به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، محمدرضا مقدم در یک نشست خبری در وزارت نفت اظهار داشت: در پروژه‌های نفت همیشه فرض بر این بود که دانش فنی موجود است و این یعنی باید دانش فنی را بخریم، اما ادغام معاونت مهندسی و پژوهش و فناوری وزارت نفت این پیش‌فرض را تغییر می‌دهد. 

وی ادامه داد: در سال گذشته 5 مگاپروژه در این راستا طراحی و پیشنهاد شد و در ستاد اقتصاد مقاومتی دولت تصویب و به وزارت نفت  ابلاغ شد. 

معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت نخستین پروژه را واگذاری 52 مخزن به دانشگاه‌ها برای پژوهش درباره ازدیاد برداشت اعلام کرد و گفت: اطلاعات اغلب مخازن مهم کشور به دانشگاه‌ها ارائه شده و اولین قراردادهای 10 ساله ما با آنها امضا شده است. 

وی با بیان اینکه تغییرات ضریب برداشت نشان می‌دهد که دقیقا چه کاری انجام شده است،گفت: قرار است 9 انستیتو در 9 مرکز تحقیقاتی روی این مساله کار کند. 

مقدم ادامه داد: مشابه همین کار در پایین دست هم انجام خواهد شد به گونه‌ای که 12 فرایند کلیدی در پالایشگاه پتروشیمی و گاز شناسایی کرده‌ایم که با قراردادهای 5 ساله روی فناوری‌های این فرایندها و انتقال و توسعه آن کار می‌کنیم. 

وی تصریح کرد: باید بتوانیم جمعا 21 مرکز تحقیقاتی و انستیتو در 10 سال آینده در سطح بین‌المللی و در لبه مرز دانش در اختیار داشته باشیم. 

معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت ادامه داد: برای انتقال تکنولوژی هر یک از این شرکت‌ها را ملزم به کار با یک مرکز تحقیقاتی بین‌المللی کرده که هر یک از آنها شرکای خارجی خود را انتخاب کردند و در حلقه بعدی RFP یعنی شرح نیاز و پروپزال را همراه با دانشگاه و مرکز تحقیقاتی خارجی به ما ارائه می‌کنند. 

وی یکی دیگر از این پروژه‌های بزرگ را قراردادهای ساخت تجهیزات و کالا اعلام کرد و گفت: قراردادها با 53 سازنده داخلی تمام شده و مرحله ساخت محصول شروع شده است،باید تاکید کنم که قدرت طراحی و مهندسی آنها بسیار فعال است چنانکه برای بعضی تجهیزات مانند تجهیزات سرچاهی مطمئنیم که هیچ نیازی به خارج نداریم و داریم تلاش می‌کنیم که این تجهیزات به داخل ممنوع‌الورود می‌شود. 

مقدم تصریح کرد: ما قبل از تحریم با شرکت‌های سازنده‌ای مواجه بودیم که شریک خارجی داشتند و قرار بود دانش فنی منتقل کنند که در دوره تحریم این شرکت‌ها خود اتکا شدند و کاری که ما روی 10 قلم کالای اساسی انجام دادیم آنها را به سمت طراحی، ساخت و تجاری‌سازی برد. 

وی با اشاره به قرارداد همکاری ساخت پمپ‌های درون چای با یک شرکت معتبر خارجی گفت: غفلت ما همواره این بوده که توانمندی داخل را به درستی حل نکرده. 

* کمک مطالعات سازمان بازرسی کل کشور به وزارت نفت درباره ساخت تجهیزات صنعتی 

معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت با بیان اینکه در سه حوزه به طور اساسی کالبدشناسی کردیم که چطور صنعت نفت در حوزه ساخت کالا و تجهیزات داخلی خودکفا می‌شود،گفت: سازمان بازرسی کل کشور هم مطالعات مفصلی در این باره انجام داده و گزارشی به ما ارائه کرده که به ما کمک زیادی در این زمینه کرد. 

