سرویس بین الملل جوان آنلاین: رئیسجمهور امریکا که همچنان تحت فشار افکار عمومی برای تنبیه عربستان در خصوص قتل روزنامهنگار منتقد عربستانی در ترکیه است، دوباره استدلال کرد که روابط واشنگتن با ریاض برای اهداف سیاسی دولتش در خاورمیانه کلیدی است و مشخصاً از نقش این رژیم در حفاظت از اسرائیل سخن گفت. در همین حال در ادامه سناریوی تکذیب رابطه شاه و ولیعهد به عنوان آمر قتل روزنامهنگار هر دو بیانیه تسلیتی برای خانواده خاشقجی صادر کردند و در عین حال وزیر خارجه عربستان هم بالاخره در این باره حرف زد و این قتل را «اشتباهی وحشتناک» خواند، اما نقش ولیعهد عربستان را در ارتکاب آن تکذیب کرد.
دونالد ترامپ شامگاه شنبه از موضعش مبنی بر اینکه داستانسرایی عربستان درباره قتل جمال خاشقجی داخل کنسولگری آنها در ترکیه معتبر است کوتاه آمد و در مصاحبه با واشنگتن پست درباره داستانسرایی متفاوت سعودیها از قتل خاشقجی گفت که بدیهی است که نیرنگ و دروغ وجود دارد که به نوعی اعتراف به دروغ گفتن درباره خاشقجی بود، اما در نهایت نهتنها خواستار عزل محمد بنسلمان نشد، بلکه در عوض رهبری او را ستود و این شاهزاده جوان را «شخصی قوی» توصیف کرد که «کنترل بسیار خوبی» دارد. رئیسجمهور امریکا حین این مصاحبه ۲۰ دقیقهای که دیروز جزئیات بیشتری از آن منتشر شد، با اشاره مکرر به اهمیت مناسبات اقتصادی میان واشنگتن – ریاض درباره نقش محمد بن سلمان در این رهبری گفت: او به چشم شخصی دیده شده است که میتواند اوضاع را تحت کنترل داشته باشد. منظورم البته به روشی مثبت است. رئیسجمهور امریکا تأکید کرد: رهبر دیگری را به عنوان جانشین این شاهزاده ۳۳ ساله ترجیح نمیدهد، زیرا او درباره دیگران مطالبی خوانده است و محمد بن سلمان «به مراتب و از هر نظر که بگویید قویترین شخص» است و «او به راستی به کشورش عشق میورزد.» ترامپ اشارهای نکرد که آیا تمایلی به تحریم سعودیها دارد یا چگونه میخواهد این کار را انجام دهد و حرف زدن در این رابطه را زود دانست. رئیسجمهور امریکا همچنین حین این مصاحبه به دفعات گفت که «هیچکس» در دولتش به او نگفته است که محمد بن سلمان مقصر بوده است. دونالد ترامپ گفت، نواری را که از حمله داخل کنسولگری ریاض در استانبول وجود دارد، نه دیده و نه شنیده است و مایک پمپئو، وزیر امور خارجه امریکا هم همینطور. او گفت: من تماماً درباره این ویدئوها یا این نوارها شنیدهام. هیچکس زودتر از من به آنها دسترسی پیدا نمیکند. هیچکس قادر به نمایش آن نبوده است. واشنگتن پست در گزارشی به نقل از منابع مطلع اعلام کرد، مقامهای سیا فایل صوتی را شنیدهاند که به گفته مقامهای ترکیه ثابت میکند این روزنامهنگار سرشناس درون ساختمان کنسولگری کشته و توسط تیمی از عوامل سعودی مثله شده است. اما ترامپ در این مصاحبه گفت، هنوز مدرکی به دستش نرسیده است که ثابت کند محمد بنسلمان از قبل اطلاع داشته که خاشقجی قرار است کشته شود یا دستور آن را داده باشد. ترامپ گفت: «هیچکسی به من نگفته است که او مسئول است. هیچکس به من نگفته است که او مسئول نیست. ما هنوز به آن نقطه نرسیدهایم. من هیچکدام از اینها را نشنیدهام.»
او با بازگویی داستانسرایی سعودیها از این حادثه دلخراش گفت: این احتمال وجود دارد که او بعداً متوجه این قضیه شده باشد. احتمال دارد اتفاقی درون این ساختمان به شکل بدی رخ داده باشد. احتمال دارد او آن زمان فهمیده باشد. شاید او میدانسته که آنها قرار است او را به عربستان بازگردانند. اما اوج سخنان ترامپ جایی بود که نشان داد ملاحظات صهیونیستی مانع از هرگونه اقدام امریکا علیه عربستان است؛ جایی که او به صراحت اعتراف کرد «ما هیچکس دیگری را در آنجا نداریم تا از اسرائیل حفاظت کنیم.» عملاً او بارها از روش سیاست عملگرایانه درباره خاورمیانه سخن گفت، عربستان سعودی را برای خرید سلاح از ایالات متحده ستود و بر اهمیت بهای نفت و لطمه زدن به ایران تأکید کرد. ترامپ ادامه داد: بسیار عالی میشود که او مسئول نبوده باشد. معتقدم که این کشور متحد بسیار مهمی برای ماست. خصوصاً وقتی شما ایران را دارید که کارهای بسیار بدی در جهان میکند، این وزنه تعادل خوبی برای جهان است. آنها تا جایی که میتوانند کارهای شرورانه انجام میدهند. آنها احتمالاً به این شرایطی که میبینند میخندند. در همین حال ترامپ تأکید کرد: اگر ایالات متحده به عربستان سلاح نفروشد، چین و روسیه از آن سود میبرند. او بار دیگر گفت که سعودیها قصد دارند ۱۱۰میلیارد دلار تجهیزات نظامی خریداری کنند، اما اکثر این توافقها هنوز محقق نشده و برخی از تحلیلگران میزان کلی این فروش را خیالی میدانند. رئیسجمهور امریکا همچنین از سلمان بنعبدالعزیز، پادشاه سعودی دفاع کرد و گفت: «او در این رابطه بیاطلاع است.»
