سرویس خارجی: مقامات مختلف کشورهای جهان و نهادهای سیاسی بین المللی در واکنش هایی جداگانه، دلایل و روایات فرافکنانه و مضحک سعودی ها درباره قتل«جمال خاشقجی»، روزنامه نگار منتقد عربستانی در استانبول ترکیه را رد کردند و آنها را نپذیرفتند.
دهها مقام و دیپلمات کشورهای مختلف جهان به همراه نهاد های حقوقی و سیاسی بین المللی، روایات سعودی ها در قتل «جمال خاشقجی»، روزنامه نگار منتقد سعودی را فرافکنانه و اقدامی از سوی ریاض برای لاپوشانی این جنایت عنوان کردند. در همین رابطه،رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا شرایط ناشی از کشته شدن خبرنگار منتقد سعودی را بسیار مشکل‌ساز قلمداد کرد.«فدریکا موگرینی» اعلام کرد : این اتحادیه خواستار انجام تحقیقات و بررسی کامل، معتبر و شفاف درباره پرونده قتل جمال خاشقجی است.وی در بیانیه‌ای افزود: شرایط به وجود آمده در پی مرگ جمال خاشقجی بسیار مشکل‌ساز و شامل نقض محرز و حیرت‌آور کنوانسیون ۱۹۶۳«وین» در خصوص روابط کنسولی است.موگرینی تصریح کرد: از این رو اتحادیه اروپا همانند شرکای خود بر ضرورت ادامه تحقیقات به طور کامل، معتبر و شفاف تأکید دارد تا از این طریق، وضعیت قتل آشکار شود و از مسئولیت‌پذیری تمامی عوامل اطمینان حاصل آید.
عفو بین‌الملل نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد: ادعای مقام‌های سعودی مبنی بر اینکه خاشقجی در نتیجه دعوا داخل کنسولگری کشته شده است، قابل اعتماد نیست و تأیید دیگری بر کارنامه ضعیف حقوق بشر در عربستان سعودی به‌شمار می‌رود.
«آندرآس شیدر»، رئیس کمیسیون سیاست خارجی پارلمان اتریش نیز در بیانیه‌ای که ازسوی دفتر مرکزی حزب سوسیال دموکرات منتشر شد، خواستار برخورد با عربستان سعودی بر سر قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار مشهور عرب شد.
در همین حال،سه کشور اروپایی انگلیس،آلمان و فرانسه با صدور بیانیه ای مشترک قتل خاشقجی را به شدت محکوم کردند.
رئیس جمهوری آمریکا نیز که تا پیش از این در موضوع خاشقجی از «بن سلمان» دفاع می کرد، از توضیحی که عربستان سعودی درباره ابعاد مختلف پرونده قتل این روزنامه نگار ارائه داد ، ابراز نارضایتی کرد.
ترامپ گفت: از توضیح عربستان سعودی درباره شرایط کشته شدن خاشقجی راضی نیستم ، فریب و دروغ وجود دارد ، روشن است که نیرنگ و دروغی در کار است، هیچ کسی در عربستان سعودی اعلام نکرده که مسئول این اتفاق است ، همچنین کسی هم نگفته در این پرونده مسئولیتی ندارد.وی افزود: تا زمانی که به جواب نرسیم از شیوه تعامل عربستان با پرونده خاشقجی راضی نیستم اما باید بگویم گام اولیه بزرگی برداشته شده که گام خوبی است اما من می‌خواهم به جواب برسم.ترامپ در عین حال به دفاع از عربستان سعودی نیز پرداخت و گفت: عربستان سعودی همپیمانی است که نیازمند تایید است و احتمال بی‌گناهی «بن سلمان» در این پرونده وجود دارد.
وی افزود: فکر می‌کنم فروش سلاح به عربستان سعودی به معنای ایجاد بیش از یک میلیون فرصت شغلی است و به همین دلیل لغو این قرارداد برای ما مثبت و سازنده نیست و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی شاید اطلاعی از کشته شدن خاشقجی نداشته است.ترامپ در ادامه گفت: به نظر می‌رسد هیچ کسی اطلاعی از محل اختفای جسد خاشقجی ندارد.رئیس جمهوری آمریکا تاکید کرد: لغو قرارداد فروش سلاح به عربستان سعودی به ضرر آمریکاست و طرح تعلیق قرارداد تسلیحاتی با این کشور به ارزش ۱۱۰میلیارد دلار بیشتر از آنکه به ضرر ریاض باشد به ضرر ما خواهد بود.
در همین حال، برخی مقامات آمریکایی به روزنامه واشنگتن پست گفتند که دونالد ترامپ، رابطه «جارد کوشنر»، مشاور ارشد و دامادش با «محمد بن سلمان»، ولیعهد سعودی را مساله‌ای «دردسرساز» دانسته است.
«برنی سندرز»، سناتور ارشد دموکرات آمریکایی نیز با اشاره به حمایت ترامپ از اقدامات وحشیانه عربستان، ترامپ را متهم کرد که یک الگوی وحشتناک و هولناک را برای کودکان آمریکایی به وجود آورده است.«جو بایدن»، معاون سابق رئیس جمهوری آمریکا نیز بار دیگر به انتقاد شدید از عملکرد دونالد ترامپ پرداخت.وی در« لاس وگاس» از عملکرد دونالد ترامپ انتقاد کرد و گفت: ارزش های آمریکایی توسط رئیس جمهوری که تنها به فکر خودش است، تباه و پاره پاره شده است.