وی در تشریح این سه حوزه گفت: مساله اول نبود وحدت رویه در وزارت نفت و اعمال سیاست‌گذاری موازی در معاونت‌های وزارت نفت بود که آن را اصلاح کردیم؛ مساله دوم به حوزه اجرا مربوط بود چنانکه شرکت کالای سابق نفت از پشتیانی ساخت جدا شد و فقط در بخش تقاضا و سیاستگذاری حضور دارد و تلاش کردیم در شرکت کالا و اسپک و بقیه شرکت‌های مشابه به سمت وحدت رویه برویم. 

مقدم ادامه داد: نکته سوم مربوط به مشکلات ما در روش ساخت و شیوه حمایت از ساخت بود که به همین دلیل یک شیوه‌نامه در مورد ساخت 10 قلم کالا تنظیم کردیم که براساس آن تقاضا تجمیع شده و در ازای آن تکنولوژی می‌خواهیم که این با خرید کالا متفاوت است. 

وی تاکید کرد: 4 ماه کار مدلینگ انجام دادیم تا بلوغ تجاری‌سازی سازنده مدعی را با 600 سوال ارزیابی کنیم و شرکت‌ها بر این اساس به ما نقشه راه دادند چنانکه نزدیک 145 سازنده ارزیابی شد و به هر کدام از قراردادهای آنها یک نقشه راه چسبیده است. 

معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت با بیان اینکه قراردادهای ما هم باید عوض می‌شد گفت: قرارداد ما خرید بود و قرارداد تکنولوژی در برابر بازار نداشتیم که شرکت‌ها متعهد شدند 7 حلقه شامل بلوغ فناوری، بلوغ ساخت و برندسازی و امثال آن را تحویل بدهند که هر کس این مراحل را طی کند از ما صدور پروانه کیفیت می‌گیرد. چنانکه درمورد تجهیزات سر چاهی به این مرحله رسیده‌ایم و می‌توانند از ما پروانه کیفیت بگیرند. 

وی تهیه وندورلیست را از دیگر کارهای بزرگ معاونت پژوهش دانست و گفت: در 34 سال گذشته همیشه بین بخش‌های مختلف وزارت نفت درباره سازندگان اختلاف نظر وجود داشت اما سال گذشته فهرست مرکزی را تهیه و ابلاغ کردیم و از این به بعد تمام مناقصات باید از این لیست تبعیت کند و 1850 سازنده داخلی روی این لیست وجود دارد. 

مقدم فعالیت مهم دیگر را مربوط به حضور بخش خصوصی در صنعت نفت دانست و گفت: ما تاکنون چیزی به نام انجمن نفت داشتیم که همیشه انتصابی بود اما در یک سال اخیر این انجمن از حالت انتصابی خارج شده است چنانکه 16 انجمن بزرگ صنعت نفت جمع شدند و مجمع انجمن نفت ایران را تشکیل دادند، اساسنامه تغییر کرد و به تایید وزیر نفت رسید و ابلاغ شد. 

وی ادامه داد: در این انجمن انتخابات انجام و اعضای هیات مدیره انتخاب شدند به گونه‌ای که همه انجمن‌های فعال صنعت نفت آنجا مشارکت دارند و صدور پروانه کیفیت تبدیل به مسئولیت جدید انجمن نفت شده است. 

معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت افزود: انجمن نفت با سازمان ملی استاندارد قرارداد دارد و 140 نفر برای 10 گروه قلم کالا در کارگروه‌های سازماندهی شده‌اند و اعتبارسنجی آنها از سوی سازمان ملی استاندارد انجام می‌شود که بر این اساس پروانه کیفیت توسط این کارگروه‌ها با اعتباری در سطح ملی و چیزی معادل API صادر خواهد شد. 

مقدم با بیان اینکه انجمن نفت می‌تواند در تدوین استاندارد و سیاست‌گذاری در برنامه‌ها با وزارت نفت مشارکت کند گفت: این انجمن پل ارتباطی قانون‌مند بین وزارت نفت و بخش خصوصی است چنانکه وزارت نفت دو نماینده در هیات مدیره انجمن نفت دارد و طبق اختیارات وزارت نفت انجمن‌های فعال در صنعت نفت باید از سوی وزارت نفت تایید صلاحیت شوند. 

