خبرگزاری خانه ملت، گروه بین‌الملل: همه پرسی مردم یونان درباره اعمال ریاضت‌های سخت‌گیرانه از ساعت 7 صبح به وقت محلی آغاز شد و تا ساعت  7:00 بعدازظهر امروز (16:00 به وقت گرینویچ) ادامه خواهد یافت. نتیجه احتمالی که  18:00 به وقت گرینویچ به بعد منتشر شود،هرچه باشد؛ آتن تحولات اقتصادی و حتی سیاسی قاره سبز را متحول خواهد کرد.

تروئیکای طلبکاران یونان در سال 2010 ، 240 میلیارد یورو کمک مالی یا وعده وام به یونان دادند اما از نزدیک به یک سال پیش به این طرف تقریبا هیچ پولی به حساب دولت چپگرای یونان واریز نکردند چرا که دولت یونان در ازای دریافت کمک‌های مالی حاضر نشد ریاضت‌های کشنده مورد نظر طلبکاران خود را که از نگاه مقامات آتن به لحاظ اجتماعی بسیار دشوار است، به اجرا گذارد. در نتیجه سماجت تروئیکای طلبکاران، حزب سیریزا که با وعده پایان ریاضت‌های تحمیلی حدود 6ماه پیش آتن را فتح کرد اعلام همه‌پرسی نمود.

آلکسیس سیپراس ، نخست وزیر یونان که رسما خواهان رای منفی مردم این کشور شده است در بزرگ‌ترین و آخرین تجمع مخالفان اروپا در میان 30هزار نفر گفت:‌«ما روز یکشنبه به راحتی درباره ادامه حضور در اتحادیه اروپا تصمیم نمی‌گیریم بلکه به این پرسش پاسخ می‌دهیم که آیا می‌خواهیم با احترام در اتحادیه اروپا بمانیم. مردم یونان باید در برابر آنهایی که با تهدید و ترساندن عمل می‌کنند، بایستند.»

در مقابل ، حدود 20 هزار نفر از مخالفان دولت در پایتخت در تجمعی اعتراضی خواستار ادامه حضور کشورشان در اتحادیه اروپا و منطقه یورو شدند .حضور موافقان و مخالفان همه پرسی به حدی بالا بود که پلیس از بیم درگیری میان 2 طرف حضور پر رنگی در محل داشت .نکته جالب اینجاست که رسانه‌های اروپایی و غربی دست به بزرگ‌نمایی تجمع مخالفان دولت زدند. الکسیس سیپراس، در نقد روش‌های تبلیغاتی مخالفان، در توییتر خود به مردم پیام داد که رای منفی آن‌ها به منزله "نه" گفتن به آن‌هایی است که سعی دارند مردم را بهراسانند و مانع از انتخاب آن‌ها در فضایی آرام شوند.

دولت آتن باید تا 30 ژوئن مبلغ 1.6 میلیارد یورو به صندوق بین‌المللی پول بازپرداخت می‌کرد اما از آنجایی که بر خلاف وعده‌های پیشین قادر به بازپرداخت وام خود نبود، با قصور در پرداخت بدهی مواجه شد که آن را در یک‌ قدمی خروج از اتحادیه اروپا قرار داد.

چنانچه دولت چپگرای سیپراس که شش ماه پیش قدرت را به دست گرفت، می‌توانست با وام‌دهندگان توافق کند و اصلاحات و ریاضت اقتصادی بیشتری اعمال می‌کرد، می‌توانست 7.2 میلیارد یوروی باقی‌مانده از وام خود را تحویل گرفته و با آن پول، 1.6 میلیارد یورو بدهی به صندوق بین‌المللی پول را پرداخت کند. طبق گزارش منتشر شده توسط صندوق بین المللی پول، یونان، جمعا ۳۲۳ میلیارد یورو به این صندوق، بانک مرکزی اروپا و وام‌دهندگان خصوصی مقروض است که این رقم ۱۷۵ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور است. یونان پس از ژاپن دومین کشور مقروض جهان بر حسب نرخ تولید ناخالص داخلی است.

