علی صالح‌آبادی در آیین رونمایی از شبکه فراگیر قرض‌الحسنه (شفق)، با بیان اینکه یکی از دغدغه‌های جدی بانک مرکزی و دولت سیزدهم تسهیل دسترسی مردم به نظام پولی و بانکی کشور است، تاکید کرد: در ادبیات بانکی به این مهم شمولیت مالی اطلاق می‌شود. صندوق‌های قرض‌الحسنه یکی از ابزارهای مهم توسعه شمولیت مالی هستند و در کنار بانک‌ها نقش مهمی را در توسعه شمولیت مالی ایفا می‌کنند. او افزود: لذا موضوع تاسیس و فعالیت صندوق‌های قرض‌الحسنه باید تحت نظارت بانک مرکزی باشد و در بستری شفاف و قانونمند توسعه یابد. لذا این مهم از سال گذشته در دستور کار شورای پول و اعتبار قرار گرفت و جلسات متعددی در این باره برگزار شد که در نهایت هفته گذشته «دستورالعمل ناطر بر تاسیس و فعالیت صندوق‌های قرض‌الحسنه تک‌شعبه‌ای» به تصویب نهایی شورای پول و اعتبار رسید.

رئیس شورای پول و اعتبار با برشمردن مهم‌ترین شاخصه‌های این دستورالعمل یادآور شد: به موجب این دستورالعمل، صندوق‌های قرض‌الحسنه در قالب کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم‌بندی شدند. سرمایه صندوق‌های قرض‌الحسنه کوچک، ۳۵۰میلیون تومان، صندوق‌های قرض‌الحسنه متوسط یک‌میلیارد تومان و صندوق‌های قرض‌الحسنه بزرگ ۳میلیارد تومان است. سقف در‌نظر‌گرفته‌شده برای اعطای وام توسط صندوق‌های قرض‌الحسنه کوچک تا ۳۰میلیون تومان، صندوق‌های قرض‌الحسنه متوسط تا ۵۰میلیون تومان و صندوق‌های قرض‌الحسنه بزرگ تا سقف ۱۰۰میلیون تومان است و دوره بازپرداخت این تسهیلات نیز ۶۰ماهه در نظر گرفته شده است.

رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه بانک مرکزی از این پس آمادگی لازم را برای اعطای مجوز به صندوق‌های قرض‌الحسنه جدید در چارچوب شورای پول و اعتبار را دارد، عنوان کرد: در این باره تلاش می‌کنیم فرایند مجوزدهی کاملا الکترونیکی باشد. همچنین صندوق‌های قرض‌الحسنه موجود نیز یک سال مهلت دارند که با این دستورالعمل تطبیق پیدا کنند. البته درباره سرمایه صندوق‌های قرض‌الحسنه موجود تسهیلی در نظر گرفته شده است. بر این اساس سرمایه صندوق‌های قرض‌الحسنه کوچک ۱۰۰میلیون تومان، صندوق‌های قرض‌الحسنه متوسط ۴۰۰میلیون تومان و صندوق‌های قرض‌الحسنه بزرگ یک‌میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. او خاطرنشان کرد: در کنار این دستورالعمل نیاز به سامانه‌ای برای پیاده‌سازی فعالیت‌ها بود که این مهم با سامانه شفق امکانپذیر شد. این سامانه با ۱۲ صندوق قرض‌الحسنه آزمون شده و موفقیت‌آمیز بوده است و اکنون می‌توانیم آن را اعلام عمومی کنیم.

او افزود: سامانه شفق امکانات بسیار خوبی را در اختیار صندوق‌ها قرار می‌دهد. در واقع صندوق قرض‌الحسنه در زمان اعطای تسهیلات، افتتاح حساب و شناسایی مشتری نیاز به استعلامات حاکمیتی دارد. این موارد شامل اهلیت‌سنجی، دارا بودن یا نبودن چک برگشتی، اعتبارسنجی، تسهیلات جاری و غیرجاری و غیره است. بر این اساس ما از تمام سامانه‌های حاکمیتی اطلاعات را در اختیار صندوق‌ها قرار می‌دهیم و صندوق می‌تواند از سامانه‌های حاکمیتی وضعیت فرد را از نظر مواردی که ذکر شد کنترل کند.

