به گزارش خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز؛ انتخابات در کشور ما همواره با فراز و فرودهای بسیاری از نظر مولفه میزان «مشارکت مردم» روبرو بوده است. در دوره‌هایی شاهد حضور هفتاد درصدی مردم در انتخابات بودیم اما در دوره‌هایی دیگر میزان مشارکت به زیر پنجاه درصد نیز تنزل پیدا کرده است.
بیشتر بخوانید؛
مردم لیستی و با اعتماد به پدرخوانده‌ها رای نمی‌دهند
هر زمان انتخابات رقابتی‌تر بوده و چهره‌هایی با وزانت سیاسی بیشتراز همه سلایق در عرصه رقابت‌ها حضور داشتند و وضعیت معیشتی مردم نیز کمتر در تنگنا بوده، جامعه روی خوش به صندوق‌های رای نشان داده است و اما از سال ۹۸ به بعد به علت افزایش مشکلات معیشتی، شاهد ریزش آراء بودیم.
پس انتخابات مجلس یازدهم، که برخی با آدرس غلط دادن علت کاهش مشارکت را شیوع کرونا اعلام کردند، تا کنون درصد استقبال مردم از نهاد انتخابات روی ۴۰ درصد تثبیت شده اما در انتخابات مجلس دوازدهم، در برخی کلانشهرها از جمله تهران میزان مشارکت بسیا پایین‌تر بود.
با نگاهی به آمار ادوار مختلف انتخابات تهران، دور پنجم بیشترین میزان مشارکت را داشته است. در این دوره میزان مشارکت به ۷۱ درصد در کل کشور رسید که علاوه بر اینکه نسبت به دوره قبل ۱۴ درصد افزایش دارد و حد نصابی از مشارکت در انتخابات مجلس شورا را بر جا گذاشت که تاکنون درانتخابات مجلس کشورمان تکرار نشده است. در این دوره مشارکت در هیچ کدام از استان‌ها کمتر از ۵۰ درصد نبود. از ۲۵ استان، تهران با ۵۵ درصد کمترین مشارکت را داشت.
اما دوره دوازدهم با مشارکت ۴۰ درصدی در سراسر کشور، رکوردار کمترین میزان مشارکت شد که نسبت به انتخابات مجلس یازدهم ۳ درصد کاهش یافت. این رقم در تهران ۲۴ درصد بود که نسبت به دور گذشته ۲ در صد کاهش داشت.
گفتنی است در دوم دوم انتخابات مجلس دوازدهم شورای اسلامی، میزان مشرکت به ۸ درصد تنزل پیدا کرد! این آمار از یوس برخی سیاست ورزان و تحلیل‌گران، زنگ خطری را برای انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۴ به صدا در آورده است.
در راستای بررسی علل مشارکت پایین در این دوره از انتخابات مجلس شورای اسلامی به ویژه در کلانشهرهایی مانند تهران و یافتن راهکارهایی برای بالا رفتن استقبال مردم از صندوق‌های رای با سید سلمان زاکر، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس؛ یعقوب رضازاده، دبیر اول کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، احمد علیرضابیگی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها وعلی رضایی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفتگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
ذاکر به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: در سنوات قبل هم دور دوم با کاهش مشارکت روبرو بود زیرا مردم برای دور دوم اهمیت کمتری قائل هستند و قانون هم می‌گوید در دور دوم هر کس بیشتر رای بیاورد وارد مجلس می شود وسقفی تعیین نشده است بنابراین مردم به دلیل همین قانون چندان مشارکت نمی‌کنند.