همبستگی جهانی با آتن

همه‌پرسی یونان در کشورهای مختلف موجب شکل‌گیری تجمعات اعتراضی شده‌است که یادآور خاطره جنبش تسخیروال‌استریت و برآشفتگان می‌باشد. به گزارش شبکه تلویزیونی فرانس 24، کمپین «نه به ریاضت اقتصادی یا OXI» که با پیشنهاد حزب ائتلافی سیریزا و دولت الکسیس سیپراس آغاز شد در شهرهای مختلف اروپا، از جمله لندن، پاریس، مادرید، دوبلین و بروکسل گروه‌های عمدتا چپ، اتحادیه‌های کارگری و آنارشیست‌ها  را در همبستگی با مردم یونان به خیابان‌ها آورد.

در ایتالیا چپ گرایان افراطی برای اعلام همبستگی با مردم یونان در خیابان های رم تظاهرات کردند. الئونورا فورنزا نماینده پارلمان اروپا می گوید مبارزه سیپراس تنها به یونان اختصاص ندارد بلکه آینده اروپا را نیز شامل می شود. سرنوشت مردم ایتالیا به سرنوشت مردم یونان بسیار نزدیک است.

در برلین نیز حامیان پاسخ منفی به اروپا تظاهرات کردند. از روز سه شنبه و با پایان یافتن طرح کمک مالی اتحادیه اروپا به یونان، آلمان بسیار جدی هرگونه از سرگیری مذاکره پیش از برگزاری همه پرسی را رد کرده است. مردم آلمان به بهانه اوضاع یونان مخالفت خود با طرح های ریاضتی را در شهرهای برلین ، فرانکفورت، اشتوتگارت و فرایبورگ به نمایش گذاشتند.

 در بروکسل ، قلب اتحادیه اروپا هم هزاران نفر علیه برنامه ریاضتی یونان به خیابان‌ها آمدند و از رای «نه» مردم یونان حمایت کردند.

شهر ملبورن استرالیا هم که شمار قابل توجهی از یونانی ها را در خود جای داده است نیز صحنه برپایی تظاهرات بود. ایو یاناس سازمان دهنده این تظاهرات در ملبورن می گوید هدف ما نشان دادن حمایتمان از مردم یونان است. امیدوارم آنها وقتی فردا تلویزیون را روشن می کنند شاهد حمایت و اتحاد ما باشند تا دلگرمی بیشتری به دست آورند.

وضعیت دشوار جامعه  یونان

در همه پرسی امروز سوالی که در معرض رای گیری قرار می گیرد این است که آیا پیش‌نویس توافقی که از سوی کمیسیون اروپایی، بانک مرکزی اروپا و صندوق بین‌المللی پول در تاریخ 25 ژوئن 2015 ارائه شد و شامل دو بخش است که در مجموع پیشنهاد متحدی را شکل می‌دهد، مورد قبول است؟

سند اول با عنوان «اصلاحات برای تکمیل برنامه کنونی و فراتر از آن» و سند دوم با عنوان «تحلیل اولیه ثبات بدهی» است. بسیاری از منتقدان و کارشناسان، آن را غیر حقوقی، پیچیده و بسیار فنی می‌دانند.

 رهبران اروپایی گفته‌اند که رای «خیر» مردم یونان، قطعا به معنای خروج آتن از حوزه یورو است و یا این کشور را وارد برهه‌ای می‌کند که به روابط یونان و حوزه یورو لطمه می‌زند. در مقابل رای «آری» مردم لطمه سنگینی به دولت می‌زند و مشروعیت آن را زیر سوال می‌برد. یانیس واروفاکیس، وزیر دارایی یونان گفته است که چنانچه کمپین «آری» در رفراندوم پیروز شود، از سمتش کناره‌گیری می‌کند.

مردم یونان که از آینده مالی و بانکی کشورشان بیمناک هستند، در چند روز پایانی فعالیت بانکهای کشورشان تا جایی که ممکن بود پس اندازهای خود را از بانکها خارج کردند به حدی که دولت سیپراس مجبور شد تعطیلی یک هفته ای بانکها را اعلام کند و امکان برداشت پول از عابربانکها نیز محدود شد و هر شهروند یونانی روزانه تنها امکان برداشت تنها شصت یورو را از خودپردازها دارد.

