به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از دانشگاه آزاد اسلامی محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در همایش سراسری استادان درس اندیشه‌ها و وصایای امام خمینی (ره) که صبح امروز در واحد یادگار امام برگزار شد، گفت: این جلسه فرصت مغتنمی است که تجدید میثاق با آرمان‌های امام راحل که انقلاب اسلامی را بنیان گذاشتند و درختی را نهادند که جوانان در سایه آن راه حیات طیبه را بیابند. همچنین یاد می‌کنیم از شهید جمهور آیت‌الله رئیسی که به حق از پرورش یافتگان مکتب امام (ره) بود.

طهرانچی با ارائه سخنرانی با موضوع «حکمرانی یا ملک‌رانی»، اظهار کرد: انقلاب اسلامی مفاهیم نوینی را پایه‌گذاری کرد. انقلاب اسلامی ما را امام خمینی (ره) بنیان گذاشتند تا رجعت به فطرت انسانی پیش آید. واقعیت این است که ما باید بدانیم که در ۳۰۰ سال گذشته در جهان چه گذشته است، اما نمی‌توانیم در آن ریل به اهداف انقلاب اسلامی برسیم. اولین مشکلی که در جامعه اسلامی و دولت اسلامی پیش آمد، بحث گیر افتادن و به تله افتادن در ساختارها و مفاهیم مدرنیته است که باعث شده بروز و ظهور در تفکر اسلامی صورت نگیرد. اولین بحثی که در این جا مطرح است، بحث حکمرانی (governance) که واژه‌ای برآمده از تفکر غربی است. همانطور که امام راحل فرمودند جمهوری اسلامی ایران نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد و واژگانی مانند جمهوری دموکراتیک اسلامی را نپذیرفتند، نشان می‌دهد که ایشان به واژگان دقت زیادی داشتند، چرا که واژگان به تبع خود مفاهیم را القا می‌کنند.

وی تصریح کرد: متأسفانه دانشگاه‌های ما در این ۴۰ سال به جای آنکه خلق معنا داشته باشند، تبعیت داشتند، البته این موضوع به معنای آن نیست که بگوییم از دستاوردهای بشری در این چند صد سال نمی‌خواهیم استفاده کنیم. همانطور که در واژه جمهوری اسلامی از جمهوریت که از ویژگی‌های دستاوردهای بشری در طول قرن‌ها بوده است، استفاده کردیم، پس اگر می‌خواهیم نظریه جمهوری اسلامی ایران را داشته باشیم، باید در مفاهیم دقت کنیم. اما متأسفانه به شدت در تله ساختاری و مفهومی غرب دچار شده‌ایم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه یکی از مشخصات مدرنیته سازمان یافته خلق سازمان و نهاد با چارچوب‌های غرب است، گفت: ما در این خلق کنار چارچوب‌ها گرفتار شده‌ایم. ۱۰ روز قبل بنده در حاشیه جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی نکته‌ای به رئیس جمهور شهید عرض کردم و گفتم که دولت چابک نیست و چرا دولت را چابک نمی‌کنید؟ آیت‌الله رئیسی فرمودند قواعدی که بر دولت بار شده، اجازه حرکت نمی‌دهد، یعنی ساختارها را آنقدر صلب القا می‌کنند که برای در هم شکستن آن اراده‌های بسیار جزم می‌طلبد، گاهی بروکراسی‌های حاکم اجازه نمی‌دهد اتفاقات جدی رقم بخورد.

طهرانچی در ادامه با اشاره به آیه ۴۱ سوره روم خاطرنشان کرد: خداوند در این آیه شریفه می‌فرماید به سبب آنچه دست‌های مردم فراهم آورده، فساد در خشکی و دریا پدیدار شده تا سزای بعضی از آنچه را که کرده‌اند، به آنان چشیده شود که باز گردد. این بازگشت باید مفهومی باشد. آنچه در آیه ۳۰ سوره فرقان آمده حکایت از آن دارد که پیامبر اکرم(ص) از امت خویش گلایه دارند که قرآن را مهجور گذاشتند و حضرت در جایی می فرمایند قرآن (مأدبه) است، یعنی یا سفره یا فرهنگستان است و باید با قرآن زندگی کرد و مبنا گرفت. بحثی که در اینجا وجود دارد این است که وقتی سراغ حاکمیت می‌رویم، با ملکرانی مواجه هستیم، چرا که ملک از آن خدای بزرگ و متعال است و آن را به هر که بخواهد می‌دهد. خداوند در آیه ۲۶ سوره آل عمران می‌فرماید: « قُلِ اللَّهُمَّ مَالِکَ الْمُلْکِ تُؤْتِی الْمُلْکَ مَنْ تَشَاءُ وَتَنْزِعُ الْمُلْکَ مِمَّنْ تَشَاءُ وَتُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ بِیَدِکَ الْخَیْرُ إِنَّکَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ» یعنی (ای پیغمبر: بار خدایا، ای پادشاه ملک هستی، تو هر که را خواهی ملک و سلطنت بخشی و از هر که خواهی ملک و سلطنت بازگیری، و هر که را خواهی عزت دهی و هر که را خواهی خوار گردانی، هر خیر و نیکویی به دست توست و تنها تو بر هر چیز توانایی.) هفته پیش ما در مراسم‌های تشییع آیت‌الله رئیسی مصداق «وَتُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ» را دیدیم، چرا که عده‌ای می‌خواستند او را کوچک و خرد کنند، اما خداوند به او عزت داد.