رئیس شورای پول و اعتبار با اشاره به سایر فعالیت‌های در تسهیل پرداخت قرض‌الحسنه گفت: ما امسال در موضوع تسهیلات قرض‌الحسنه و به طور کلی تسهیلات خرد، دستورالعملی را به شبکه بانکی ابلاغ کردیم و وثایق را تا سقف ۲۰۰میلیون تومان تسهیلات خرد تسهیل کردیم. قطعا صندوق‌های قرض‌الحسنه نیز می‌توانند از مفاد این دستورالعمل استفاده کنند و دسترسی مردم را برای نیازهای خرد مردم پوشش دهند. رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: در حال حاضر حدود ۶۶درصد تسهیلات بانکی در حوزه سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی پرداخت شده است و سهم تسهیلات خرد در کل شبکه بانکی حدود ۱۵درصد است.

رئیس‌کل بانک مرکزی با اشاره به فعالیت‌های بانک مرکزی در زمینه اجرای قانون جدید چک و ساماندهی پایانه‌های فروشگاهی گفت: این مهم که یک الزام قانونی به حساب می‌آید طی ۲ الی سه سال گذشته تصویب و بخشی از آن انجام شده بود، اما موارد مهم قانونی آن باقی مانده بود که در ماه‌های گذشته این کار پیاده‌سازی شد. این مهم که اقدام مثبتی بود به شناسایی پایانه‌های فروشگاهی کمک شایان توجهی کرد. صالح‌آبادی با اشاره به قانون جدید چک گفت: یکی دیگر از کارهای مهم بانک مرکزی که پیاده سازی  شد و به اتمام رسید قانون جدید چک بود. هفته گذشته نیز از اقدامات و فعالیت‌های بانک مرکزی و نظام بانکی در این باره توسط کمیسیون اصل ۹۰  قدردانی به عمل آمد. به گفته رئیس‌کل بانک مرکزی، طی ۲ هفته آینده اولین چک الکترونیک کشور صادر و قانون چک به طور کامل انجام می‌شود.

رونمایی از سامانه شفق

سامانه شفق (شبکه فراگیر قرض‌‌الحسنه) عصر دیروز و در آیینی با حضور علی صالح‌آبادی، رئیس کل بانک مرکزی رونمایی شد. این سامانه حسب مصوبات شورای پول و اعتبار و با هدف نظارت برخط بر صندوق‌های قرض‌‌الحسنه، ضمن در اختیار قرار دادن ابزارهای نوین مالی برای انجام بهینه عملیات قرض‌‌الحسنه، امکان نظارت سیستمی و برخط بانک مرکزی بر این بخش را فراهم می‌‌آورد. بانک مرکزی با نظرداشت نقش سازنده صندوق‌های قرض‌‌الحسنه در تامین مالی خرد و با تاکید بر افزایش شمولیت مالی و توسعه عادلانه امکانات پولی کشور، در راستای توسعه فعالیت نهاد مقدس قرض‌‌الحسنه در چارچوب قوانین و مقررات و گسترش چتر نظارتی خود، سامانه شفق را راه‌اندازی کرده است. بدیهی است با توجه به ضریب نفوذ قابل توجه صندوق‌های قرض‌‌الحسنه در کشور و جامعه هدف گسترده آنها، سامانه شفق با نظارت هوشمند بر این واحدها، در برقراری انضباط مالی و افزایش کارآیی در این حوزه، راهگشا خواهد بود. موارد زیر را می‌‌توان به‌عنوان ویژگی‌‌های کلیدی و قابلیت‌‌های سامانه یکپارچه شفق برشمرد:

صدور اسناد حسابداری عملیات مرتبط با صندوق به صورت خودکار؛  تهیه انواع گزارش‌های مورد نیاز؛  مدیریت اعطای انواع وام قرض‌‌الحسنه از مرحله درخواست تا تسویه وام؛  حفظ سوابق تراکنش‌‌های مالی و غیرمالی و تاریخچه تغییرات؛  قابلیت استخراج اطلاعات در قالب‌‌های مختلف؛  نظارت برخط بر عملکرد صندوق‌های قرض‌‌الحسنه؛  در این رابطه مقرر است به تدریج کلیه صندوق‌های قرض‌‌الحسنه به این سامانه متصل شوند و از مزایای آن استفاده کنند.