بایدن افزود: ایالات متحده بر اساس یک ایده یعنی ایده آمریکایی پایه گذاری و تاسیس شده است، بر اساس «نجابت» و «شایستگی بنیادین»، ولی این ارزش ها امروز توسط ترامپ نابود و پاره پاره شده است.وی در ادامه ضمن انتقاد شدید از حزب جمهوریخواه، گفت: تعهد جمهوریخواهان برای کسب موفقیت سیاسی موجب شده است تا عشق آنها به کشور از دست برود.همچنین، «مایک کوفمان» نماینده جمهوریخواه آمریکا در واکنش به قتل «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد سعودی، از « ترامپ» خواست کاردار موقت آمریکا در عربستان را فراخواند.کوفمان گفت: کشور ما باید پای ارزش هایمان بماند و از متحدانمان خواستار احترام به حقوق بشر شود. «باب کورکر»، رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا نیز با بیان اینکه سعودی‌ها در توضیح نحوه قتل خاشقجی دیگر اعتباری ندارند، گفت: معتقد است که ولیعهد سعودی در این قتل نقش داشته است . وی افزود: «بن سلمان»، خاشقجی را کشته است و باید بهایش را بپردازد.
وی که با شبکه «سی.ان.ان» گفتگو می‌کرد، در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان روایت رسمی ریاض درباره کشته شدن خاشقجی در جریان یک «درگیری» را باور کرد یا نه، گفت: نه، آنها در ارتباط با توضیح اینکه چه اتفاقی افتاد، تمامی اعتبار خود را از دست داده‌اند ، امیدوارم ظرف چند روز آینده فایل‌های صوتی‌ای را که ترکیه‌ای‌ها دارند، دریافت کنیم ، فکر نمی‌کنم کسی آن داستان را باور کرده باشد. سناتور «رند پل» نیز در سخنانی گفت: بن سلمان شخصا دستور قتل خاشقجی را داده است .
«آدام شیف»، از مقامات عالیرتبه کمیته اطلاعاتی مجلس نمایندگان آمریکا نیز تاکید کرد: توضیحات عربستان درباره مرگ روزنامه‌نگار مخالف سعودی «معتبر» نیست.
از طرفی، رئیس شورای روابط خارجی آمریکا نیز با انتشار پیامی، توصیه های مهمی را به کاخ سفید درباره روابط آتی با عربستان سعودی مطرح کرد. «ریچارد هاس» در این پیام که در توئیتر منتشر شده آورده است: اولویت های سیاست آمریکا در قبال عربستان سعودی باید شامل این موارد باشد: نخست، استفاده از اطلاعات و تسلیحات آمریکایی در جنگ یمن با هدف پایان آن محدود شود. دوم، عربستان را از آغاز جنگ با ایران بازدارد و سوم اینکه دوره «چک سفید امضا» باید پایان یابد چون «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان سعودی نشان داده که در خصوص چنین حمایتی بسیار بی پروا است.
درهمین حال، «مالکولم نانس» از تحلیلگران سازمان«سیا» پیش‌بینی کرد که پرونده قتل جمال خاشقجی، با کشته شدن یکی از اعضای «تیم سلاخی» و تبعید بقیه، بسته می‌شود. «گاوین ویلیامسون» وزیر دفاع انگلیس نیز درباره مرگ خبرنگار عربستانی مخالف حکومت در کنسولگری ریاض در ترکیه گفت : باید توضیحات کامل در این باره داده شود و لندن با متحدانش گفتگو می‌کند.وی افزود: ارائه توضیحات کامل در این رابطه مهم است. «دومینیک راب» وزیر کابینه دولت انگلیس نیز گفت: تفسیر عربستان سعودی از مرگ خبرنگار عربستانی مخالف ریاض، «نامعقول » است.
جمعی از نمایندگان پارلمان انگلیس و فعالان سیاسی این کشور نیز گفتند که مقامات عربستان سعودی دخیل در قتل خبرنگار منتقد حکومت آل‌سعود در کنسولگری ریاض در ترکیه، باید تحریم شوند.این افراد خواستار تحریم‌های مشابهی شدند که «ترزا می» نخست وزیر انگلیس در قضیه مسمومیت «سالزبری» و اتهام به روسیه مبنی بر دست داشتن مسکو در مسمومیت یک جاسوس سابق روس‌تبار در خاک انگلیس اعمال کرده بود.
کانادا هم به صف کشورهایی پیوست که روایت رسمی عربستان سعودی درباره قتل «جمال خاشقجی»، روزنامه‌نگار منتقد آل‌سعود را رد کرده‌اند.کانادا اعلام کرد: روایت عربستان سعودی از قتل خاشقجی فاقد انسجام و اعتبار است.
از سویی، «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه هم در پی اعتراف عربستان سعودی به قتل خاشقجی اعلام کرد: سوالات زیادی درباره قتل این روزنامه‌نگار مطرح سعودی وجود دارد که هنوز پاسخی به آنها داده نشده است.
«کارین کنایسل»، وزیر خارجه اتریش نیز پس از اعتراف دولت سعودی به قتل جمال خاشقجی ، با صدور بیانیه‌ای تصریح کرد : این مساله در رابطه ریاض » با «بروکسل» تأثیر منفی خواهد گذاشت.
«لارس لوک راسموسن»، نخست‌وزیر دانمارک هم در سخنانی گفت: توضیحات سعودی‌ها برای او متقاعدکننده نبوده است و این واقعیت که سعودی‌ها تأیید کردند که خاشقجی کشته شده، در حالی که قبلاً اصرار داشتند که زنده کنسولگری را ترک کرده، نشان می‌دهد که کل حقیقت به ما گفته نشده و ما باید برای رسیدن به آن اصرار کنیم.
