واردات تمامی تجهیزات صنعت نفت از خارج که دارای تولید مشابه داخلی هستند، ممنوع شده است.

مهندس محمدرضا مقدم معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت دیروز در جمع خبرنگاران با بیان این مطلب و با اشاره به اینکه در ساخت بخشی از تجهیزات صنعت نفت مانند تجهیزات سرچاهی به خودکفایی رسیده ایم و نیازی به خارجی ها نداریم، گفت: در حال پیگیری هستیم تا ورود تجهیزات سرچاهی هم به کشور ممنوع شود.

وی با اشاره به اینکه ۱۰ گروه کالایی برای ساخت تجهیزات صنعت نفت تعریف شده که تاکنون ۵۳ قرارداد هم برای ساخت این تجهیزات امضا شده است، اضافه کرد: پس از پایان مدت قرارداد، شرکت های ایرانی صاحب فناوری شده و خودکفا می شوند و در گام بعدی شرکت های ایرانی می توانند به فکر صادرات به بازارهای بین‌المللی باشند.

معاون وزیر نفت با بیان اینکه برای قراردادهای جدید نفتی ضمیمه فناوری تهیه کردیم،گفت: با این وجود به دنبال انجام یک کار اساسی‌تر هستیم تا انتقال تکنولوژی از طریق شرکت های خارجی در قالب این قراردادها انجام شود.در پروژه‌های نفت همیشه فرض بر این بود که دانش فنی موجود است و این یعنی باید دانش فنی را بخریم، اما ادغام معاونت مهندسی و پژوهش و فناوری وزارت نفت این پیش‌فرض را تغییر می‌دهد.

وی با اظهار اینکه در سال گذشته ۵ مگاپروژه در این راستا طراحی و پیشنهاد شد و در ستاد اقتصاد مقاومتی دولت تصویب و به وزارت نفت ابلاغ شد، نخستین پروژه را واگذاری ۵۲ مخزن به دانشگاه‌ها برای پژوهش درباره ازدیاد برداشت آنها اعلام کرد و گفت: اطلاعات اغلب مخازن مهم کشور به دانشگاه‌ها ارائه شده و اولین قراردادهای ۱۰ ساله ما با آنها به امضا رسیده است.

نامبرده با بیان اینکه تغییرات ضریب برداشت نشان می‌دهد که دقیقا چه کاری انجام شده است،گفت: قرار است ۹ انستیتو در ۹ مرکز تحقیقاتی روی این مساله کار کنند. مشابه همین کار هم در پایین دست انجام خواهد شد. به گونه‌ای که ۱۲ فرایند کلیدی در پالایشگاه های پتروشیمی و گاز شناسایی کرده‌ایم که با قراردادهای ۵ ساله روی فناوری‌های این فرایندها و انتقال و توسعه آن کار می‌کنیم.

وی با تاکید بر اینکه باید بتوانیم جمعا ۲۱ مرکز تحقیقاتی و انستیتو در ۱۰ سال آینده در سطح بین‌المللی و در لبه مرز دانش در اختیار داشته باشیم، ادامه داد: برای انتقال تکنولوژی هر یک از این شرکت‌ها را ملزم به کار با یک مرکز تحقیقات بین‌المللی کرده که هر یک از آنها شرکای خارجی خود را انتخاب کردند و در حلقه بعدی RFPیعنی شرح نیاز و پروپزال را همراه با دانشگاه و مرکز تحقیقاتی خارجی به ما ارائه می‌کنند.

مقدم یکی دیگر از این پروژه‌های بزرگ را قراردادهای ساخت تجهیزات و کالا اعلام کرد و گفت: قراردادها با ۵۳ سازنده داخلی تمام شده و مرحله ساخت محصول شروع شده است؛ باید تاکید کنم که قدرت طراحی و مهندسی آنها بسیار فعال است. چنانکه برای بعضی تجهیزات مانند تجهیزات سرچاهی مطمئنیم که هیچ نیازی به خارج نداریم و داریم تلاش می‌کنیم که این تجهیزات به داخل ممنوع‌الورود ‌شود.

وی با اشاره به قرارداد همکاری ساخت پمپ‌های درون چاهی با یک شرکت معتبر خارجی گفت: غفلت ما همواره این بوده که توانمندی داخل را به درستی حل نکرده ایم؛ از این رو در سه حوزه به طور اساسی کالبدشناسی کردیم که چطور صنعت نفت در حوزه ساخت کالا و تجهیزات داخلی خودکفا می‌شود. سازمان بازرسی کل کشور هم مطالعات مفصلی در این باره انجام داده و گزارشی به ما ارائه کرده که به ما کمک زیادی در این زمینه کرد.

معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت در تشریح این سه حوزه گفت: مساله اول نبود وحدت رویه در وزارت نفت و اعمال سیاستگذاری موازی در معاونت‌های وزارت نفت بود که آن را اصلاح کردیم؛ مساله دوم به حوزه اجرا مربوط بود. چنانکه شرکت کالای سابق نفت از پشتیبانی ساخت جدا شد و فقط در بخش تقاضا و سیاستگذاری حضور دارد و تلاش کردیم در شرکت کالا و اسپک و بقیه شرکت‌های مشابه به سمت وحدت رویه برویم.

وی ادامه داد: نکته سوم مربوط به مشکلات ما در روش ساخت و شیوه حمایت از ساخت بود که به همین دلیل یک شیوه‌نامه در مورد ساخت ۱۰ قلم کالا تنظیم کردیم که براساس آن تقاضا تجمیع شده و در ازای آن تکنولوژی می‌خواهیم که این با خرید کالا متفاوت است.