ترامپ همچنین درباره روابط نزدیک دامادش جارد کوشنر با محمد بن سلمان گفت. مقامهای کاخ سفید میگویند او از دست دامادش ناراضی است، اما ترامپ در مصاحبه با واشنگتنپست اندکی از او حمایت کرد و گفت: او با عربستان داد و ستد ندارد. آنها دو جوان هستند. جارد اصلاً او را خوب نمیشناسد. آنها جوان و هم سن و سال هستند. همین. فکر میکنم همدیگر را دوست داشته باشند. جارد کارش را خیلی خوب انجام میدهد. فکر میکنم با اسرائیل صلح خواهد کرد، اما خب شکستهای زیادی هم وجود دارد. این عقبگردی برای روند صلح است.
اشتباه وحشتناک ربطی به ولیعهد نداشت!
عربستان سعودی ابتدا گفته بود که آقای خاشقجی به سلامت کنسولگری را ترک کرده، اما روز جمعه برای اولین بار به مرگ او اذعان کرد و گفت: او در جریان یک درگیری فیزیکی کشته شد؛ ادعایی که با تردید گسترده روبهرو شد.
در نهایت عادل الجبیر در جریان مصاحبهای با فاکسنیوز یک شنبه آن را یک «قتل» و البته اشتباهی وحشتناک توصیف کرد و از تصمیم عربستان برای مجازات مسببان این قتل سخن گفت. او افزود: «افرادی که این کار را انجام دادند خارج از حیطه اختیاراتشان عمل کردند. معلوم است که اشتباه خیلی بزرگی اتفاق افتاده، و چیزی که اشتباه را بدتر کرده تلاش برای سرپوش گذاشتن بر آن بوده.» او همچنین گفت که نمیداند پیکر خاشقجی کجاست و پافشاری کرد که این عمل به دستور محمد بن سلمان، ولیعهد قدرتمند عربستان، انجام نشده است. او همچنین خطاب به خانواده خاشقجی گفت: «این یک اشتباه وحشتناک بود. این یک تراژدی وحشتناک بود. ما درد خانواده خاشقجی را درک میکنیم و به آنها تسلیت میگوییم.» جدا از سخنان وی ملک سلمان و محمد بن سلمان ولیعهد هم بیانیه تسلیت دیرهنگامی برای خانواده خاشقجی صادر کردند تا سناریوی بیاطلاعی از این قتل باورپذیری بیشتری برای مخاطب داشته باشد.
التماس سعودی به اردوغان
رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه در سخنرانی به مناسبت افتتاحیه یک پروژه عمرانی در استانبول اعلام کرد: در نشست روز سه شنبه با اعضای حزب عدالت و توسعه در پارلمان در بیانیهای توضیحات لازم و تمام حقایق در خصوص پرونده قتل خاشقجی را ارائه خواهم کرد.
وی افزود: ما به شکلی دیگر و کاملاً متفاوت تمام جزئیات را باز خواهیم کرد و من از آنچه جامعه جهانی و طرفهای مختلف درباره آن مرددند، صحبت خواهم کرد. در همین حال روزنامه «گاردین» در گزارشی درباره پشت پرده مناقشه دیپلماتیک درباره پرونده قتل «خاشقجی» نوشت: «نهایتاً ۱۰ روز پس از آغاز این مناقشه و با ادامه درز هدفمند اطلاعات از سوی ترکیه به رسانهها، سلمان پادشاه سعودی، «خالد الفیصل» امیر مکه را که یکی از مورد اعتمادترین فرستادگانش بود، راهی آنکارا کرد تا با اردوغان دیدار کند.» به گفته یک مقام ترکیهای، این روشی است که سعودیها از قدیم برای جمع و جور کردن یک افتضاح دارند که یکی از افراد معتمد را وارد میدان میکنند. اما به گفته یک منبع ترکیهای، اوضاع در پشت صحنه دستکم برای سعودیها چندان خوب نبود و خالد الفیصل «به معنای واقعی کلمه برای کمک التماس میکرد. آنها واقعاً آشفته بودند.»
گاردین سپس در مورد اهداف ترکیه نوشته است: «با ادامه [اطلاعرسانی]قطرهچکانی ترکیهایها، به نظر میرسید که پای عنصر انتقام هم در میان است. گویی که داشتند آلسعود را با وارد آوردن هزاران زخم میکشتند. فراتر از آن پاسخ اولیه، یک هدف راهبردی هم وجود داشت. اردوغان بهسادگی کوتاه نمیآمد. مشخص شد که این تصور عربستان سعودی که آنکارا بر اساس وضعیت بد اقتصادیاش تصمیم میگیرد، نادرست بوده است. اینکه عربستان انعامی بدهد و بحران را فیصله دهد، چیزی بود که سعودیها خیلی راحت با آن کنار میآمدند، اما اردوغان به دنبال چیزی به مراتب بزرگتر بوده است؛ فرصتی برای تضعیف یک رقیب مدعی سخنگویی از جانب اسلام اهل سنت و تبدیل دوباره ترکیه به مقر قدرت اسلامی.»
نظر شما