وی همچنین با اشاره به آیه ۵۴ سوره نسا، افزود: خداوند در این آیه شریفه می‌فرماید که به آل ابراهیم کتاب و حکمت و ملک عظیم داده است، این آیه اشاره دارد که در حکمرانی، حکمت و علم لازم است و این دو مایه حکمرانی است. همچنین خداوند در داستان حضرت داود (ع) و در آیه ۲۰ سوره ص می‌فرماید که به او حکمت و فصل الخطاب عطا کرده است. واقعیت این است که آنچه غرب سیاست حکمرانی و ارزش‌های اجتماعی می‌داند، ما در ملکرانی و حکمرانی اسلامی در کنار علم، فصل‌الخطاب و کتاب و بحث حکمت را داریم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به آیه ۴۸ سوره آل عمران خاطرنشان کرد: خداوند در این آیه شریفه می‌فرماید به انبیا علم و حکمت داده است و درباره پیامبر اسلام نیز می‌فرماید آیات الهی را بخوان و حکمت‌ها را بیان کن. وقتی به سراغ حکمرانی می‌رویم، باید به آینده نگاری، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و اجرا توجه داشته باشیم. بهترین داستان برای درک این موضوع قصه حضرت یوسف (ع) است که خداوند می‌فرماید به یوسف قدرت تأویل احادیث را آموخت و در مرحله بعد به او علم و حکمت عطا کرد. بنابراین حضرت یوسف (ع) در آینده نگری تأویل احادیث داشت، در سیاست‌گذاری از علم و حکمت بهره می‌برد و زمانی هم که وارد امور اجرایی و حکمرانی شد، ویژگی صدیق، حفیظ و امین بودن را داشت، اینها سیر حکمرانی است و این اتفاق نگاه کامل به مقوله ملک‌رانی است.

طهرانچی با اشاره به حکمرانی در غرب اظهار کرد: وقتی صرفاً به حکمرانی توجه شود، یعنی حکومت نباید به بهشت و جهنم مردم کاری داشته باشد، چون حکمرانی فقط مربوط به هدایت اجتماع است و کاری با جزئیات بعدی ندارد. به همین دلیل در غرب کاری به بهشت و جهنم مردم ندارند، این در حالی است که کسی که می‌خواهد حکومت و دولت را در دست بگیرد، باید به ابعاد مختلف آن توجه داشته باشد، چرا که در رأس نظام تربیتی قرار می‌گیرد.

وی با بیان اینکه حکمت در کنار علم جز لاینفک حکومت داری است، گفت: غیر از آیات قرآن و وحی حکمت نیز به انبیا، اولیا و انسان‌های خاص داده شده است. خداوند حکمت را به انسان‌هایی که بخواهد عطا می‌کند و خیر کثیر است. آنچه در دوران حکمرانی پیامبر (ص)، حضرت علی(ع) و بعد از آن دوران حکومت جمهوری اسلامی واقع شده، بخشی از موضوعات حکمت‌های حکمرانی است نه علوم حکمرانی. حکمت‌های قرآنی قواعدی است که سیاست‌های حکمرانی متکی بر آن است. ما در برخورد با امام راحل باید حکمت حکمرانی را از ایشان استخراج کنیم، همانطور که در نامه‌های امیرالمؤمنین (ع) حکمت‌های حکمرانی داریم و حکمت در کنار علم جزیی از حکمرانی است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: ما در دانشگاه و رشته‌های روابط بین الملل و سیاست فقط علم حکمرانی را منتقل می‌کنیم و جایی برای حکمت حکمرانی نداریم. البته حکمت حکمرانی با فقه حکمرانی هم متفاوت است و در فقه قواعد را استخراج می‌کنیم، اما در کنار آن صراحتاً باید حکمت‌هایی که به انبیا و اولیا عنایت شده را هم برای حکمرانی استخراج کنیم. نکته این است که ما تاکنون درس اندیشه‌های امامین انقلاب و وصایا را داشتیم، اما دیگر نگاهمان فقط انتقال صرف نیست و در دانشکدگان «فرهنگ و زندگی» باید به سراغ مفهوم اندیشه‌های امامین انقلاب و استخراج حکمت حکمرانی جمهوری اسلامی و دفاع مقدس، معارف اسلامی، ادبیات فارسی و هویت ملی در گروه دانش و خانواده و تربیت اجتماعی برویم و یک جریان تحقیق و دانشگاهی راه بیندازیم، نه اینکه فقط بیان کننده مطالب برای دانشجویان باشیم. واقعیت این است که با این دروس مهم زندگی نباید به صورت ترویجی صرف و با روش‌های قدیمی برخورد کنیم. باید دانشکده‌های فرهنگ و زندگی با این گروه‌ها شکل بگیرد و جریان زنده تولید علم و تربیت عالم برآن جاری باشد.