این مقام مسئول با بیان اینکه قراردادهای ما هم باید عوض می‌شد گفت: قرارداد ما خرید بود و قرارداد تکنولوژی در برابر بازار نداشتیم که شرکت‌ها متعهد شدند ۷ حلقه شامل بلوغ فناوری، بلوغ ساخت و برندسازی و امثال آن را تحویل بدهند که هر کس این مراحل را طی کند از ما صدور پروانه کیفیت می‌گیرد. چنانکه درمورد تجهیزات سر چاهی به این مرحله رسیده‌ایم و می‌توانند از ما پروانه کیفیت بگیرند.

وی تهیه لیست تولید کنندگان(وندورلیست) را از دیگر کارهای بزرگ معاونت پژوهش دانست و گفت: در ۳۴ سال گذشته همیشه بین بخش‌های مختلف وزارت نفت درباره سازندگان اختلاف نظر وجود داشت .اما سال گذشته فهرست مرکزی را تهیه و ابلاغ کردیم و از این به بعد تمام مناقصات باید از این لیست تبعیت کند و ۱۸۵۰ سازنده داخلی روی این لیست وجود دارد.

مقدم فعالیت مهم دیگر را مربوط به حضور بخش خصوصی در صنعت نفت دانست و گفت: ما تاکنون چیزی به نام انجمن نفت داشتیم که همیشه انتصابی بود. اما در یک سال اخیر این انجمن از حالت انتصابی خارج شده است. چنانکه ۱۶ انجمن بزرگ صنعت نفت جمع شدند و مجمع انجمن نفت ایران را تشکیل دادند، اساسنامه تغییر کرد و به تایید وزیر نفت رسید و ابلاغ شد.

وی ادامه داد: در این انجمن انتخابات انجام و اعضای هیات مدیره انتخاب شدند به گونه‌ای که همه انجمن‌های فعال صنعت نفت آنجا مشارکت دارند و صدور پروانه کیفیت تبدیل به مسئولیت جدید انجمن نفت شده است.

معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت افزود: انجمن نفت با سازمان ملی استاندارد قرارداد دارد و ۱۴۰ نفر برای ۱۰ گروه قلم کالا در کارگروه‌ها سازماندهی شده‌اند و اعتبارسنجی آنها از سوی سازمان ملی استاندارد انجام می‌شود که بر این اساس پروانه کیفیت توسط این کارگروه‌ها با اعتباری در سطح ملی و چیزی معادل APIصادر خواهد شد.

وی توضیح داد: وزارت نفت همواره متهم بود که معاملات آن شفاف نیست. اما کار گسترده‌ای برای تبدیل کدگذاری‌های داخلی شرکت‌های تابعه وزارت نفت به نفت کد و سپس به ایران کد انجام شد که این کار ۵ یا ۶ سال کار برد و درنهایت توانستیم تحت عنوان MMکاری کنیم که وزارت نفت تنها وزاتخانه‌ای باشد که همه کالاها و انبارهای تجهیزات آن کد گذاری ملی دارند که از طریق نفت کد سازندگان شناسایی شده و به ایران‌کد وصل می‌شدند.

مقدم با بیان اینکه ۲۲ هزار واسطه به عنوان سازنده و تامین کننده داخلی وارد سامانه نفت شده بودند که بعد از تدوین لیست و وندورلیست مرکزی کنار رفتند، تصریح کرد: وضع وندورلیست خارجی تجهیزات هم تا ۲ ماه آینده در سامانه کالا مشخص می‌شود و به این ترتیب برای ۶۵ درصد از هزینه‌های صنعت نفت سامانه کالا شفافیت ایجاد می‌کند.

وی یکی از فعالیت‌های دیگر معاونت پژوهشی را برگزاری جلسات با سازندگان، پیمانکاران و کارفرمایان برای بالا بردن سطح توان داخلی برای اجرایی کردن قانون استفاده ۵۱ درصد از توان داخل اعلام کرد و گفت: روشی را در پیش گرفتیم که براساس آن طرح‌های صنعت نفت در پارس جنوبی،‌ اروندان و مناطق نفت‌خیز جنوب یکی یکی مورد ارزیابی دقیق قرار گرفتند تا ببینیم چقدر از خدمات، کالا و تجهیزات ایرانی استفاده شده است.

معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت ادامه داد: بر این اساس یک دفترچه پایه توان داخلی تهیه و منتشر کرده‌ایم که به همه پیمانکاران اطلاعات کامل می‌دهد که چه نوع تجهیزات و کالاهایی با کیفیت تجاری در کشور وجود دارد.

وی همچنین ایجاد ۸ انستیتو در دانشگاه‌ها برای بهینه‌سازی مصرف انرژی را یکی دیگر از فعالیت‌ها دانست و گفت: فعالیت دیگر ما کار روی سطح پیمانکاری در دو حوزه پیمانکاری اکتشاف و تولید E &P و پیمانکاری پایین دست GC است که همه کار آنها از جنس دانش فنی بوده و باید با توسعه تکنولوژی هزینه‌های خود را کاهش دهند.

مقدم درمورد مدل انتقال فناوری در الگوی جدید قراردادهای نفتی گفت: ساختار IPCتغییر کرده و تبدیل به بیع متقابل شده است؛ چرا که R Factorدیگر در آن وجود ندارد و Rate of returnدر آن تعیین کننده است.