مقامات آلمانی نیز به این روایات سعودی ها واکنش نشان دادند . «آندرا نالز» رئیس حزب سوسیال‌دموکرات در این مورد به نشریه آلمانی «بیلد‌آم‌زونتگ» گفت: در پی چنین واقعه باورنکردنی، روابط با سعودی‌ها باید به صورت زیربنایی مورد بازبینی قرار گیرد. که موضوع صادرات تسلیحاتی را هم شامل می‌شود و باید عواقب قابل‌توجهی داشته باشد.«نوربرت روتگن» عضور سیاست خارجی حزب دموکرات‌مسیحی هم به «ولت آم‌زونتاگ» گفت: باید این اقدام در کوتاه مدت صورت نگیرد و هر چه سریعتر تمامی صادرات تسلیحاتی از جمله مواردی که درباره آنها وعده داده شده است، متوقف شود.«امید نوری پور» سخنگوی ایرانی سیاست خارجی حزب سبز دیگر منتقد روابط برلین با ریاض بود و افزود: دولت آلمان باید به مشارکت راهبردی با ریاض پایان دهد و صادرات تسلیحات به این کشور را متوقف کند . وی با اشاره به بیانیه‌ای که سعودی‌ها درباره مرگ خاشقجی در کنسولگری این کشور در استانبول منتشر کرده‌اند هم گفت: به سختی می‌توان پذیرفت که خاندان سلطنتی سعودی تا چه حد جهانیان را احمق فرض کرده است.
«الکساندر گراف لامبزدورف» از حزب دموکراتیک آزاد نیز از همه کشورهای غربی خواست که سفیر سعودی را احضار کنند. وی به خبرگزاری آلمان گفت: در یک کنسولگری باید به مردم کمک شود و تحت حفاظت قرار گیرند. این (اقدام) حمله‌ای جدی به یکپارچگی کار دیپلماتیک است.
«هایکو ماس»، وزیر خارجه آلمان نیز در مصاحبه‌ای گفت: کشورش نباید فروش سلاح به عربستان را تا زمان تکمیل تحقیقات درباره پرونده روزنامه‌نگار مخالف دولت سعودی تایید کند. وی ادامه داد: تا مادامی که تحقیقات در حال انجام است و تا زمانی که ما نمی‌دانیم چه اتفاقی افتاده، دلیلی برای اتخاذ تصمیمات مثبت درباره صادرات سلاح به عربستان وجود ندارد.
صدراعظم این کشور نیز گفت: از عربستان سعودی انتظار می‌رود شرایط و پس‌زمینه قتل جمال خاشقجی را شفاف‌سازی کند. مرکل در یک بیانیه مشترک با هایکو ماس اعلام کرد : آلمان به شدیدترین شکل ممکن این اتفاق را محکوم می‌کند و از عربستان سعودی انتظار دارد که درباره وضعیت مرگ این روزنامه‌نگار اطلاعات شفافی ارائه دهد.
از طرفی، شمار زیادی از سیاستمداران و صاحبنظران سیاسی آلمان نیز از دولت خواستند تا توقف صادرات تسلیحات به عربستان را در اولویت های کاری خود قرار دهد.«آندریا ناهلس»، رئیس حزب سوسیال دموکرات آلمان و «نوربرت روتگن»، سیاستمدار دموکرات مسیحی این کشور به همراه حزب سبز آلمان از مهمترین آنها هستند. حزب لیبرال دموکرات آلمان هم هماهنگی و اتحاد بین المللی برای واکنش به قتل خاشقجی را خواستار شد.
از سویی، «زیگمار گابریل» وزیر خارجه پیشین آلمان با اشاره به پرونده روزنامه‌نگار منتقد سعودی، به شدت سیاست‌های ریاض و حمایت آمریکا از خاندان سلطنتی را مورد انتقاد قرار داد.وی گفت: چنین نوعی از خشونت را فقط از تیره‌ترین دوران جنگ سرد سراغ داریم. گابریل گفت :غرب و به ویژه اروپا نباید از روی ترس، اقدام دیپلماتیک و یا اقتصادی را مد نظر قرار ندهد.
«نوربرت روتگن» نماینده سابق پارلمان آلمان نیز اقدامات وحشیانه اخیر سعودی ها را واکنشی نسبت به سیاست اشتباه ترامپ در به انزوا کشاندن ایران قلمداد کرد.وی اظهار داشت: در شرایط کنونی دولت آلمان باید طرح اخراج دیپلمات های سعودی را در برنامه های خود قرار دهد. همچنین،«برونو لومیر» وزیر دارایی فرانسه ضمن استقبال از پیشرفت در تحقیقات در زمینه مسئله روزنامه‌نگار سعودی، گفت : تمامی حقیقت باید روشن شود.
«مارک روته» نخست وزیر هلند نیز پس از این که مقامات عربستان تایید کردند که «جمال خاشقجی» روزنامه نگار عرب داخل کنسولگری این کشور در استانبول کشته شده است، خواستار تحقیقات بیشتر درباره مرگ این روزنامه نگار شد.
رئیس دستگاه دیپلماسی روسیه نیز سرانجام ۱۸ روز پس از ناپدید شدن جمال خاشقجی، روزنامه نگار منتقد آل سعود در کنسولگری ترکیه در استانبول، نخستین موضع مسکو در قبال عربستان را اعلام کرد.«سرگئی لاوروف» در مصاحبه اختصاصی با «یورو نیوز» وقتی با پرسش خبرنگار مواجه شد در این باره اظهار نظر کرد و در پاسخی محتاطانه اعلام کرد : روسیه از درخواست ها برای تسریع در روند تحقیقات در این زمینه حمایت می کند.
رئیس‌جمهوری ترکیه اما فحوای مذاکراتش با هیات سعودی که در پی ناپدید شدن جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول در ترکیه حاضر شده بود را فاش کرد.اردوغان اعلام کرد: به پادشاه سعودی گفتم شما کنسولی دارید که به صورت بی‌پروا رفتار و با فرستاده‌های آژانس‌های خبری دیدار می‌کند و خزانه کنسولگری را به او نشان می‌دهد ، حقیقت این است که رفتارهای این کنسول قابل فهم نیست .
