قاچاق بي‌رويه و كمبود دام

چند روز پيش ريیس اتحادیه گوشت گوسفندی با بیان اینکه قیمت هرکیلوگرم شقه بدون دنبه برای مصرف کننده به حدود ٧٠ هزارتومان رسیده است، گفت:قاچاق بی‌رویه و کمبود دام دلیل این امر است. علی اصغر ملکی با اشاره به اینکه قیمت گوشت گوسفندی طی دو هفته گذشته در بازار افزایش چشمگیری داشته است، اظهارداشت: در این مدت، هر هفته سه مرتبه با افزایش قیمت گوشت گوسفندی مواجه بوده‌ایم. در حال حاضر قیمت گوشت گوسفندی در بازار به 70 هزار تومان رسیده و واردات گوشت برای کنترل قیمت نیز راه به جایی نبرده است. از طرفي قیمت‌گذاری در اتحادیه‌های استانی نيز وجود ندارد و مي‌توان گفت نظارت بر این بازار تعطیل شده و دیگر کارگر با حقوق یک میلیون و 200 هزار تومان توان خرید گوشت ندارد. به گفته ملكي در روز روشن گاو و گوسفند به آن بزرگی در سطح گسترده قاچاق می‌شود و کسی جلویش را نمی‌گیرد و قیمت گوشت به کیلویی 70هزار تومان می‌رسد که کارگر توان خرید ندارد،‌ گوشت‌های وارداتی برای تنظیم بازار هم به دست مصرف‌کننده واقعی نمی‌رسد و سر از رستوران‌ها در می‌آورد. پس از بالا رفتن ارزش دلار قاچاق دام افزایش یافت و قیمت دام زنده در داخل بالا رفت که هر دو باعث شد قیمت گوشت در مغازه‌ها بیشتر شود. در اين خصوص چندي پيش معاون امور دام وزیر جهاد کشاورزی به قاچاق دام از کشور تاکید کرده بود.

كاهش توليد داخل

علی‌اصغر ملکی همچنين در اين خصوص به فارس گفت: پس از افزایش چند برابری ارزش دلار قاچاق دام به کشورهای اطراف از جمله عراق، ترکیه، کویت، قطر، عمان و امارات افزایش یافت و فروش به دینار هم در کویت انجام می‌شود که سود خوبی حتی بهتر از دلار دارد. از سوی دیگر بالا رفتن ارزش دلار باعث شد خوراک دام که بخش زیادی از آن وارداتی است نیز گران‌تر باشد؛ بنابراین قیمت تمام شده تولیدکنندگان داخل هم بالا رفت، به طوری که هم اکنون دام زنده در استان‌ها به کیلویی 30 هزار تومان رسیده است و آن‌ها می‌گویند خوراک و علوفه‌ای که برای دام استفاده می‌کنند، بسیار گران شده است. تولید در داخل کشور هم کم شده است؛بنابراین میزان عرضه دام در میادین به شدت کاهش یافته و همه این‌ها روی بالا رفتن قیمت گوشت در بازار تاثیر گذاشته است. ما همه اين موارد را با مقامات بالاتر مطرح کرده‌ایم اما تاکنون اقدام عملی برای کنترل قیمت صورت نگرفته است. زمانی که قیمت دام زنده افزایش یافته نمی‌توان قصاب یا مغازه‌دار را اجبار کرد که حتما ارزان‌تر بفروشند، بالاخره این مشکل را باید از سرچشمه حل کرد یعنی با تهیه خوراک و نهاده ارزان قیمت تمام شده تولید دام را کاهش داد تا گوشت در بازار ارزان‌تر شود. در حال حاضر واردات گوشت از کشورهای استرالیا و آسیای میانه صورت می‌گیرد اما توزیع این گوشت‌ها به نحو صحیح انجام نمی‌شود؛ یعنی اینکه این گوشت‌ها به دست مصرف‌کنندگان واقعی نمی‌رسد و بيشتر به رستوران‌ها می‌رود. در صورتی که واردات بیشتر شود و توزیع آن به نحوی کنترل شود که به دست مصرف‌کنندگان واقعی برسد و همچنین قاچاق دام کنترل شود، قیمت در بازار متعادل خواهد شد.

تاكيد وزير بر قاچاق دام

چندي پيش وزیر جهاد کشاورزی نيز در خصوص قاچاق دام از کشور گفت: در حال حاضر دو میلیون دام از کشور قاچاق می‌شود که سرمایه ملی است و این سرمایه از غرب، شمال غرب و از بخش جنوب کشور به کشورهای حاشیه خلیج فارس برده می‌شود. برنامه‌ریزی‌هایی برای دام‌های زودبازده و بهره‌وری از دام‌های صنعتی در دستور کار قرار دارد. دامداری‌های سنتی ما رو به کاهش هستند و دامداران محلی به جای چرای دام در مراتع کولبری می‌کنند. دشت‌هایی که برای چرای دام وجود دارد به خاطر نبود دام، خشک شده و آتش می‌گیرد.