اکثر بانک‌های یونان از دوشنبه گذشته تعطیل شده اند و تا سه شنبه آینده فعالیت خود را از سر نخواهند گرفت. دولت یونان این بانکها را در چارچوب سازوکاری که برای کنترل سرمایه های بانکی به اجرا گذاشته، تعطیل کرده است. این وضعیت موجب شده است رشد اقتصادی یونان از آن چه که بود باز هم کندتر شود و شهروندان یونانی نیز تا جایی که می توانند از خرید کردن خودداری کنند. در این میان فقط فروشگاه‌های مواد غذایی هستند که همچنان مشتریان خود را دارند. در این شرایط مالی بسیار متشنج، یانیس واروفاکیس وزیر دارایی یونان شنبه شب مقاله منتشر شده در نشریه اقتصادی فایننشال تایمز را درباره برداشت احتمالی بخشی از سپرده های بانکی شهروندان یونانی به منظور تامین اعتبار بانکها تکذیب کرد و آن را شایعه بدخواهانه توصیف کرد.

نشریه اقتصادی فایننشال تایمز در شماره اخیر خود به نقل از برخی منابع اعلام کرده بود احتمالا مقامات یونان سی درصد از سپرده های شهروندان این کشور را برای تامین مالی بانکها برداشت خواهند کرد. اما وزیر دارایی یونان در صفحه توئیتر خود نوشت مقاله بحث برانگیز این نشریه انگلیسی درباره عملیات احتمالی از این نوع یک شایعه بدخواهانه است که رئیس اتحادیه بانکهای یونان صبح روز شنبه آن را کاملا تکذیب کرده است.

به نوشته فایننشال تایمز به نقل از مسئولان بانکی و بازرگانان یونانی که هویتشان فاش نشده است، آن دسته از شهروندان یونانی که بیش از هشت هزار یورو در حساب های پس انداز بانکی خود دارند، احتمالا سی درصد از سپرده هایشان برای تامین اعتبارات بانکها برداشت خواهد شد و حاصل آن برای تثبیت بخش مالی کشور مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

پس لرزه‌های دموکراسی یونان

نتیجه همه پرسی یونان که احتمالا فردا صبح اعلام خواهد شد و هیچکس قادر نیست با قاطعیت پایان آن را پیش بینی کند، به معنای رد یا تائید عملکرد کنونی نهادهای اتحادیه اروپا است. نتایج چهار نظرسنجی که در روزهای گذشته درباره همه پرسی در یونان صورت گرفته اند، پیروزی هیچیک از دو جناح طرفدار یا مخالف شروط پیشنهادی طلبکاران یونان را مسجل نمی‌کنند؛ با این وجود سه نظرسنجی حاکی از احتمال پیروزی "آری" و تنها یکی از آنها حاکی از پیروزی "نه" در این همه پرسی است. البته در صحت مراکز نظرسنجی اروپایی تردیدهایی جدی وجود دارد.

بزرگ‌ترین کابوس اروپا این است که یونان پس از روی کار آمدن احتمالی دراخما شاهد رونق اقتصادی و زیر سوال رفتن حیثیت یورو باشد. رای منفی مردم در این همه‌پرسی به این معنی خواهد بود که یونان وامی دریافت نخواهد کرد و به همین سبب دولت این کشور مجبور خواهد شد به سبب اتمام ذخایر یورو در بانک‌ها، دست به انتشار واحد پول ملی بزند تا از این طریق حقوق کارکنان دولت را بپردازد و بانک‌ها را فعال نگه دارد. این امر چیزی است که از نظر دیگر اعضای ضعیف منطقه یورو پوشیده نخواهد ماند.

یونان از نظر شاخص سهولت تجارت بانک جهانی از رتبه 108 در دوره قبل از بحران به رتبه 62 رسیده است. رتبه کنونی این کشور در این شاخص، رتبه چندان خوبی نیست ولی در هر حال نشان دهنده رشد و پیشرفت است. اگر این کشور قواعد دست و پاگیر اداری و کاغذ بازی را بیش از این کاهش دهد، وضعیت آن از این هم بهتر خواهد شد.