عملکرد دولت و مجلس نقش محوری در کاهش مشارکت داشت
وی تصریح کرد: اما کاهش مشارکت دور اول باید بررسی شود. عملکرد دولت و مجلس، نحوه مناظره‌ها و فعالیت احزاب، شیوه کار منتقدان از جمله عواملی هستند که در کاهش مشارکت دور اول موثر بودند البته عملکرد دولت و مجلس نقش محوری داشت. مشکلات معیشتی و مشکلات جوانان باید رفع شود و مسؤلین باید به وعده‌هایی که داده بودند، عمل می‌کردند. دربعضی استان‌ها مشارکت بالا بود اما در بعضی استان‌ها بسیار پایین بود؛ بنابراین می‌توان گفت در استان‌هایی که مشارکت بالا بود عملکرد مسؤلین خوب بوده است پس شاخص و معیار داریم. اگر در استانی شاخص مشارکت به چهل و هفت تا پنجاه درصد می‌رسد طبیعی است که مردم آن استان‌ها دلایلی برای مشارکت دارند و مسؤلین باید این دلایل را پیگیری کنند.
وی افزود: برای افزایش مشارکت مردم علاوه بر اصلاح قوانین، مسؤلین هم در عملکردشان تجدید نظر کنند. به همین دلیل انتخاب مسؤلین و به طور خاص نمایندگان مجلس اهمیت به سزایی دارد. مردم باید توجه کنند «انتخابات» می‌تواند گره گشا باشد. مساله دیگر سیاست‌گذاری در انتخابات است و این که چگونه به مردم آگاهی ببخشیم که قهر معنا ندارد و موجب طمع دشمن می شود. «جهاد تبیین» در این زمینه می‌تواند موثر باشد. عملکرد مثبت دولت و مجلس هم باید به اطلاع مردم برسد. مجلس یازدهم به مراتب جلسات بیشتری برای حل مشکلات مردم داشت، اما آیا مردم می‌دانند؟ آیا آگاه هستند چند طرح جدید داشتیم که قبلا نبوده است؟ این اطلاع‌رسانی باید به مرور و در گذشته انجام می‌شد تا مردم علاوه بر ضعف‌ها با عملکردهای مثبت هم آشنا شوند.
عضو کمسیون اجتماعی مجلس افزود: در زمینه شفاف‌سازی ضعف داشتیم و نتوانستیم کاری کنیم که مردم در گوشی‌های خودشان اطلاعات مثبت را هم ببینند و صرفا تحت تاثیر رسانه‌های بیگانه قرار گرفتند و مشکلات هم به این سیاه نمایی‌های رسانه‌های بیگانه اضافه شد.
احزاب نقش خود را به خوبی ایفا نکردند و به جای برنامه دادن صرفا لیست دادند
وی تصریح کرد: احزاب اگر نقش خود را به خوبی ایفا می‌کردند، می‌توانستند در افزایش مشارکت مردم تهران نقش‌آفرینی کنند. البته در میان باید به احزابی که مبانی آن‌ها مغایر قانون اساسی نبود هم میدان می‌دادند هر چند احزابی هم که حضور داشتند نقاط ضعف داشتند از جمله این که برنامه‌ای ارائه نکردند و صرفا به بستن لیست‌ها اکتفا کردند؛ در صورتی که مردم به برنامه‌های احزاب رای می‌دهند نه لیست‌های آن‌ها. جریان‌های جبهه اصول‌گرایی هم بهتر بود به جای تشتت لیست‌ها، یک یا دو لیست ارائه می‌کردند.
ذاکر گفت: مطرح کردن مسائل مالی و سخنانی که از روی بغض در آستانه انتخابات مطرح شد به جای برنامه محوری و دادن راهکار برای حل چالش‌ها هم در کاهش مشارکت مردم تاثیر گذاشت. مثلا نامزدها می‌توانستند بر اساس یک سند تحول بگویند وقتی به مجلس راه پیدا کردند براساس سند می‌توانند آیین نامه داخلی مجلس را تغییر دهد و منشاء حرکات مثبتی شوند.
وی درباره نقش جبهه اصلاحات در میزان مشارکت گفت: گاهی باید دقت بیشتری شود تا حقی از کسی ضایع نشود. اصل بر افزایش مشارکت مردم است نه رد صلاحیت. البته اصلاح‌طلبان هم با همان تعداد نامزدی که داشتند، می‌توانستند با برنامه در انتخابات شرکت کنند و قهر و تحریم را کناربگذارند.
