حسن حکیمباشی، قرآنپژوه و مدرس برجسته حوزه و دانشگاه در گفتوگو با
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) با اشاره به ضرورت ترجمههای گروهی قرآن گفت: ترجمههای گروهی موجود، یک مورد بیشتر نیست، اما آنچه به عنوان ضرورت انجام کار گروهی مطرح میشود، اهمیت دارد و باید به آن پرداخته شود؛ چرا که ترجمههای فردی، نه به این معنی که کافی نیستند، بلکه مخاطب را قانع نمیکنند و اعتبار و استناد موردنظر را ندارند.
وی افزود: تجربه ثابت کرده، هیچ کدام از ترجمههای فردی از قرآن بدون عیب و اشکال نیستند، به عنوان مثال با بررسی ترجمههای جدیدی که منتشر شده میتوان دریافت که مترجم از ترجمههای گذشته استفاده نکرده تا برگردانی که انجام میدهد کاملتر باشد، بلکه ضعیفتر از آنها نیز هست و نتوانسته مفهوم آیات را به درستی انتقال دهد.
حکیمباشی ادامه داد: ترجمه فردی به دلیل محدودیت مترجم، مبانی، دیدگاهها و سلیقههای خاصی که بر مترجم حاکم است، توانمندی محدودی دارد و اگر هم متخصص باشد در چند رشته دارای تخصص است؛ از این رو نمیتواند ترجمه ایدهآلی از قرآن ارائه کند؛ چرا که ترجمه قرآن نیازمند تخصصهای علمی گوناگون در رابطه با زبان مبدأ، زبان مقصد، کلام، فلسفه، تفسیر و ... است.
وی در ادامه عنوان کرد: همه این عوامل سبب شده تا ترجمههای قرآن نتوانند خود را به ترجمههای ایدهآل نزدیک کنند و یا ترجمهای باشد که نسبت به ترجمههای گذشته از اشکالات کمتری برخوردار باشد؛ به همین دلیل پیشبینی میشود که ترجمههای فردی حتی اگر از سوی قویترین افراد هم ارائه شود، بهترین ترجمه نخواهد بود.
این قرآنپژوه در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه برای ترجمه گروهی چه تخصصهایی برای افراد مورد نیاز است و آیا یک گروه میتوانند به نظر مشترک برسند یا خیر، بیان کرد: کار گروهی اگر با زیرساختهای لازم همراه باشد، میتواند به حد ایدهآل ممکن برسد، از این رو به تخصصهای مختلفی نیاز دارد و همچنین باید افرادی شایسته انتخاب شوند و یک نهاد رسمی حوزوی یا علمی دانشگاهی با حمایت از این گروه، به کار آنها اعتبار و استناد دهد و پشتیبانی لازم را داشته باشد و اگر اصل کار داوطلبانه است، کارهای دبیرخانهای و انتشار و ... هزینههای بالایی دربردارد که همه این موارد باید مورد پشتیبانی و حمایت باشد.
وی با بیان اینکه ترجمههای گروهی شدنی است، اما باید از اراده جمعی و سپس پشتیبانیهای لازم برخوردار باشد، تصریح کرد: اگر همه موارد لازم برای ترجمههای گروهی محقق شود، این گروه میتواند به سخن نهایی برسد به این معنا که در میان خود سرویراستاری تعیین کند و یا در مواردی که اختلاف نظر پیش میآید، قویترین نظر و آراء را در نظر بگیرد و یا چند نفر به عنوان سرویراستار و سرگروه انتخاب شوند تا در نهایت یک نظر قطعی اعمال شود و در پایان این ترجمه از سوی این اساتید معرفی شود تا معیاری برای ترجمههای دیگر باشد.
حکیمباشی در ادامه موانع موفقیت ترجمههای گروهی را یادآور شد و اظهار کرد: در ترجمههای فردی، مبانی و ترجمهها به تنهایی از سوی یک فرد انتخاب میشود که در ترجمههای گروهی نباید این گونه باشد و باید نظر جمعی در نظر گرفته شود.
وی در پاسخ به اینکه برای موفقیت این ترجمهها چه راهکاری پیشنهاد میکنید، گفت: انتخاب افراد گروه از میان کارشناسان خبره حوزههای مورد نیاز ترجمه قرآن، وجود دبیرخانه پشتیبان و حتی کمکپژوهشگران میتواند به توفیق ترجمههای گروهی منجر شود و همه نهادهای قرآنی آن را تأیید کنند و در این صورت است که نتیجه کار ارزشمند خواهد بود.
حکیمباشی در پایان یادآور شد: ترجمههای گروهی هم مانند ترجمههای فردی انجام شده، اما حتی شهرت هم پیدا نکردند و ممکن است چندین ترجمه دیگر نیز انجام شود، اما ما را به مقصود نرساند، به همین دلیل باید همه موارد در نظر گرفته شود.