کارشناس مرکز مشاوره مبتنی بر سبک زندگی ایرانی اسلامی دانشکده علوم پزشکی گراش (فاطمه ابراهیمی) به مناسبت هفته ملی بدون دخانیات، در یادداشتی به بررسی خطرات استعمال دخانیات و قرار گرفتن در معرض دود دست دوم پرداخته و روش های ترک دخانیات و محافظت از مردم در مقابل آن را بیان کرده است.

متن کامل یادداشت را در زیر بخوانید :

وقتی سـیگاری روشـن میشـود یـا قلیانی اسـتفاده میشـود، دود حاصل از سـوختن توتون در انتهای سـیگار و تنباکوی در حال سـوختن قلیـان، بـه همـراه دود خارج شـده در طی بـازدم فرد سـیگاری- قلیانی، وارد محیط می شـود و توسـط افراد دیگر استنشاق می گردد. وقتی دود دسـت دوم هـوا را به ویـژه در فضاهای بسـته، آلـوده می کنـد، این هوا توسـط همـه افراد اعـم از مصرف کننـده و غیـر مصرف کننده استنشـاق می شـود و آنهـا را در معـرض اثـرات مضر آن قـرار می دهد. بیـش از ۴۰۰۰ مـاده شـیمیایی شناخته شـده در دود مـواد دخانـی وجـود دارد کـه بسـیاری از آنهـا مضر هسـتند و حداقل ۴۰ نـوع ماده از آنهـا باعـث سـرطان می شـوند. همچنیـن در این دود مقادیـر زیـادی مونوکسـید کربن وجود دارد که مانع انتقال اکسـیژن بـه اندام هـای حیاتـی ماننـد قلـب و مغـز می شود. قـرار گرفتـن در معـرض دود دسـت دوم دارای اثـرات فـوری و طولانی مـدت بـر سلامت اسـت. اثـرات فوری شـامل تحریک چشـم، بینـی، گلـو و ریه هـا و گاهـی سـردرد، حالـت تهوع و سـرگیجه اسـت. قـرار گرفتـن در معـرض دود دسـت دوم می توانـد حملات آسـم را نیز تحریـک کنـد و باعث سـرطان ریـه، بیماری عـروق کرونر قلب و مـرگ قلبی شود. برآورد می شـود که دود دسـت دوم خطـر بروز بیمـاری کرونر قلـب ٪۲۵ - ٪۳۰ و سـرطان ریـه ٪۳۰ - ٪۲۰ را افزایـش می دهـد. اگرچـه اکثر افـراد مصرف کننـده دخانیات مرد هسـتند، امـا زنان و کودکان بیشـتر تحـت تأثیر دود دسـت دوم آنها قرار دارند. دود دسـت دوم سـالیانه حـدود ۱/۲ میلیون نفـر را به کام مرگ می کشـاند که ۶۵ هـزار مـورد از این مرگ هـای زودرس و قابل پیشـگیری در کودکان و نوجوانـان زیـر ۱۵ سـال رخ می دهد. قـرار گرفتـن در معرض دود دسـت دوم در دوران بـارداری با کاهش وزن هنـگام تولـد و خطـرات ناشـی از آن همـراه اسـت. قـرار گرفتـن کـودکان متولدشـده از مـادر مصرف کننـده دخانیـات یـا در معرض دود دسـت دوم بـا نقایص مادرزاد، تولـد نوزاد مرده، زایمـان زودرس و مرگ نـوزاد ارتبـاط دارد. مصـرف دخانیات توسـط مـادران در دوران بارداری خطـر مـرگ ناگهانـی نـوزاد و نقایـص مـادرزادی در آنهـا را دو برابـر می کنـد، و قـرار گرفتـن در معـرض دود سـیگار در دوران بـارداری بـا ٪۲۳ خطـر تولـد نـوزاد مـرده و ٪۱۳ افزایش خطـر نواقص مـادرزادی همراه است.

والدینـی کـه دخانیـات مصـرف می کننـد می تواننـد با افزایـش خطر سـندرم مـرگ ناگهانـی نـوزاد، کاهش رشـد جسـمی و سـرطان دوران کودکی به شـیرخواران خود آسـیب برسـانند. کودکان بـه دلیل ریه های کوچـک و سیسـتم ایمنـی ضعیف تـر، بیشـتر در معـرض خطـرات دود دسـت دوم هسـتند. قـرار گرفتن در معـرض دود دسـت دوم در کودکان منجـر بـه بیماریهـای تنفسـی، علایم مزمـن تنفسـی مانند آسـم می شود.

سازمان جهانی بهداشت چه توصیهای به مصرف کنندگان دخانیات دارد؟

بـا توجـه به خطراتی که مصـرف دخانیات برای سلامتی ایجاد می کند، سـازمان جهانـی بهداشـت توصیه می کنـد که مصرف دخانیـات را قطع و تـرک کنیـد. تـرک دخانیـات بـه ریه هـا و قلب شـما کمـک می کند تا از لحظـه توقـف مصرف مواد دخانـی بهتر کار کنند. در عـرض ۲۰ دقیقه پـس از تـرک محصولات دخانـی، ضربـان قلب بالا رفته و فشـارخون کاهـش می یابـد. بعـد از ۱۲ سـاعت، سـطح مونوکسـیدکربن در جریان خـون به حد طبیعی می رسـد. طی ۲-۱۲ هفته، گـردش خون بهبود یافته و عملکـرد ریـه افزایـش می یابـد. بعـد از ۹-۱ مـاه، سـرفه و تنگی نفس کاهـش می یابـد. ترک دخانیات به شـما کمـک می کند تـا از عزیزانتان، به ویـژه کـودکان، در برابـر مواجهـه با دود دسـت دوم محافظـت کنید. سـازمان جهانی بهداشـت از میان راهکارهای مختلف، کاربرد مداخلات اثبات شـده مانند خطـوط تلفن رایگان تـرک، برنامه های تـرک از طریق پیام هـای متنی تلفـن همـراه، و درمانهای جایگزین نیکوتیـن را برای تـرک مصـرف دخانیات توصیـه می کند.