وی همچنین گفت: روز سه شنبه نتایج تحقیقات پرونده خاشقجی را اعلام می کنیم.او اظهار داشت:روز سه شنبه خواهد گفت که چرا ۱۵ نفر از عربستان وارد استانبول ترکیه شده ولی ۱۸ نفر در ریاض بازداشت شدند.
«تارو کونو»،وزیر خارجه ژاپن نیز خواستار انجام تحقیقاتی جامع در خصوص مرگ جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی شد.دولت نیوزیلند نیز ضمن محکوم کردن قتل «خاشقجی»، از حضور در نشست اقتصادی که قرار است در ریاض برگزار شود، انصراف داد.«دیوید پارکر» وزیر تجارت نیوزیلند در این رابطه اعلام کرد: هیچ‌یک از مقامات این کشور در اجلاس اقتصادی «داووس صحرا» که در ریاض برگزار خواهد شد، حضور نخواهند یافت.وزارت خارجه عُمان نیز در بیانیه‌ای قتل «جمال خاشقجی» را «تأسف‌بار» خواند.
«آگنس کالامار»، گزارشگر بین المللی سازمان ملل در امور اعدام خارج از قانون نیز در توییتر نوشت: ادعاهای سعودی از قتل ظالمانه خاشقجی غیر منطقی و نامعقول است. وی خواستار تحقیقات شفاف و قابل اعتماد در این زمینه شد.
«یونسکو» نیز ضمن محکوم کردن قتل خاشقجی، خواستار تضمینی برای محاکمه مرتکبان این جنایت به دست عدالت شد. همزمان، ۱۶ سازمان آفریقایی «دفاع از آزادی مطبوعات» خواستار تحقق عدالت در مساله قتل خاشقجی و مجازات جنایتکاران از سوی رهبران جهان شدند. . حجت الاسلام شیخ «علی دعموش»، نایب رئیس شورای اجرایی حزب الله لبنان نیز اقدامات عربستان سعودی را مشابه «جنایت های داعش» توصیف کرد.
«کریستوف دلوار» دبیر کل «سازمان خبرنگاران بدون مرز» هم ضمن هشدار نسبت به هرگونه سازش و مصالحه با عربستان درباره قتل خاشقجی، آن را مجوزی برای کشتار، حبس ، ربودن و شلاق زدن خبرنگاران شجاع دانست. «اتحادیه عرب» و «کویت» اما برخلاف مقامات و نهادهای سیاسی و حقوقی جهان، در بیانیه ای از عربستان سعودی در موضوع پرونده خاشقجی حمایت کردند.
رسانه های جهان نیز پا به پای مقامات سیاسی کشورهایشان، دلایل و روایات فرافکنانه عربستان را مضحک خواندند و آنها را محکوم کردند.
رسانه آلمانی «اشپیگل» به نقل از منبعی در پلیس فدرال آمریکا نوشت : ولیعهد سعودی از عاملان قتل جمال خاشقجی خواسته بود که قتل او «وحشتناک» و بسیار سخت باشد تا عبرت دیگران شود.این مجله در ادامه به نقل از منبعی در پلیس فدرال آمریکا نوشت :شخص «محمد بن سلمان»، دستور قتل خاشقجی را صادر کرده است.روزنامه واشنگتن پست آمریکا نیز نوشت که آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) فایل صوتی قتل «جمال خاشقجی» را شنیده است.این روزنامه همچنین توضیحات عربستان را درباره مرگ روزنامه نگار مخالف دولت سعودی، «داستان سرایی» خواند.
روزنامه فرامنطقه ای «رای الیوم» نیز در تحلیلی نوشت: روایت جدید سعودی در پذیرش قتل «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد عربستانی، ساده لوحانه بود و افکار عمومی را قانع نکرد . این روزنامه در ادامه نوشت، قتل خاشقجی، آل سعود را در مخمصه ای سخت تر از ۱۱ سپتامبر و جنگ یمن انداخته است. «عطوان» ، سردبیر این روزنامه نیز نوشت، تازه اول ماجرای خاشقجی هستیم ، شاید دادگاه بین‌المللی آخرین پرده این ماجرا باشد. به گفته وی، قاتل خاشقجی هر که باشد امکان ندارد این جنایت بدون دستور ولیعهد سعودی انجام شده باشد.
روزنامه «دیلی میل» نیز نوشت : «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان یک «ستمگر» متزلزل است که حس آدمکشی او کل خاورمیانه را تهدید می‌کند و باید از وی با نام «صدام کوچک» یاد کرد.نشریه انگلیسی ایندیپندنت نیز در یادداشتی از احتمال افول ستاره بخت ترامپ بر اثر سیاست‌های خاورمیانه‌اش خبر داد. این روزنامه نوشت: سیاست ترامپ در خاورمیانه، خصوصاً در قبال سعودی‌ها و حمایتش از محمد بن سلمان در ماجرای قتل خاشقجی می‌تواند به‌صورت بالقوه پایان کار ترامپ را رقم بزند. در چنین شرایطی، یک مقام ارشد سعودی در گفتگو با رویترز روایتی را درباره نحوه قتل خاشقجی ارائه کرد که با آنچه پیشتر ریاض به صورت رسمی اعلام کرده بود، در تناقض است. بر اساس این روایت تازه، تیمی ۱۵نفره از اتباع عربستان به دستور «احمد العسیری» نایب رئیس استخبارات عربستان سعودی راهی ترکیه شده‌اند تا خاشقجی را به بازگشت به ریاض متقاعد کنند، اما از اختیارات خود فراتر رفته و او را به ربایش تهدید کرده، سپس وی را خفه کرده‌اند. در نهایت هم یکی از این افراد لباس خاشقجی را پوشیده تا وانمود کند که او از ساختمان کنسولگری خارج شده است.بر اساس این روایت، جسد خاشقجی لای یک فرش پیچیده و به یک «همکار محلی» تحویل داده شده تا او آن را از بین ببرد.