طهرانچی در بخش دیگری از سخنان خود پیام امام راحل به گورباچف را یکی از حکمت‌های حکمرانی و حکومت‌داری ایشان عنوان کرد و افزود: این پیام نه تنها خطاب به گورباچف بلکه خطاب به دنباله‌روهای نظام جریان تمدنی غرب و شرق است و باید ظرافت‌های آن را ببینیم. امام در این پیام می‌فرمایند اولین مسئله‌ای که مطمئناً باعث موفقیت شما خواهد شد این است که در سیاست اسلاف خود دایر بر «خدا زدایی» و «دین زدایی» از جامعه، که تحقیقاً بزرگترین و بالاترین ضربه را بر پیکر مردم کشور شوروی وارد کرده است، تجدید نظر نمایید؛ و بدانید که برخورد واقعی با قضایای جهان جز از این طریق میسر نیست. البته ممکن است از شیوه‌های ناصحیح و عملکرد غلط قدرتمندان پیشین کمونیسم در زمینه اقتصاد، باغ سبز دنیای غرب رخ بنماید، ولی حقیقت جای دیگری است.

وی ادامه داد: امام در این پیام خطاب به گورباچف تأکید می‌کنند که این تصور را نداشته باشید که فقط در روش‌های اقتصادی و اجتماعی به بن بست رسیده‌اید، پس شتابان باید به سراغ روش‌های پیشرفته دانشگاه‌های غرب بروید، این نگاه جدی است که نشان می‌دهد ما صرفاً نیازمند علم حکمرانی نیستیم، جالب است که برخی می‌گویند مدل بانکداری را از دانشگاه‌های غربی استخراج و در اینجا اجرا کنیم، این در حالی است که امام راحل در این پیام فرموده بود: مشکل اصلی کشور شما مسأله مالکیت و اقتصاد و آزادی نیست. مشکل شما عدم اعتقاد واقعی به خداست.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی اظهار کرد: این پیام اساساً برای آنها که علم را تماماً از غرب می‌گیرند، بحث جدی را مطرح می‌کند، امام در این نامه می‌فرمایند علم معطوف به ماده و جسم علم کامل نیست و ادله می‌آورند که علوم دیگری نیز وجود دارد و جسم و عقل باید در کنار هم و ناظر به ملک و ملکوت باشد. این نامه امام به همه مقلدان علم غرب و جامعه غرب است و ایشان صراحتاً می‌فرمایند فقط از منظر غرب به نتیجه نمی‌رسید و باید به نوشته‌های فارابی، ابوعلی سینا، ملاصدرا و سهروردی مراجعه کنید، سوالی که مطرح می‌شود این است که حکمرانی آموزش عالی ما کجا نسبت خود را با این نامه و مکتب فکری پیدا می‌کند؟ وقتی اینها را کنار گذاشتیم و فلسفه غرب، پارادایم غرب و علم غربی را گرفتیم، ما هم همان مسیر گورباچف را می‌رویم و مورد خطاب امام هستیم. اینکه امام راحل در پیام خود به گورباچف می‌فرمایند جمهوری اسلامی ایران به عنوان بزرگترین و قدرتمندترین پایگاه جهان اسلام به راحتی می‌تواند خلأ اعتقادی نظام شما را پر نماید، باید خودمان به طریق اولی به این مفاهیم رجوع کنیم.

طهرانچی همچنین با اشاره به پیام امام خمینی (ره) به ملت ایران در سیاست‌های کلی نظام در دوران بازسازی گفت: امام راحل درباره شهدا می‌فرمایند ایثار این عزیزان فقط به خاطر خدا در رسیدن به کمال بوده است و خانواده معظم شهدا، جانبازان، اسرا و مفقودین هیچگاه رازی نمی‌شوند سخن از رفاه و مادیات به میان آید و همت آنان بلندتر از این مقوله‌هاست، ولی بر دست‌اندرکاران نظام است که ذوق و استعداد و توان خود را در هر چه بهتر رسیدن به امور معنوی و مادی و ارزشی و فرهنگی این یادگاران هدایت و نور به کار گیرند و از خدمت بی‌شائبه و بی‌منت به آنان دریغ نکنند.

