انسانی را نیش میزند، ویروس وارد سیستم خونی او می‌شود و عفونت را آغاز می‌کند.

درمان تب دنگی به تسکین علائم آن، نظیر تب، درد عضلانی، سردرد، و استفاده از آب و الکترولیت‌ها برای جبران از دست دادن مایعات بدن تأکید دارد. در صورت بروز عوارض جدی، مانند خونریزی گوارشی، به مداخله فوری پزشکی نیاز است.

برای پیشگیری از تب دنگی، مهم است که از در معرض نیش پشه‌ها بودن در مناطق خطرناک پرهیز کرده و از روش‌های حفاظت شخصی نظیر استفاده از اسپری ضد پشه، پوشیدن لباس‌های مناسب، و استفاده از پنجره‌ها و درها با توری استفاده کرد. همچنین، برنامه‌های کنترل پشه‌ها و حذف محل‌های آب راکد نقش مؤثری در کاهش ابتلا به تب دنگی دارند.

عوامل ابتلا به تب دنگی را بشناسیم

۱. پشه‌های حامل ویروس: پشه‌های انواع مختلف از جمله پشه‌های آئدس به عنوان پشه‌های حامل و منتقل ویروس دنگی شناخته شده‌اند. وقتی یک پشه حامل ویروس دنگی، یک فرد را نیش می‌زند، ویروس به بدن فرد منتقل می‌شود.

۲. محل زندگی و شرایط محلی: شانس ابتلا به تب دنگی در مناطق با شرایط زندگی مساعد برای پشه‌ها از جمله رطوبت بالا، آب های راکد، نامناسب بودن سیستم آب و فاضلاب و نبود پوشش ضد پشه افزایش میابد.

۳. فاکتورهای فردی: عوامل فردی نظیر سابقه ابتلا به تب دنگی، سابقه سفر به مناطق با ریسک بالای تب دنگی، وضعیت سلامت عمومی فرد، سن، جنس، وضعیت ایمنی و ...

۴. محافظت شخصی: استفاده از روش‌های محافظتی نظیر استفاده از اسپری ضد پشه، پوشیدن لباس‌های مناسب، استفاده از توری برای پنجره و درها

ابتلا به تب دنگی به عوامل چندگانه بستگی دارد که شامل پشه‌های حامل و محل زندگی، فاکتورهای فردی و محافظت شخصی است. آگاهی از این عوامل و اقدامات پیشگیرانه موثر می‌تواند کمک کننده در کاهش خطر ابتلا به تب دنگی باشد

مکانیسم‌های بروز و تاثیرات در بدن 

ویروس دنگی از طریق نیش پشه‌های موش‌های پراکنده‌کننده به بدن انسان منتقل می‌شود. پس از ورود به بدن، ویروس به سرعت به سیستم گردش خون وارد شده و باعث عفونت در بدن می‌شود.ویروس دنگی به طور مستقیم بر سیستم ایمنی بدن تاثیر می‌گذارد. این ویروس با فعال‌سازی سیستم ایمنی، باعث تولید سیتوکین‌های التهابی می‌شود که به عوارض متنوعی از جمله تب، درد عضلانی و استخوانی، لرزش، و علایم عصبی منجر می‌شوند.ویروس دنگی باعث شکست خونریزی و آسیب رگ‌ها می‌شود. این واکنش منجر به اختلال در کلکسیون پلاکت‌ها و کاهش تعداد آنها در خون می‌شود که می‌تواند منجر به خونریزی‌ در دستگاه گوارش، دستگاه ادراری تناسلی و سایر ارگان ها شود.تب دنگی می‌تواند به صورت مستقیم بر سیستم عصبی تأثیر بگذارد و علائمی از جمله سردرد، اختلال در دید، عصبی شدن و کاهش آگاهی را ایجاد کند که ممکن است وضعیت بیمار را تشدید کند.ابتلا به تب دنگی باعث علائمی نظیر تب، درد عضلانی، سردرد و خستگی می‌شود و در موارد شدیدتر ممکن است به عوارض خطرناک منجر شود. به منظور تشخیص صحیح و به موقع تب دنگی، شناخت نشانه‌ها و علائم آن از اهمیت بسزایی برخوردار است.