∎
دهها مقام و دیپلمات کشورهای مختلف جهان به همراه نهاد های حقوقی و سیاسی بین المللی، روایات سعودی ها در قتل «جمال خاشقجی»، روزنامه نگار منتقد سعودی را فرافکنانه و اقدامی از سوی ریاض برای لاپوشانی این جنایت عنوان کردند. در همین رابطه،رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا شرایط ناشی از کشته شدن خبرنگار منتقد سعودی را بسیار مشکل‌ساز قلمداد کرد.«فدریکا موگرینی» اعلام کرد : این اتحادیه خواستار انجام تحقیقات و بررسی کامل، معتبر و شفاف درباره پرونده قتل جمال خاشقجی است.وی در بیانیه‌ای افزود: شرایط به وجود آمده در پی مرگ جمال خاشقجی بسیار مشکل‌ساز و شامل نقض محرز و حیرت‌آور کنوانسیون ۱۹۶۳«وین» در خصوص روابط کنسولی است.موگرینی تصریح کرد: از این رو اتحادیه اروپا همانند شرکای خود بر ضرورت ادامه تحقیقات به طور کامل، معتبر و شفاف تأکید دارد تا از این طریق، وضعیت قتل آشکار شود و از مسئولیت‌پذیری تمامی عوامل اطمینان حاصل آید.
عفو بین‌الملل نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد: ادعای مقام‌های سعودی مبنی بر اینکه خاشقجی در نتیجه دعوا داخل کنسولگری کشته شده است، قابل اعتماد نیست و تأیید دیگری بر کارنامه ضعیف حقوق بشر در عربستان سعودی به‌شمار می‌رود.
«آندرآس شیدر»، رئیس کمیسیون سیاست خارجی پارلمان اتریش نیز در بیانیه‌ای که ازسوی دفتر مرکزی حزب سوسیال دموکرات منتشر شد، خواستار برخورد با عربستان سعودی بر سر قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار مشهور عرب شد.
در همین حال،سه کشور اروپایی انگلیس،آلمان و فرانسه با صدور بیانیه ای مشترک قتل خاشقجی را به شدت محکوم کردند.
رئیس جمهوری آمریکا نیز که تا پیش از این در موضوع خاشقجی از «بن سلمان» دفاع می کرد، از توضیحی که عربستان سعودی درباره ابعاد مختلف پرونده قتل این روزنامه نگار ارائه داد ، ابراز نارضایتی کرد.
ترامپ گفت: از توضیح عربستان سعودی درباره شرایط کشته شدن خاشقجی راضی نیستم ، فریب و دروغ وجود دارد ، روشن است که نیرنگ و دروغی در کار است، هیچ کسی در عربستان سعودی اعلام نکرده که مسئول این اتفاق است ، همچنین کسی هم نگفته در این پرونده مسئولیتی ندارد.وی افزود: تا زمانی که به جواب نرسیم از شیوه تعامل عربستان با پرونده خاشقجی راضی نیستم اما باید بگویم گام اولیه بزرگی برداشته شده که گام خوبی است اما من می‌خواهم به جواب برسم.ترامپ در عین حال به دفاع از عربستان سعودی نیز پرداخت و گفت: عربستان سعودی همپیمانی است که نیازمند تایید است و احتمال بی‌گناهی «بن سلمان» در این پرونده وجود دارد.
وی افزود: فکر می‌کنم فروش سلاح به عربستان سعودی به معنای ایجاد بیش از یک میلیون فرصت شغلی است و به همین دلیل لغو این قرارداد برای ما مثبت و سازنده نیست و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی شاید اطلاعی از کشته شدن خاشقجی نداشته است.ترامپ در ادامه گفت: به نظر می‌رسد هیچ کسی اطلاعی از محل اختفای جسد خاشقجی ندارد.رئیس جمهوری آمریکا تاکید کرد: لغو قرارداد فروش سلاح به عربستان سعودی به ضرر آمریکاست و طرح تعلیق قرارداد تسلیحاتی با این کشور به ارزش ۱۱۰میلیارد دلار بیشتر از آنکه به ضرر ریاض باشد به ضرر ما خواهد بود.
در همین حال، برخی مقامات آمریکایی به روزنامه واشنگتن پست گفتند که دونالد ترامپ، رابطه «جارد کوشنر»، مشاور ارشد و دامادش با «محمد بن سلمان»، ولیعهد سعودی را مساله‌ای «دردسرساز» دانسته است.
«برنی سندرز»، سناتور ارشد دموکرات آمریکایی نیز با اشاره به حمایت ترامپ از اقدامات وحشیانه عربستان، ترامپ را متهم کرد که یک الگوی وحشتناک و هولناک را برای کودکان آمریکایی به وجود آورده است.«جو بایدن»، معاون سابق رئیس جمهوری آمریکا نیز بار دیگر به انتقاد شدید از عملکرد دونالد ترامپ پرداخت.وی در« لاس وگاس» از عملکرد دونالد ترامپ انتقاد کرد و گفت: ارزش های آمریکایی توسط رئیس جمهوری که تنها به فکر خودش است، تباه و پاره پاره شده است.