مردم نارضایتی‌ها را از چشم مجلس می‌بینند
یعقوب رضا زاده نیز درباره کاهش مشارکت مردم در انتخابات اخیر به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: مشارکت در حوزه سلماس بالای پنجاه و چهار درصد بود و اکثر استان‌های مرزی هم از مشارکت بالا برخوردار بودند اما در تهران و بعضی شهرها متاسفانه شاهد مشارکت پایین بودیم. بخشی از این کاهش مشارکت برمی گردد به مشکلاتی مانند اشتغال جوانان، ازدواج آن‌ها و ... که مردم در حال حاضر با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و معمولا این نارضایتی‌ها را از چشم مجلس می‌بینند. بنابراین شاید یک دلیل کاهش مشارکت نارضایتی از مجلس و نمایندگان است اما مردم باید بدانند که قطعا مجلس قوانین خوبی را تصویب می‌کند ولی مساله این است که دولت مجری به ثمر نشستن این قوانین است که در این زمینه هم مردم نارضایی دارند.
دبیر اول کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس یازدهم افزود: افراد جامعه اگر عملکرد مجلس و دولت را در قبال زندگی خود موثر ببینند مشارکت بالا می رود. آن‌ها نسبت به وضع و اجرای قوانین و سرعت انجام آن رضایت چندانی ندارند.
منتخب مردم سلماس در مجلس دوازدهم گفت: در پاسخ به این پرسش که آیا علت کاهش مشارکت در تهران و برخی کلان شهرها در کمیسیون امنیت ملی مجلس بررسی شد یا خیر؟ گفت: درباره کاهش مشارکت در مجلس یازدهم زیاد بحث نشد اما حتما در مجلس دوازدهم کنکاش می‌شود.
رضازاده افزود: رسانه‌های غربی سعی می کنند در ایام نزدیک به انتخابات با امیدهای واهی و با تبلیغات سوء و دروغ‌بافی مشارکت مردم را کاهش دهند و متاسفانه بعضی هموطنان ما از این موضوع تاثیر می‌پذیرند.
بعد از ماجرای بنزین و بورس در سال ۹۸ ریزش آراء مردم شروع شد
علیرضا بیگی هم درباره تاثیر عملکرد مسولان در میزان مشارکت در انتخابات به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: نهاد انتخابات در کشور ما به صورت چشمگیری تضعیف شده است و این مساله به واسطه سوء عملکرد دولت‌ها و کارکرد مجلس اتفاق افتاده است. از انتخابات سال ۹۸ این ریزش شروع شد؛ در واقع بعد از عملکرد دولت آقای روحانی و به وجود آمدن ماجرای بنزین و بورس، مشارکت در سال ۹۸ کاهش پیدا کرد.
وی افزود: در انتخابات ۱۴۰۰ هم طبیعتا کسانی که می‌توانستند در معرض رای مردم قرار بگیرند و اسباب امیدواری مردم را برای ایجاد تغییر در روند اداره امور کشور ایجاد کنند، کنار گذاشته شدند. بنابراین امید مردم برای اثربخش بودن انتخابات کاهش پیدا کرد و این بی توجهی‌ها سبب می‌شود زبان بیگانگان به روی کشور ما دراز شود و نهادهایی مانند دولت و مجلس تضعیف شوند و نتوانند تغییرات چشمگیری را برای اصلاح امور انجام دهند. بیگانگان مطامعی را علیه کشور ما دنبال می‌کنند و پالس‌هایی را از درون کشور دریافت می‌کنند و این روند عملا سبب تضعیف منافع ملی کشور می‌شود واین‌ها خسارات قابل توجهی است که به این راحتی قابل جبران نیست.
عضو کمیسیون امور داخلی کشور تصریح کرد: افرادی از جناح اصلاح‌طلبان هم در انتخابات حضور پیدا کردند اما نفر شصت به بعد شدند.
