به گزارش رجانیوز سال 96 بود که مجمع ناشران انقلاب اسلامی با همکاری انجمن قلم ایران، بنیاد فرهنگی خاتم الاوصیاء، مرکز مطالعات تاریخ معاصر، موسسه شهرستان ادب و مرکز اسناد انقلاب اسلامی جایزه‌ای راهبردی به نام «جایزۀ ادبی شهید سیدعلی اندرزگو» را برای مقابله با تحریف تاریخ معاصر و تطهیر چهرۀ خاندان پهلوی تأسیس کرد. این جایزه در بخش‌های مختلف، کتاب‌های شاخص تولید شده در موضوعات مقابله با تحریف انقلاب و تطهیر پهلوی‌ها را بررسی کرده و از بین آن‌ها، آثار برگزیده را انتخاب می‌کند. مراسم اعطای جوایز آن نیز به‌صورت دوسالانه و در سالروز شهادت سیدعلی اندرزگو برگزار می‌شود که دومین دوره این جایزه به دلیل شیوع کرونا به تعویق افتاد.
پس از اعلام فراخوان جایزه، ۳۱۵ عنوان کتاب به دبیرخانه این جایزه رسید و به هیئت‌های داوری ارجاع داده شد. نامزدهای این جایزه پس از بررسی در هیئت‌های داوری معرفی شدند و این آثار در معرض رأی سی نفر از نخبگان حوزۀ کتاب، روایت و رسانه قرار گرفتند. پس از جمع آرای هیئت نخبگانی آثار منتخب اعلام شد. در ادامه به معرفی این پنج اثر می‌پردازیم.
روایت تاریخ و تاریخ‌شفاهی
در بخش روایت تاریخ، از بین سه کتاب «رضا نام تا رضاخان»، «روز آزادی زن» و «گوهر صبر»، کتاب «رضانام تا رضاخان» توانست بیشترین آرای هیئت نخبگانی را دریافت کند. هدایت‌الله بهبودی در «رضا نام تا رضاخان» با بهره‌گیری از قالب زندگی‌نامه‌نویسی و به‌شکل سال‌شمار، روایتی جامع را از زندگی رضاپهلوی از دوره تولد تا کودتای ۳اسفند۱۲۹۹ و تبدیل رضاخان به فرمانده نظامی کودتای ۱۲۹۹ را روایت کرده است. مؤلف با مراجعه به اسناد و مدارک متنوع تاریخی، افزون بر بررسی پیشینۀ خانوادگی، نحوۀ پیوستن به نیروی قزاق و پیشرفت در آن، ارتباط با انگلیسی‌ها و انتخاب‌شدن به فرماندهی کودتا از سوی انگلیسی‌ها، پرتویی بر روحیات و اخلاق و زندگی خصوصی و خانوادگی رضاخان نیز افکنده است. کتاب از فصل‌بندی یا بخش‌بندی متداول کتاب‌های تاریخی پیروی نمی‌کند. مؤلف مطالب کتاب را ذیل عنوان‌هایی کوتاه و بلند، پشت‌سرهم قرار داده است و در پایان کتاب، منابع و تصاویر قرار گرفته است.
کودک و نوجوان
در بخش کودک و نوجوان پنج کتابی که نامزد این دوره بودند عبارتند از: «تونل سوم»، «جایی آن طرف پرچین»، «رد انگشت‌های اصلی»، «سلفی با خرابکار» و «گزارش‌های امیر، پسر عاشق». هیئت نخبگانی دومین دوره جایزه شهید اندرزگو بیشترین آرای خود را به دو کتاب «تونل سوم» و «رد انگشت‌های اصلی» داد و این دو اثر به عنوان منتخبان این بخش معرفی شدند.
«رد انگشت‌های اصلی»، به نویسندگی حسین قربان‌زادۀ خیاوی، پسری پانزده‌ساله به نام اباذر را روایت می‌کند که به قوپوز نوازی و تصنیف «کرم و اصلی» علاقه‌مند است. بعد از مرگ والدینش، سرپرستی اباذر را عمویش، حاجی‌دایی که یک روحانی است بر عهده دارد. اباذر هنگام برگزاری جشن‌های شاهنشاهی و اجرای قوپوز نوازی و تصنیف کرم و اصلی، با دختری به نام گل‌آرا آشنا می‌شود که از قضا پدرش، سرهنگ ثنافر، در شهربانی وظیفۀ سرکوب انقلابیون را بر عهده دارد. سرهنگ ثنافر رابطۀ خوبی با اباذر نداشته و برای او دردسرهایی ایجاد می‌کند. از سویی، مرگ پدر اباذر در‌هاله‌ای از ابهام است. اباذر با وجود مخالفت‌های عمویش، از طریق دوستانِ پدرش وارد گروه مجاهدین خلق می‌شود؛ اما طولی نمی‌کشد که علاوه بر شناخت عاملان قتل پدرش به ماهیت مجاهدین خلق پی برده و به قیام مردمی می‌پیوندد.