بـرای محافظت از مردم در برابـر خطرات مرتبط با مصرف دخانیات، چـه کاری میتوانم انجام دهم؟

اگـر سـیگار میکشـید یـا قلیـان می کشـید، اکنـون زمان مناسـبی بـرای تـرک کامـل آنها اسـت.

هرگز از قلیان به صورت مشترک استفاده نکنید.

خطرات کشیدن سیگار و قلیان را به اطلاع دیگران برسانید.

از دیگـران در برابـر آسـیب های دود دسـت دوم مصـرف مـواد دخانـی محافظـت کنیـد.

از اهمیـت شسـتن دسـت ها، فاصله گـذاری و عـدم اسـتفاده مشـترک از محصـولات دخانـی آگاهـی داشـته باشـید. در مکانهای عمومی آب دهان نیندازید.

چند پیشنهاد ساده برای ترک مواد دخانی

تعیین تاریخ ترک در اسرع وقت مهم است

برای ترک یک تاریخ مشخص تعیین کنید

به دوستان، خانواده و همکاران خود این تاریخ را بگویید

چالش های پیش رو برای ترک را پیشبینی کنید

محصوالت دخانی را از محیط خود خارج کنید

محافظت در برابر دود دست دوم

افـرادی کـه دخانیـات مصـرف نمی کننـد باید از قـرار گرفتـن در معرض دود دسـت دوم در خانـه، مدرسـه و محـل کار محافظـت شـوند. ایجاد مکان هـای بـدون دخانیـات که قوانیـن و مقررات جدی بـرای محدود کـردن عرضـه و مصـرف سـیگار و قلیـان دارنـد می توانـد از زنـان و کودکانـی دفـاع کنند که نمی توانند از حقوق خود بـرای دور بودن از دود دسـت دوم دفاع نماینـد. برخی از کارکنـان در محیط هـای کار مجبورند بیشـتر وقـت کار خـود را در محیط های با دود دسـت دوم سـپری کنند و ناخواسـته در معـرض خطـرات آن قرار بگیرند. محلهـای کار عاری از دود بـه انگیـزش مصرف کننده هـای دخانیـات برای ترک کمـک میکند و مصـرف دخانیـات را ۴ تـا ۱۰ درصد کاهـش می دهد. محافظت در برابر دود دسـت دوم از طریق ممنوعیت عرضه و اسـتفاده از دخانیـات و نیـز مسـئولیت پذیری مصرف کنندگان نسـبت به عدم مواجهـه دیگـران بـا دود دسـت دوم، امکانپذیر اسـت. سیاسـتهای مقابلـه بـا دخانیـات، از شـروع مصـرف دخانیـات به ویـژه در جوانـان پیشـگیری می کند.

در طـی سـالیان اخیـر صنعت دخانیات سـعی کرده با این اسـتدالل که ممنوعیتهای اسـتعمال دخانیات موجب نقض حقوق و آزادی انتخاب افـراد مصرف کننـده دخانیـات می شـود، مانـع از اجـرای سیاسـتهای مقابلـه باعرضـه و مصـرف دخانیـات شـود. ولـی بایـد دانسـت کـه هیچکس حق ندارد به دیگران آسـیب برسـاند. قوانیـن بدون دخانیات حقـوق هیچکـس را نقـض نمی کند و فقط بـرای محافظت از سلامت مـردم، مـکان مصـرف دخانیـات و جایـی کـه نبایـد دخانیـات مصرف شـود را تعییـن می کند.

مـاده ۸ کنوانسـیون چارچـوب کنتـرل دخانیـات کـه توسـط سـازمان بهداشـت جهانـی پیشنهادشـده اسـت (FCTC-WHO ) بـه محافظت در برابـر قـرار گرفتـن در معـرض دود دخانیات اشـاره دارد. ایـن قانون تصریـح کـرده اسـت که از طریـق تصویب و اجـرای اقدامـات قانونی و سـایر اقدامات بـرای محافظت از قـرار گرفتن در معـرض دود دخانیات در محل هـای کار دربسـته، اماکـن عمومـی و حمل ونقل عمومـی، باید از همـه افـراد در برابـر دود دسـت دوم محافظت شـود.

یادآوری ها

هیچ سـطح مطمئنـی از قـرار گرفتـن در معـرض دود دسـت دوم وجـود نـدارد.

افـراد غیـر مصرف کننـده، از جملـه زنـان و کـودکان، حق استنشـاق هـوای پـاک و عـاری از دود رادارنـد

تهویـه یـا اتاق های مخصوص مصـرف دخانیـات محافظت مؤثری ندارند

بـه مناسـب روز جهانـی بـــدون دخانیــــــانیات تمـام محل هـای کار دربسـته، وسـایل حمل ونقل عمومـی، مدارس و خدمـات بهداشـتی باید عاری از دود باشـند

مـردم بایـد از خطرات دود دسـت دوم برای خود، جنیـن، کودکان و سـایر اعضـای خانواده بهتر مطلع شـوند.

راهکارهای پیشگیری از مصرف دخانیات

تقویت فعالیت های جایگزین، افزایش مهارت های زندگی، آگاهی دادن درباره خطرات مواد، ارتباط با دوستان شایسته، حمایت موثر خانواده