بایدن افزود: ایالات متحده بر اساس یک ایده یعنی ایده آمریکایی پایه گذاری و تاسیس شده است، بر اساس «نجابت» و «شایستگی بنیادین»، ولی این ارزش ها امروز توسط ترامپ نابود و پاره پاره شده است.وی در ادامه ضمن انتقاد شدید از حزب جمهوریخواه، گفت: تعهد جمهوریخواهان برای کسب موفقیت سیاسی موجب شده است تا عشق آنها به کشور از دست برود.همچنین، «مایک کوفمان» نماینده جمهوریخواه آمریکا در واکنش به قتل «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد سعودی، از « ترامپ» خواست کاردار موقت آمریکا در عربستان را فراخواند.کوفمان گفت: کشور ما باید پای ارزش هایمان بماند و از متحدانمان خواستار احترام به حقوق بشر شود. «باب کورکر»، رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا نیز با بیان اینکه سعودی‌ها در توضیح نحوه قتل خاشقجی دیگر اعتباری ندارند، گفت: معتقد است که ولیعهد سعودی در این قتل نقش داشته است . وی افزود: «بن سلمان»، خاشقجی را کشته است و باید بهایش را بپردازد.
وی که با شبکه «سی.ان.ان» گفتگو می‌کرد، در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان روایت رسمی ریاض درباره کشته شدن خاشقجی در جریان یک «درگیری» را باور کرد یا نه، گفت: نه، آنها در ارتباط با توضیح اینکه چه اتفاقی افتاد، تمامی اعتبار خود را از دست داده‌اند ، امیدوارم ظرف چند روز آینده فایل‌های صوتی‌ای را که ترکیه‌ای‌ها دارند، دریافت کنیم ، فکر نمی‌کنم کسی آن داستان را باور کرده باشد. سناتور «رند پل» نیز در سخنانی گفت: بن سلمان شخصا دستور قتل خاشقجی را داده است .
«آدام شیف»، از مقامات عالیرتبه کمیته اطلاعاتی مجلس نمایندگان آمریکا نیز تاکید کرد: توضیحات عربستان درباره مرگ روزنامه‌نگار مخالف سعودی «معتبر» نیست.
از طرفی، رئیس شورای روابط خارجی آمریکا نیز با انتشار پیامی، توصیه های مهمی را به کاخ سفید درباره روابط آتی با عربستان سعودی مطرح کرد. «ریچارد هاس» در این پیام که در توئیتر منتشر شده آورده است: اولویت های سیاست آمریکا در قبال عربستان سعودی باید شامل این موارد باشد: نخست، استفاده از اطلاعات و تسلیحات آمریکایی در جنگ یمن با هدف پایان آن محدود شود. دوم، عربستان را از آغاز جنگ با ایران بازدارد و سوم اینکه دوره «چک سفید امضا» باید پایان یابد چون «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان سعودی نشان داده که در خصوص چنین حمایتی بسیار بی پروا است.
درهمین حال، «مالکولم نانس» از تحلیلگران سازمان«سیا» پیش‌بینی کرد که پرونده قتل جمال خاشقجی، با کشته شدن یکی از اعضای «تیم سلاخی» و تبعید بقیه، بسته می‌شود. «گاوین ویلیامسون» وزیر دفاع انگلیس نیز درباره مرگ خبرنگار عربستانی مخالف حکومت در کنسولگری ریاض در ترکیه گفت : باید توضیحات کامل در این باره داده شود و لندن با متحدانش گفتگو می‌کند.وی افزود: ارائه توضیحات کامل در این رابطه مهم است. «دومینیک راب» وزیر کابینه دولت انگلیس نیز گفت: تفسیر عربستان سعودی از مرگ خبرنگار عربستانی مخالف ریاض، «نامعقول » است.
جمعی از نمایندگان پارلمان انگلیس و فعالان سیاسی این کشور نیز گفتند که مقامات عربستان سعودی دخیل در قتل خبرنگار منتقد حکومت آل‌سعود در کنسولگری ریاض در ترکیه، باید تحریم شوند.این افراد خواستار تحریم‌های مشابهی شدند که «ترزا می» نخست وزیر انگلیس در قضیه مسمومیت «سالزبری» و اتهام به روسیه مبنی بر دست داشتن مسکو در مسمومیت یک جاسوس سابق روس‌تبار در خاک انگلیس اعمال کرده بود.
کانادا هم به صف کشورهایی پیوست که روایت رسمی عربستان سعودی درباره قتل «جمال خاشقجی»، روزنامه‌نگار منتقد آل‌سعود را رد کرده‌اند.کانادا اعلام کرد: روایت عربستان سعودی از قتل خاشقجی فاقد انسجام و اعتبار است.
از سویی، «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه هم در پی اعتراف عربستان سعودی به قتل خاشقجی اعلام کرد: سوالات زیادی درباره قتل این روزنامه‌نگار مطرح سعودی وجود دارد که هنوز پاسخی به آنها داده نشده است.
«کارین کنایسل»، وزیر خارجه اتریش نیز پس از اعتراف دولت سعودی به قتل جمال خاشقجی ، با صدور بیانیه‌ای تصریح کرد : این مساله در رابطه ریاض » با «بروکسل» تأثیر منفی خواهد گذاشت.
«لارس لوک راسموسن»، نخست‌وزیر دانمارک هم در سخنانی گفت: توضیحات سعودی‌ها برای او متقاعدکننده نبوده است و این واقعیت که سعودی‌ها تأیید کردند که خاشقجی کشته شده، در حالی که قبلاً اصرار داشتند که زنده کنسولگری را ترک کرده، نشان می‌دهد که کل حقیقت به ما گفته نشده و ما باید برای رسیدن به آن اصرار کنیم.