* مقاومت‌های داخلی در برابر سامانه یکپارچه کالای نفت در هم شکسته شد

وی در تشریح یکی دیگر از فعالیت‌های معاونت پژوهش و فناوری گفت: آموزش،‌پیاده‌سازی و استقرار سامانه یکپارچه کالا که همواره در وزارت نفت غیرقابل اجرا به نظر می‌آمد انجام شد. 

مقدم توضیح داد: وزارت نفت همواره متهم بود که معاملات آن شفاف نیست اما کار گسترده‌ای برای تبدیل کدگذاری‌های داخلی، شرکت‌های تابعه وزارت نفت به نفت کد و سپس به ایران کد انجام شد که این کار 5 یا 6 سال کار برد و درنهایت توانستیم تحت عنوان MM کاری کنیم که وزارت نفت تنها وزاتخانه‌ای باشد که همه کالاها و انبارهای تجهیزات آن کد گذاری ملی دارند که از طریق نفت کد سازندگان شناسایی شده و به ایران کد وصل می‌شدند. 

معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت تاکید کرد: 16 نوع معامله روی این سیستم تعریف شده است به گمرک و مالیات وصل است و مدرن‌ترین سیستم کالایی محسوب می‌شود. 

وی تصریح کرد: از ابتدا همه می‌دانستند که مقاومت زیادی در برابر این سیستم انجام خواهد شد و زیربخش‌ها زیر بار سیستم یکپارچه نمی‌روند اما الان سیستم به طور کامل در مدار قرار دارد و هیچگونه سفارشی در صنعت نفت بدون سیستم یکپارچه کالا انجام نمی‌شود. 

مقدم با اشاره به استقرار این سیستم در شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب و سپس دیگر توابع شرکت ملی نفت گفت: در شرکت ملی گاز با وقفه این سیستم مستقر شد؛ بعضی جاها در نفت خیلی مقاومت می‌کردند اما درنهایت با همکاری همه بخش‌ها و بخصوص مدیران ارشد این کار انجام شد. 

معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت با بیان اینکه 5 لایه نظارتی روی این سامانه کار کرد گفت: اوایل به ما می‌گفتند ما آموزش‌ها را نمی‌فهمیم و ما فهمیدیم که کسی را که خود را به خواب می‌زند نمی‌شود بیدار کرد و به همین دلیل برای حل این مشکل هم راهکاری پیدا کردیم. 

وی با بیان اینکه نهادهای نظارتی هم علمکرد آن را تایید کردند گفت: کافی است بگوییم یک کالا داخل ساخته می‌شود و براساس این اعلام ما سیستم به طور کامل قفل می‌شود. 

* 22 هزار واسطه با استقرار سامانه کالای نفت کنار رفتند

مقدم با بیان اینکه درباره ورندورلیست خارجی‌ها با تامل جلو رفتیم تا شفاف‌سازی شود گفت: 22 هزار واسطه به عنوان سازنده و تامین کننده داخلی وارد سامانه نفت شده بودند که بعد از تدوین لیست و وندورلیست مرکزی کنار رفتند. 

وی تصریح کرد: وضعیت وندورلیست خارجی تجهیزات نیز تا 2 ماه آینده در سامانه کالا مشخص می‌شود و به این ترتیب برای 65 درصد از هزینه‌های صنعت نفت سامانه کالا شفافیت ایجاد می‌کند. 

* همه لیست‌های سیاه ممنوع‌المعامله کان لم یکن شد

معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت تصریح کرد: اینکه هر کسی دلش خواست شرکت‌ها را ممنوع المعامله کند دیگر وجود ندارد و به صرف سلیقه شرکت‌ها ممنوع‌المعامله نمی‌شوند و تنها نهادهای مشخصی مثل سازمان مدیریت آن هم با طی رویه حقوقی مشخصی می‌توانند این کار را انجام دهند و همه لیست‌های سیاه کان لم یکن می‌شود.

وی تاکید کرد: براساس ابلاغ وزیر نفت همه پیمانکاران طرح‌های EPC و PC ، E و امثال آن باید از وندورلیست تبعیت کنند.