فاطمه الیاسی در «تونل سوم» روایت پسری به نام وحید را بیان می‌کند که در روزهای قبل از انقلاب سال 1357، در شهر کرمانشاه زندگی ساده‌ای را در کنار خانواده‌اش می‌گذراند. وحید پسری پرانرژی است که با آموزش‌های برادرش، احمد، آجری ضدصدا ساخته است. خبر این اختراع به گوش نیروهای ساواکی رسیده و آن‌ها با دادن امتیاز به وحید، او را برای همکاری با خود ترغیب می‌کنند. وحید کم‌کم با ارتباطی که با نیروهای انقلابی پیدا می‌کند، متوجه می‌شود که مقصود ساواکی‌ها از به‌دست‌آوردن اختراعش، ترمیم دیوارهای زندان برای نگهداری و شکنجۀ نیروهای انقلابی است. به همین دلیل، با همکاری احمد، برادرش، سعی می‌کند طراحی نقشۀ راهروهای زندان را طوری انجام دهد که به نفع نیروهای انقلابی باشد. در کنار این‌ها، وحید یک بار کازینو را با نقشه‌ای به هم می‌ریزد و توجه نیروهای انقلابی را به خود جلب می‌کند.
داستان و رمان بزرگسال
داوران بخش داستان بلند و رمان بزرگسال از بین آثار ارسال شده به دبیرخانه، پنج کتاب «بی‌نام پدر»، «تشریف»، «جامانده از پسر»، «چهل و یکم» و «ماتی‌خان» را منتخبان هیئت داوری دومین دوره جایزه شهید اندرزگو در بخش «داستان بلند و رمان بزرگسال» معرفی کردند در این میان رمان «تشریف» و «ماتی‌خان» انتخاب نهایی نخبگان این بخش شدند.
«ماتی‌خان» بزرگ ایل ترکمنی است که با درایتش، زمانی که همۀ اقوام ترکمن هنوز سلاح به دست دارند، سلاح‌هایشان را به نیروهای امنیتی کشور تحویل می‌دهد. سپس، زندگی یکجانشینی را بر کوچ ترجیح داده و دشتی را انتخاب و ایل را در آنجا ساکن می‌کند. از طرف حکومت، نیروهایی برای تأمین امنیت مرزهای شمال شرق به ترکمن‌صحرا می‌آیند. اهالی حس بدی به امنیه‌ها دارند؛ اما ماتی خان با مدیریتش می‌کوشد تا اوضاع را به نفع ایلات ترکمن کنترل کند. با این حال، آزار دختران و زنان ترکمن توسط سربازان امنیه، مردم را برآشفته می‌کند. از طرفی، اجبار مردم به اجرای فرمان کشف حجاب و قتل امنیه‌ای که دختر ایلاتی را آزار داده بود، آنان را وادار می‌کند تا برای حل این مشکل مشورت کنند.
رمان «تشریف» نوشتۀ علی‌اصغر عزتی‌پاک، برگی سه روزه از زندگی شخصی به نام شهریار است که در دوران تحصیل در دانش‌سرای همدان، با دختری به نام مهری آشنا می‌شود و نهایتاً با او ازدواج می‌کند. در شب عروسی، مهری رازی را برای شهریار افشا می‌نماید که او را شوکه می‌کند. مصطفی، دوست شهریار، حرف‌هایی دربارۀ 16 آذر زده و گفته بود آن سال، شاه چند نفر از بهترین دانشجوهایش را پیش پای آمریکایی‌ها قربانی کرده است. مهری گزارشی از این صحبت‌ها به دایی خود که مأمور امنیتی است، می‌دهد و همین گزارش باعث دستگیری و اخراج مصطفی از دانش‌سرا می‌شود. آذر سال 1357 است و حکومت‌نظامی و منع آمدوشد. شهریار در خیابان باباطاهر، سرگردان و بی‌اعتنا به منع آمدوشد قدم می‌زند که مأموران دستگیرش می‌کنند. او بعد از آزادی، برای یافتن مصطفی به شهر کبودرآهنگ، ده‌بینه، خانۀ پدری او حرکت می‌کند؛ اما در آنجا هم پیدایش نمی‌کند و به همدان برمی‌گردد و در این مسیر، با شخصیت‌ها و اتفاقات عجیبی روبه‌رو می‌شود. شهریار مستأصل از پیداکردن مصطفی، همچنان به‌دنبال اوست.
بنابر اعلام دبیرخانۀ جایزۀ شهید اندرزگو در این دوره به نویسندگان آثار منتخب یک لوح تقدیر به همراه دویست و بیست میلیون ریال جایزۀ نقدی و به نویسندگان تمامی آثار نامزد شده یک لوح تقدیر به همراه مبلغ پنجاه میلیون ریال جایزۀ نقدی اهدا شد. همچنین از تمامی آثار نامزد شده دوهزار نسخه توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور خریداری می‌شود.
گفتنی است در این مراسم از هفت نوقلمی که برای اولین بار در حوزۀ تاریخ انقلاب دست به قلم شدند تقدیر شد و آقای منصور انوری بابت تلاش‌های خود در طی سالیان متوالی برای نوشتن رمان دوازده جلدی «جادۀ جنگ» تجلیل به عمل آمد.
نظر شما