مقامات آلمانی نیز به این روایات سعودی ها واکنش نشان دادند . «آندرا نالز» رئیس حزب سوسیال‌دموکرات در این مورد به نشریه آلمانی «بیلد‌آم‌زونتگ» گفت: در پی چنین واقعه باورنکردنی، روابط با سعودی‌ها باید به صورت زیربنایی مورد بازبینی قرار گیرد. که موضوع صادرات تسلیحاتی را هم شامل می‌شود و باید عواقب قابل‌توجهی داشته باشد.«نوربرت روتگن» عضور سیاست خارجی حزب دموکرات‌مسیحی هم به «ولت آم‌زونتاگ» گفت: باید این اقدام در کوتاه مدت صورت نگیرد و هر چه سریعتر تمامی صادرات تسلیحاتی از جمله مواردی که درباره آنها وعده داده شده است، متوقف شود.«امید نوری پور» سخنگوی ایرانی سیاست خارجی حزب سبز دیگر منتقد روابط برلین با ریاض بود و افزود: دولت آلمان باید به مشارکت راهبردی با ریاض پایان دهد و صادرات تسلیحات به این کشور را متوقف کند . وی با اشاره به بیانیه‌ای که سعودی‌ها درباره مرگ خاشقجی در کنسولگری این کشور در استانبول منتشر کرده‌اند هم گفت: به سختی می‌توان پذیرفت که خاندان سلطنتی سعودی تا چه حد جهانیان را احمق فرض کرده است.
«الکساندر گراف لامبزدورف» از حزب دموکراتیک آزاد نیز از همه کشورهای غربی خواست که سفیر سعودی را احضار کنند. وی به خبرگزاری آلمان گفت: در یک کنسولگری باید به مردم کمک شود و تحت حفاظت قرار گیرند. این (اقدام) حمله‌ای جدی به یکپارچگی کار دیپلماتیک است.
«هایکو ماس»، وزیر خارجه آلمان نیز در مصاحبه‌ای گفت: کشورش نباید فروش سلاح به عربستان را تا زمان تکمیل تحقیقات درباره پرونده روزنامه‌نگار مخالف دولت سعودی تایید کند. وی ادامه داد: تا مادامی که تحقیقات در حال انجام است و تا زمانی که ما نمی‌دانیم چه اتفاقی افتاده، دلیلی برای اتخاذ تصمیمات مثبت درباره صادرات سلاح به عربستان وجود ندارد.
صدراعظم این کشور نیز گفت: از عربستان سعودی انتظار می‌رود شرایط و پس‌زمینه قتل جمال خاشقجی را شفاف‌سازی کند. مرکل در یک بیانیه مشترک با هایکو ماس اعلام کرد : آلمان به شدیدترین شکل ممکن این اتفاق را محکوم می‌کند و از عربستان سعودی انتظار دارد که درباره وضعیت مرگ این روزنامه‌نگار اطلاعات شفافی ارائه دهد.
از طرفی، شمار زیادی از سیاستمداران و صاحبنظران سیاسی آلمان نیز از دولت خواستند تا توقف صادرات تسلیحات به عربستان را در اولویت های کاری خود قرار دهد.«آندریا ناهلس»، رئیس حزب سوسیال دموکرات آلمان و «نوربرت روتگن»، سیاستمدار دموکرات مسیحی این کشور به همراه حزب سبز آلمان از مهمترین آنها هستند. حزب لیبرال دموکرات آلمان هم هماهنگی و اتحاد بین المللی برای واکنش به قتل خاشقجی را خواستار شد.
از سویی، «زیگمار گابریل» وزیر خارجه پیشین آلمان با اشاره به پرونده روزنامه‌نگار منتقد سعودی، به شدت سیاست‌های ریاض و حمایت آمریکا از خاندان سلطنتی را مورد انتقاد قرار داد.وی گفت: چنین نوعی از خشونت را فقط از تیره‌ترین دوران جنگ سرد سراغ داریم. گابریل گفت :غرب و به ویژه اروپا نباید از روی ترس، اقدام دیپلماتیک و یا اقتصادی را مد نظر قرار ندهد.
«نوربرت روتگن» نماینده سابق پارلمان آلمان نیز اقدامات وحشیانه اخیر سعودی ها را واکنشی نسبت به سیاست اشتباه ترامپ در به انزوا کشاندن ایران قلمداد کرد.وی اظهار داشت: در شرایط کنونی دولت آلمان باید طرح اخراج دیپلمات های سعودی را در برنامه های خود قرار دهد. همچنین،«برونو لومیر» وزیر دارایی فرانسه ضمن استقبال از پیشرفت در تحقیقات در زمینه مسئله روزنامه‌نگار سعودی، گفت : تمامی حقیقت باید روشن شود.
«مارک روته» نخست وزیر هلند نیز پس از این که مقامات عربستان تایید کردند که «جمال خاشقجی» روزنامه نگار عرب داخل کنسولگری این کشور در استانبول کشته شده است، خواستار تحقیقات بیشتر درباره مرگ این روزنامه نگار شد.
رئیس دستگاه دیپلماسی روسیه نیز سرانجام ۱۸ روز پس از ناپدید شدن جمال خاشقجی، روزنامه نگار منتقد آل سعود در کنسولگری ترکیه در استانبول، نخستین موضع مسکو در قبال عربستان را اعلام کرد.«سرگئی لاوروف» در مصاحبه اختصاصی با «یورو نیوز» وقتی با پرسش خبرنگار مواجه شد در این باره اظهار نظر کرد و در پاسخی محتاطانه اعلام کرد : روسیه از درخواست ها برای تسریع در روند تحقیقات در این زمینه حمایت می کند.
رئیس‌جمهوری ترکیه اما فحوای مذاکراتش با هیات سعودی که در پی ناپدید شدن جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول در ترکیه حاضر شده بود را فاش کرد.اردوغان اعلام کرد: به پادشاه سعودی گفتم شما کنسولی دارید که به صورت بی‌پروا رفتار و با فرستاده‌های آژانس‌های خبری دیدار می‌کند و خزانه کنسولگری را به او نشان می‌دهد ، حقیقت این است که رفتارهای این کنسول قابل فهم نیست .
وی همچنین گفت: روز سه شنبه نتایج تحقیقات پرونده خاشقجی را اعلام می کنیم.او اظهار داشت:روز سه شنبه خواهد گفت که چرا ۱۵ نفر از عربستان وارد استانبول ترکیه شده ولی ۱۸ نفر در ریاض بازداشت شدند.