نسبت میزان مشارکت و عدم مشارکت در این دوره برعکس شد
وی گفت: انتظار می‌رفت که بعد از اعلام نتیجه انتخابات، دولت و ارکانی که عهده‌دار برگزاری انتخابات بودند از آن چه پیش آمده تحلیلی ارائه کنند وموضوع «مقبولیت» به طور جدی مورد بررسی قرار گیرد اما این چنین نشد. واقعیت این است که حدود شصت درصد از مردم کشور در انتخابات حضور پیدا نکردند و فقط چهل درصد آمدند. در انتخابات گذشته قریب به شصت درصد در انتخابات حضور داشتند و چهل درصد نمی‌آمدند اما در این دوره نسبت‌ها برعکس شد.
بیگی در ادامه گفت: انتخابات این دوره اسباب شرمندگی بود؛ وزیر کشور ابتدا آن را حماسه خواند اما نتوانست توییت را نگه دارد و آن را حذف کرد. کسی جسارت این را ندارد تا تحلیل کند و ببیند چرا چنین اتفاقی افتاده است؟ به انتخابات ترکیه مراجعه کنید، حزب عدالت و توسعه در انتخابات اخیر این کشور فقط ده درصد ریزش آراء داشت و کرسی‌های مربوط به کلانشهرها را از دست داد اما رهبر حزب عدالت و توسعه اعلام کرد پیروز انتخابات «دموکراسی» این کشور است و باید اشکالات را برطرف کنیم و ببینیم این ده درصد ریزش چه دلیلی داشت.
وی در ادامه گفت: آیا الان کسی حاضر است چنین تجزیه و تحلیلی را در چهار خط درباره انتخابات کشور ما بیان کند و بگوید که چرا میزان انتخابات در جمهوری اسلامی ایران با این همه پشتوانه خون شهدا به چنین میزانی تنزل پیدا کرده است؟
بر اساس داده‌های مرکز پژوهش‌های مجلس مردم از وضعیت اقتصادی ناراضی هستند
رضایی یکی از اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس نیز دلیل عمده مشارکت پایین مردم را مشکلات معیشتی دانست و به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: مهم‌ترین عامل کاهش مشارکت مسائل اقتصادی بود و بر اساس داده‌هایی که مرکز پژوهش‌های مجلس در اختیار ما گذاشته مردم از وضعیت اقتصادی و شرایط معیشتی ناراضی هستند به این معنا که دخل و خرج خانوار با هم نمی‌خواند.
وی افزود: ما کشوری هستیم که به لحاظ مولفه‌های غیراقتصادی مانند مولفه‌های نظامی، سیاسی، هوشمندسازی و ... در سطح بسیار بالایی قرار داریم و این مایه مباهات است و از طرف دیگر ایران به لحاظ اقلیمی و منابع خدادای کشوری ثروتمند است اما چرا با این همه ثروت، وضعیت معیشت مردم در سطح پایینی قرار دارد؟ آیا مدیریت ضعیف است؟ فامیل‌بازی و رفاقت‌بازی در کار است؟ باید پرتقال فروش را پیدا کرد.
اگر دعوت رهبر انقلاب نبود مشارکت از این هم پایین‌تر می‌آمد
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: رهبر انقلاب از مردم دعوت کردند که علیرغم مشکلات معیشتی باید مردم در انتخابات شرکت کنند و همین امرباعث شد تا مردم با وجود نارضایتی از برخی مدیران ارشد دولتی به عرصه انتخابات آمدند و اگر دعوت ایشان نبود مشارکت از این هم پایین‌تر می آمد. چنانچه وضعیت اقتصادی بهبود نیاید ممکن است مشارکت در انتخابات ۱۴۰۴ باز هم پایین‌تر بیاید.
وی تصریح کرد: دلایل اقتصادی مشارکت پایین مردم در کمیسیون اقتصادی مجلس بررسی شد و برای از میان برداشتن مشکلات باید دوره‌ای را طی کنیم زیرا ما در دوره گذارهستیم.
انتهای پیام/
نظر شما