علائم اولیه بیماری

تب دنگی معمولاً با علائم اولیه‌ای نظیر تب بالای ۴۰ درجه سانتی گراد چند روزه ای است که با دو یا بیشتر از نشانه های دیگری مانند تهوع و استفراغ، راش های پوستی، سردرد، درد پشت چشم، بدن درد و درد عضلانی، درد مفاصل، یا کاهش گلبول سفید یا تست تورنیکه مثبت همراه می شود. این علائم معمولاً در طول ۲ تا ۷ روز پس از ابتلا به ویروس دنگی ظاهر می‌شوند.

در صورت پیشرفت بیماری، علائم شدیدتری نظیر خونریزی از لثه یا بینی، گسترش راش های پوستی، تنگی نفس در اثر پلورال افیوژن، درد شدید شکم و استفراغ پایدار ممکن است ظاهر شود. این علائم نشان دهنده وضعیت جدی‌تر بیماری و نیاز به مراقبت پزشکی فوری است.

در ایران مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت، با توزیع کیت های آزمایش

به تمامی دانشگاه های علوم پزشکی کشور به خصوص مناطق دارای ابتلا بیشتر به پایش دقیق این بیماری می پردازد.

همچنین همه نمونه های اخذ شده برای تایید تشخیص به انستیو پاستور ایران یا آزمایشگاه مرجع بندرعباس جهت انجام تست مولکولی (PCR) ارسال می گردند.

آگاهی از نشانه‌ها و علائم تب دنگی برای پزشکان بسیار حائز اهمیت است زیرا تشخیص به موقع و مدیریت صحیح این بیماری می‌تواند از عوارض آن جلوگیری کند. پزشکان باید با دقت به علائم بالینی و تاریخچه پزشکی بیمار گوش کرده و در صورت شک، ضمن ارجاع فرد به مراکز مرجع، آموزش لازم درباره علائم و سیر بیماری را به بیمار داده و در صورت لزوم درمان مناسب را شروع کنند.

درمان تب دنگی

این بیماری ویروسی درمان اختصاصی ندارد و اقدامات لازم برای مدیریت آن شامل حفظ وضعیت هیدراتاسیون، کنترل تب، استفاده از داروهای ضد دردها و ضد التهابات، و در صورت لزوم، سایر مراقبت های پزشکی است.

تب دنگی در گروه‌های خاص مانند کودکان، زنان باردار، و افراد با بیماری‌های مزمن، ممکن است به صورت شدیدتری ظاهر شود.

کودکان از بین گروه‌های خاصی هستند که ممکن است به تب دنگی شدید حساس باشند. علت اصلی این حساسیت، سیستم ایمنی ناتوان و ضعف آنان در مقابل ویروس دنگی است. بنابراین، کودکان با تب دنگی شدید باید تحت نظر پزشک قرار گیرند و در صورت لزوم، بستری شوند.

زنان باردار نیز به عنوان یک گروه خاص، در معرض خطر تب دنگی شدید قرار دارند. تب دنگی در دوران باردار ممکن است به مشکلات جدی برای مادر و جنین منجر شود. بنابراین، زنان باردار باید از نحوه پیشگیری و مدیریت تب دنگی آگاه باشند و با پزشک خود مشورت کنند.

افرادی که دارای بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فشار خون بالا، یا بیماری‌های قلبی هستند، نیز در معرض خطر تب دنگی شدید قرار دارند. این افراد به دلیل سیستم ایمنی ضعیف‌تر، قابلیت مقابله با ویروس دنگی را کمتر دارند. بنابراین، مدیریت مناسب تب دنگی و پیشگیری از عوارض جدی در این افراد بسیار حائز اهمیت است.