«تارو کونو»،وزیر خارجه ژاپن نیز خواستار انجام تحقیقاتی جامع در خصوص مرگ جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی شد.دولت نیوزیلند نیز ضمن محکوم کردن قتل «خاشقجی»، از حضور در نشست اقتصادی که قرار است در ریاض برگزار شود، انصراف داد.«دیوید پارکر» وزیر تجارت نیوزیلند در این رابطه اعلام کرد: هیچ‌یک از مقامات این کشور در اجلاس اقتصادی «داووس صحرا» که در ریاض برگزار خواهد شد، حضور نخواهند یافت.وزارت خارجه عُمان نیز در بیانیه‌ای قتل «جمال خاشقجی» را «تأسف‌بار» خواند.
«آگنس کالامار»، گزارشگر بین المللی سازمان ملل در امور اعدام خارج از قانون نیز در توییتر نوشت: ادعاهای سعودی از قتل ظالمانه خاشقجی غیر منطقی و نامعقول است. وی خواستار تحقیقات شفاف و قابل اعتماد در این زمینه شد.
«یونسکو» نیز ضمن محکوم کردن قتل خاشقجی، خواستار تضمینی برای محاکمه مرتکبان این جنایت به دست عدالت شد. همزمان، ۱۶ سازمان آفریقایی «دفاع از آزادی مطبوعات» خواستار تحقق عدالت در مساله قتل خاشقجی و مجازات جنایتکاران از سوی رهبران جهان شدند. . حجت الاسلام شیخ «علی دعموش»، نایب رئیس شورای اجرایی حزب الله لبنان نیز اقدامات عربستان سعودی را مشابه «جنایت های داعش» توصیف کرد.
«کریستوف دلوار» دبیر کل «سازمان خبرنگاران بدون مرز» هم ضمن هشدار نسبت به هرگونه سازش و مصالحه با عربستان درباره قتل خاشقجی، آن را مجوزی برای کشتار، حبس ، ربودن و شلاق زدن خبرنگاران شجاع دانست. «اتحادیه عرب» و «کویت» اما برخلاف مقامات و نهادهای سیاسی و حقوقی جهان، در بیانیه ای از عربستان سعودی در موضوع پرونده خاشقجی حمایت کردند.
رسانه های جهان نیز پا به پای مقامات سیاسی کشورهایشان، دلایل و روایات فرافکنانه عربستان را مضحک خواندند و آنها را محکوم کردند.
رسانه آلمانی «اشپیگل» به نقل از منبعی در پلیس فدرال آمریکا نوشت : ولیعهد سعودی از عاملان قتل جمال خاشقجی خواسته بود که قتل او «وحشتناک» و بسیار سخت باشد تا عبرت دیگران شود.این مجله در ادامه به نقل از منبعی در پلیس فدرال آمریکا نوشت :شخص «محمد بن سلمان»، دستور قتل خاشقجی را صادر کرده است.روزنامه واشنگتن پست آمریکا نیز نوشت که آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) فایل صوتی قتل «جمال خاشقجی» را شنیده است.این روزنامه همچنین توضیحات عربستان را درباره مرگ روزنامه نگار مخالف دولت سعودی، «داستان سرایی» خواند.
روزنامه فرامنطقه ای «رای الیوم» نیز در تحلیلی نوشت: روایت جدید سعودی در پذیرش قتل «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد عربستانی، ساده لوحانه بود و افکار عمومی را قانع نکرد . این روزنامه در ادامه نوشت، قتل خاشقجی، آل سعود را در مخمصه ای سخت تر از ۱۱ سپتامبر و جنگ یمن انداخته است. «عطوان» ، سردبیر این روزنامه نیز نوشت، تازه اول ماجرای خاشقجی هستیم ، شاید دادگاه بین‌المللی آخرین پرده این ماجرا باشد. به گفته وی، قاتل خاشقجی هر که باشد امکان ندارد این جنایت بدون دستور ولیعهد سعودی انجام شده باشد.
روزنامه «دیلی میل» نیز نوشت : «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان یک «ستمگر» متزلزل است که حس آدمکشی او کل خاورمیانه را تهدید می‌کند و باید از وی با نام «صدام کوچک» یاد کرد.نشریه انگلیسی ایندیپندنت نیز در یادداشتی از احتمال افول ستاره بخت ترامپ بر اثر سیاست‌های خاورمیانه‌اش خبر داد. این روزنامه نوشت: سیاست ترامپ در خاورمیانه، خصوصاً در قبال سعودی‌ها و حمایتش از محمد بن سلمان در ماجرای قتل خاشقجی می‌تواند به‌صورت بالقوه پایان کار ترامپ را رقم بزند. در چنین شرایطی، یک مقام ارشد سعودی در گفتگو با رویترز روایتی را درباره نحوه قتل خاشقجی ارائه کرد که با آنچه پیشتر ریاض به صورت رسمی اعلام کرده بود، در تناقض است. بر اساس این روایت تازه، تیمی ۱۵نفره از اتباع عربستان به دستور «احمد العسیری» نایب رئیس استخبارات عربستان سعودی راهی ترکیه شده‌اند تا خاشقجی را به بازگشت به ریاض متقاعد کنند، اما از اختیارات خود فراتر رفته و او را به ربایش تهدید کرده، سپس وی را خفه کرده‌اند. در نهایت هم یکی از این افراد لباس خاشقجی را پوشیده تا وانمود کند که او از ساختمان کنسولگری خارج شده است.بر اساس این روایت، جسد خاشقجی لای یک فرش پیچیده و به یک «همکار محلی» تحویل داده شده تا او آن را از بین ببرد.
نظر شما