* تهیه مدلی برای اجرای قانون استفاده حداکثری از توان داخلی

مقدم یکی از فعالیت‌های دیگر معاونت پژوهشی را برگزاری جلسات با سازندگان، پیمانکاران و کارفرمایان برای بالا بردن سطح توان داخلی برای اجرایی کردن قانون استفاده 51 درصد از توان داخل اعلام کرد و گفت: روشی را در پیش گرفتیم که براساس آن طرح‌های صنعت نفت در پارس جنوبی،‌ اروندان و مناطق نفت‌خیز جنوب یکی یکی مورد ارزیابی دقیق قرار گرفتند تا ببینیم چقدر از خدمات، کالا و تجهیزات ایرانی استفاده شده است.

وی ادامه داد: بر این اساس یک دفترچه پایه توان داخلی تهیه و منتشر کرده‌ایم که به همه پیمانکاران اطلاعات کامل می‌دهد که چه نوع تجهیزات و کالاهایی با کیفیت تجاری در کشور وجود دارد.

معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت ایجاد 8 انستیتو در دانشگاه‌ها برای بهینه‌سازی مصرف انرژی را یکی دیگر از فعالیت‌ها دانست و گفت: فعالیت دیگر ما کار روی سطح پیمانکاری در دو حوزه پیمانکاری اکتشاف و تولید E &P و پیمانکاری پایین دست GC که همه کار آنها از جنس دانش فنی و باید با توسعه تکنولوژی هزینه‌های خود را کاهش دهد. 

وی به شناسایی 8 پیمانکار داخلی که دارای پتانسیل E&P شدند بودند اشاره کرد و گفت: عین همین کار را برای پیمانکاران پایین دست انجام خواهیم داد.

* ابراز رضایت معاون وزیر نفت از عملکرد شرکت داخلی در بالادست

مقدم  در ادامه با بیان اینکه 43شرکت داوطلب حضور در لیست ما بودند که 8 شرکت از میان آنها انتخاب شد که ما در مدل‌ها به دولتی بودن یا دولتی نبودند تقسیم نکردیم و تنها به استعدادهایی که داشتند توجه کردیم. چنانکه به عنوان مثال شرکت پرشیا در دو سال گذشته بسیار خوب عمل کرده است و کل گردش مالی تدبیر انرژی را به عنوان پشتیبان به ما ارائه کرده است. 

وی با تاکید بر اینکه هیچ امتیاز خاصی به هیچ یک از این 8 شرکت ندادیم گفت: اریاب‌های متفاوت سه بار این شرکت‌ها را امتیازبندی کردند. 

وی افزود: 9 شرکت دیگر هم هستند که به آنها فرصت دادیم مدارکشان را تکمیل کنند که بعضی از آنها ممکن است در حوزه E&P  و بعضی دیگر در حیطه GC باشند. 

* ساختار IPC تغییر کرده و به بیع متقابل نزدیک شده است 

مقدم درمورد مدل انتقال فناوری در الگوی جدید قراردادهای نفتی گفت: ساختار IPC تغییر کرده و تبدیل به بیع متقابل شده است چرا که R Factor دیگر در آن وجود ندارد و Rate of return در آن تعیین کننده است. 

وی با تقسیم‌بندی فناوری‌ها به دسته‌های آموزش و مهارت‌ها یا DUI و بخش اصلی فناوری یا STI گفت: مهمترین دانشی که شرکت نفتی خارجی در اختیار دارد مربوط به افزایش برداشت یا EOR و IOR است. 

معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت با بیان اینکه مدل ما در انتقال فناوری پیوند زدن بستر داخلی با توانمندی خارجی است گفت: در قرارداد باید گنجانده شود که بین شبکه دانش‌بنیان شرکت خارجی با شبکه دانش‌ بنیان ما روابط انتقال تکنولوژی برقرار شد. 

* ضمیمه فناوری برای IPC تهیه کردیم

وی با بیان اینکه برای IPC ضمیمه فناوری تهیه کردیم گفت: با این وجود برای انجام یک کار اساسی‌تر هستیم تا انتقال تکنولوژی از طریق شرکت خارجی در قالب این قراردادها انجام شود. 

وی افزود: یک طراحی مفهومی انجام دادیم که از آموزش شروع می‌شود و از طریق کپی‌سازی و اصلاح کپی و ایجاد توان فناوری به فرایند انتقال تکنولوژی منجر می‌شود.