پیامدهای خروج یونان از یورو در کوتاه مدت بسیار ترسناک است. جاکوب لو، وزیر خزانه داری آمریکا همواره هشدار داده است که اقتصاد جهانی که در شرایط کنونی به سختی در حال بهبود یافتن است، نمی تواند پذیرای نابسامانی حاصل از خروج یونان از یورو باشد. در درازمدت، خروج یونان از یورو این تردید را در میان سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند که اگر یونان می‌تواند، پس بقیه کشورها نیز می‌توانند. به همین سبب سرمایه‌گذاران بازار برای ارائه وام به کشورهایی نظیر پرتغال یا ایتالیا، به دنبال دریافت بهره بیشتری خواهند بود. بحران بازار می‌تواند کشور دیگری را به سمت خروج از یورو سوق دهد.

گروهی از اقتصاددانان معتقدند خروج یونان می‌تواند زیان‌های پایداری برای یورو ایجاد کند.همانگونه که تحلیلگران موسسه مالی استاندارد اند پورز اشاره می‌کنند خروج یونان «نادرست بودن نظریه ثبات و تداوم واحد پولی اروپا را نشان می‌دهد و این امر پایه‌های نظری مربوط به دو دهه خط مشی سیاسی و اقتصادی را زیر سئوال می‌برد».

برخی اقتصاددانان معتقدند که علی رغم رای منفی مردم یونان، آتن از مدار اتحادیه اروپا خارج نخواهد شد ولی در بازار اروپایی نابسامانی ایجاد خواهد کرد و بازار سهام سقوط می کند. در نتیجه این تحولات هزینه‌های استقراض برای اعضای ضعیف‌تر منطقه یورو از قبیل پرتغال و ایتالیا برای مدتی افزایش خواهد یافت.از زمان آغاز بحران یونان در سال 2009 میلادی، دولت‌هایی که از یورو استفاده می‌کنند برنامه‌هایی را برای مقابله با بحران پیش‌بینی کرده‌اند.

رسانه های اروپایی در تبلیغات خود می گویند که حذف یورو منجر به مصیبت اقتصادی در یونان خواهد شد. بزرگ‌ترین نقطه ضعف یونان واردات انرژی و اقلام دارویی است. در واقعیت، شرکت‌های یونانی که به شرکت‌های خارجی بدهی دارند قادر به پرداخت بدهی‌های خود نخواهند بود و بسیاری از آنها ورشکسته خواهند شد. در شرایطی که هیچ کشور دیگری حاضر به کمک کردن به یونان نیست و درآمدهای مالیاتی آن نیز به شدت کاهش یافته است، دولت آتن چاره‌ای جز کاهش بیشتر هزینه‌ها نخواهد داشت و این کاهش حتی از کاهش هزینه‌ها در قالب طرح نجات مالی اروپا شدیدتر خواهد بود. حتی ممکن است شرایط به گونه‌ای پیش رود که یونان به دریافت کمک‌های انسان‌دوستانه نیاز داشته باشد.

نگاهی به تحرکات 5 ماه گذشته دولت یونان این است که آتن به موازات بن‌بست مذاکرات با تروئیکای طلب‌کاران اروپایی با روسیه وارد بده‌بستان شده‌است. کرملین که درگیر جنگ سرد با اتحادیه اروپا و آمریکا است منافع سرشاری در صورت اتحاد با آتن در جنوب اروپا کسب خواهد کرد. نفوذ ارتش روسیه موضوعی است که می‌تواند به کابوس ناتو تبدیل شود.

در کنار مسائل ژئواستراتژیک، روسیه که درگیر تحریم‌های سرسختانه اتحادیه اروپا است یونان را به عنوان کشوری طلقی می‌کند که حیثیت یورو را برباد داده و رقبای کرملین را در بروکسل زمین‌گیر خواهد کرد،علاوه بر این شراکت اقتصادی با یونان به عنوان یک راهبرد منافع کلان اقتصادی برای طرفین در پی خواهد داشت.

امشب نه یونان و نه اتحادیه اروپا همانند یک هفته گذشته هیچ‌کس آرام نمی‌خوابد، با طلوع آفتاب سرنوشت جدیدی برای معادلات مختلف اتحادیه اروپا رقم خواهد خورد./

پایان پیام