علت قاچاق معلوم نيست

اين تاكيدها در حالي است كه هر روز از كمبود گوشت قرمز در كشور سخن به ميان مي‌آيد و همان‌طور كه مشاهده مي‌شود قيمت اين محصول روزبه‌روز در حال افزايش است؛ با اين وجود به نظر مي‌رسد مسئولان توجهي به اين وضعيت نمي‌كنند و قاچاق دام زنده نيز از كشور ادامه دارد. در شرايط فعلي دام زنده در كشور دچار بحران دوطرفه ممنوعیت و لغو ممنوعیت صادرات شده است كه در هر دو صورت با کمبود دام در کشور مواجه هستيم و با وجود ممنوعیت صادرات، دام زنده از کشور قاچاق می‌شود. قاچاق دام زنده از جمله مواردي است كه سود كلاني را براي قاچاقچيان به همراه دارد زيرا دام زنده به كشورهايي قاچاق مي‌شود كه درآمد نفتي بالايي در اختيار دارند. از طرفي نوسانات قیمت ارز در کشور ما و تمایل خرید گوسفند سفید ایرانی در کشورهای عربی همسایه انگيزه لازم را براي قاچاقچيان در جهت خروج غیرقانونی دام از کشور ايجاد كرده است. در اين خصوص رييس اتحاديه گوشت گوسفندي گفته بود كه ما نگران شرایطی هستیم که بر گوشت قرمز حاکم شده است. با روند رو به رشد قاچاق دام زنده و خروج آن از کشور ما با کمبود دام مواجه می‌شویم. این خروج بی‌رویه دام موجب صدمه به تولیدات داخلی شده است. طبق گفته اتحادیه فروشندگان گوشت گوسفندی به غیر از گوسفند قاچاق دام زنده شامل گاو و گوساله نيز می‌شود که هنوز مشخص نیست چطور دام‌های سنگین را به دور از چشم ناظران و گمرک از مرز عبور می‌دهند.

نقش دلالي و واسطه‌گري

با وجود اينكه اتحاديه گوشت گوسفندي قاچاق دام زنده را از مهم‌ترين دلايل افزايش قيمت گوشت قرمز مي‌داند اما انجمن صنفی گاوداران اين افزايش قيمت‌ها را بيشتر به واسطه‌گري و دلال بازي در اين بازار مرتبط مي‌داند. در اين خصوص سید احمد مقدسی ريیس انجمن صنفی گاوداران ، با اشاره به قیمت گوشت گوساله در بازار و واسطه‌گری‌های صورت گرفته گفت: قیمت هر کیلو گوشت گوساله در کشتارگاه‌ها همچنان روی 15 هزار تومان ثابت مانده و تغییری نداشته اما برای مصرف کننده قیمت خرده‌فروشی‌ها غیر قابل باور است. در حالی که قیمت تمام شده تولید 17 هزار و 500 تومان است و در کشتارگاه هم بر همین محور می‌چرخد اما واسطه‌گری به افزایش این قیمت بسیار دامن زده است و هم تولیدکننده متضرر می‌شود و هم مصرف کننده تحت فشار است. دستگاه‌های نظارتی آن‌طور که باید و شاید بر قیمت‌ها نظارت نمی‌کنند. میانگین کشوری قیمت هر کیلو گاو زنده 15 هزار تومان است اما قیمت گوشت در بازار به 60 تومان رسیده است. اگر قرار باشد هزینه حمل و سود مغازه هم اعمال شود تا 20 تومان معقول است؛ در حالی که این قیمت 60 هزار تومان است که بسیار غیرمنطقی است و نشان از کاستی در نظارت‌ها دارد.

به دنبال واقعي شدن قيمت گوشت

در خصوص افزايش قيمت گوشت قرمز و قاچاق دام در كشور جمشيد عدالتيان عضو اتاق بازرگاني به «قانون» مي‌گويد: قاچاق دام معمولا در مرزها اتفاق مي‌افتد و امكان قاچاق آن به كشورهايي مانند افغانستان و پاكستان وجود ندارد. در واقع دام از كشور ما به عراق قاچاق مي‌شود و ميزان محدودي نيز به وسيله لنج به كشورهاي حوزه خليج فارس قاچاق مي‌شود. اين تبادلات هميشه در مرزها وجود داشته است و به عقيده من نمي‌توان اساس گراني گوشت در كشور را مرتبط با موضوع قاچاق دام دانست. با وجود اينكه اين كار سود بسيار بالايي دارد اما جابه‌جا كردن دام در مقادير بالا غيرمنطقي به نظر مي‌رسد. قيمتي كه در حال حاضر براي گوشت در نظر گرفته شده، همان قيمتي است كه بر اساس ارز 4200 توماني در نظر گرفته شده است زيرا قيمت گوشت‌هاي وارداتي نيز چيزي در حدود 10 دلار است و اگر با دلار 4200 در نظر گرفته شود به همراه هزينه‌هاي جانبي حدود 65 تا 70 هزار تومان مي‌شود. در خصوص جلوگيري از قاچاق دام نيز در شرايط فعلي نمي‌توان كار خاصي انجام داد. مساله اصلي اين است كه هميشه در كشور ما پس از افزايش قيمت دلار بازي‌هايي از اين دست اتفاق مي‌افتد. به اين صورت كه ابتدا ريال تضعيف مي‌شود و پس از آن سناريو افزايش قيمت كالاها آغاز مي‌شود، پس از آن صحبت از افزايش قيمت بنزين براي جلوگيري از قاچاق آن و واقعي شدن قيمت مي‌شود و پس از آن ماجرا به كالاهاي ديگر مانند دام مي‌رسد. به اين ترتيب به تدريج قيمت‌ها را به سمت واقعي شدن پيش مي‌برند. اين فرآيند به آرامي انجام مي‌شود. اين تجربه چندين ساله كشور ماست و در مورد گوشت نيز به دنبال واقعي كردن قيمت آن براي جلوگيري از صادرات آن هستند و اين طور كه به نظر مي‌رسد رفته رفته در چند سال آينده قيمت گوشت در كشورمان با قيمت جهاني آن برابري خواهد كرد.