وی ادامه داد: امام در این پیام تأکید می‌کنند «برنامه‌ریزی در جهت رفاه متناسب با وضع عامه مردم توأم با حفظ شعائر و ارزش‌های کامل اسلامی و پرهیز از تنگ نظری‌ها و افراط گرایی‌ها و نیز مبارزه با فرهنگ مصرفی که بزرگترین آفت یک جامعه انقلابی است.» اگر جامعه ما مبتنی بر این پیام نیست، یعنی کار آموزشی خود را خوب انجام نداده‌ایم، «چون نیک نظر کرد، پر خویش در آن دید» بنده ۹ این پیام بر حفظ ارزش‌ها و شئون اخلاقی و اجتماعی و سالم سازی اجتماعات تأکید دارد که مفاهیم جدی است، بنابراین ما نمی‌توانیم بگوییم دولتداری کاری به بهشت و جهنم مردم ندارد، یا اینکه بگوییم ما فقط باید دانشگاه را خوب اداره کنیم و علم و پژوهش آن خوب باشد.

وی افزود: بنابراین در نگاه جدید دانشگاه آزاد اسلامی، دیگر درس وصایا را یک درس عمومی نمیبینیم، بلکه گروه آموزشی آن، گروه اندیشه‌های امامین انقلاب و وصایای حضرت امام (ره) است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: با توجه به آنچه از شهید آیت‌الله رئیسی دیده و شنیده بودیم، اگر بخواهیم در یک جمله ایشان را وصف کنیم، می‌توان گفت آیت‌الله رئیسی پرورش یافته کامل مکتب امام و سرباز مطلق مقام معظم رهبری بودند. من از ایشان شنیدم که نقل می‌کردند به مقام معظم رهبری عرض کردم حاضر هستم دولتم یک دوره‌ای بشود، اما خیلی از مسائل کشور حل شود. این در حالی است که بسیاری از دولت‌ها در دوره اول به سراغ زیرساخت‌ها و کارهایی که نام آور نیست، نمی‌روند، اما این شهید بزرگوار گفته بود که حاضر است فدا شود تا کشور درست شود. شهید رئیسی خود را ساخته بود و به معنای واقعی مراقبت از خود کرده بود، اینگونه نبود که به اصلاح جامعه بیاید و نفس خود را فراموش کند. نگاه او خود را ندیدن و خدا را دیدن بود و مردم را واسطه به خدا رسیدن می‌دانست و به همین دلیل خستگی ناپذیر بود.

دکتر طهرانچی با بیان اینکه شهید جمهور دکتر رئیسی نماد مدیر تراز دولت جمهوری اسلامی ایران است، گفت: ما باید به نیکی از جایگاه این شهید در جامعه مراقبت کنیم و این شعار را به شعور ملی تبدیل کنیم. این شعور ملی وظیفه‌ای است که با استخراج مبانی حکمت حکمرانی جمهوری اسلامی شکل می‌گیرد و باید در کنار آن این نمادهای واقعی که در میان ما و در دسترس بودن را معرفی کنیم. اینها کسانی هستند که ما را در این ظلمت‌کده جهانی شرمسار قرار نمی‌دهند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی گفت: بنده در کنگره بین‌المللی امام رضا(ع) حیرات را در چهره کشیشان می‌دیدم نسبت به اتفاقی که در عالم مقابل چشمان همه می‌افتد و زنان و کودکان به شهادت می‌رسند، اما هیچ نظام جهانی که برساخته این تمدن است، نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد و حتی نظام دینی که کشیشان دارند، آنها را سرخورده کرده، چرا که هیچ یک از شعارهای انسان دوستی، صلح، حقوق کودک، حقوق زن و ... نمی‌تواند جلوی این جنایت‌ها را بگیرد. به همین دلیل یکی از این کشیشان در سخنرانی خود می‌گفت چه کسی است که مقابل این ظلم بایستد.

وی ادامه داد: اعتقاد شیعه تنها اعتقادی است که در مقابل این جنایت‌ها ایستاده است و به همین دلیل مردم ما سرشکسته نیستند، اما دنیای عرب به غیر از جریان مقاومت نیز سرشکسته شده و ام القرای مقاومت و حلقه مقاومت تنها سرافرازان عالم هستند و این افتخار به برکت حرکت حضرت امام (ره) و وجود مقام معظم رهبری و مدیران شجاعی همچون شهید رئیسی است که در انجام وعده صادق بهانه نیاوردند و اقتدار را رقم زدند و مردم ثمره آن را دیدند.