علی رغم اینکه کارشناسان بارها در خصوص ایجاد بازار آزاد تاکید کرده‌اند، اما عملکرد برخی مسئولان نمایانگر مخالفت دولت با آزادسازی قیمت‏‌ها در بازار است.

به گزارش تجارت‌نیوز، یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های اقتصاد آزاد انجام معامله میان تولیدکننده و مصرف‌کننده بدون دخالت نهادها و بخشنامه و دستورالعمل است و یکی از مهم‌ترین نهادهایی که معاملات در آن به صورت آزاد بوده و تولیدکننده و مصرف‌کننده بدون واسطه، بخشنامه و دستورالعمل با یکدیگر مواجه می‌شوند، بورس‌های کالایی هستند.

سودهای هنگفت در جیب دلالان بازار سرمایه

ابتدای امسال از سوی وزارت صمت دستورالعمل جدیدی مبنی بر قیمت‌گذاری کالاها با نرخ ارز دولتی چهار هزار و ۲۰۰ تومانی منتشر شد و طبق این بخشنامه تمام تولیدکنندگان فلزات اساسی اعم از فولاد، مس، آلومینیوم و… موظف شدند که محصولات خود را با نرخ ارز دولتی در بورس کالا عرضه کنند. همچنین اخیرا از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت به بورس کالا تعیین صریح قیمت فولاد ابلاغ شده است که از نگاه برخی کارشناسان صریح‌ترین دخالت دولت در معاملات بورس کالا محسوب می‌شود.

در حال حاضر فلزات اساسی در بورس کالا با نرخ دلار چهار هزار و ۲۰۰ تومان عرضه می‌شوند و تولیدکنندگان فولاد، مس و آلومینیوم مجبور به تبعیت از دستورالعمل دولت هستند، اما واسطه‌ها و خریداران این محصولات در بورس کالا مجبور به تبعیت از دستور دولت نیستند. هم‌اکنون هر کیلوگرم شمش فولاد حدود ۲۲۰۰ تومان در بورس کالا قیمت‌ دارد، اما پایین‌ترین قیمت شمش فولاد در بازار آزاد حدود چهار هزار تومان است.

به عنوان مثال اگر در یک نوبت ۳۰ هزار تن شمش فولاد در بورس کالا عرضه شود، قیمت معامله انجام شده حدود ۶۶ میلیارد تومان خواهد بود، اما اگر خریدار به‌جای استفاده از شمش فولاد در فرآیند تولید، آن را در بازار آزاد بفروشد از ۵۴ میلیارد تومان رانتی که تنها دخالت دولت ایجاد کرده است، برخوردار می‌شود. همچنین در هر هفته حدود سه هزار تن مس با قیمت هرکیلوگرم ۳۰ هزار تومان در بورس کالا معامله می‌شود، بنابراین ۹۰ میلیارد تومان ارزش این معاملات است، اما در بازار آزاد قیمت هرکیلو گرم مس ۶۰ هزار تومان و حتی قیمت قراضه مس هم ۵۰هزار تومان است، بنابراین اگر خریدار مس در بورس کالا، خرید خود را در بازار آزاد بفروشد حدود ۹۰ میلیارد تومان سود دریافت می‌کند یا حتی اگر آن را به قراضه تبدیل کند، حدود ۶۰ میلیارد تومان سود کسب خواهد کرد.

هدف وزارت صنعت با اتخاذ این سیاست بر این است که به‌دلیل ارزان‌تر شدن کالا در بورس، مصرف‌کننده نهایی در بازار آزاد کالای ارزان دریافت می‌کند، اما سوالی که مطرح می‌شود این است که با توجه به اینکه بازار آزاد همواره مستقل از دستورات و بخشنامه‌های دولتی است آیا هدف وزارت صنعت تحقق پیدا می‌کند؟ آیا وزارت صنعت از خریداران درخواستی مبنی بر شفافیت تولید و مصرف صورت می‌گیرد؟

بلاتکلیفی ادامه‌دار نرخ‌گذاری فلزات اساسی

درخصوص تبعات منفی قیمت‌گذاری دستوری محصولات فلزی در بورس کالا، محمد گرجی آرا، کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه در گفتگو با تجارت‌نیوز، گفت: در حال حاضر سیاست‌های در ظاهر خیرخواهانه دولت معطوف به سیاست‌های حمایتی برای طرف عرضه است که هم‌اکنون قیمت‌گذاری دستوری برای طرف عرضه وجود دارد.

این کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه تصریح کرد: هم‌اکنون قیمت قراضه در بازار آزاد از قیمت میلگرد در بورس کالا بیشتر است که این فرآیند غیراقتصادی و غیر نرمال در اقتصاد کشور محسوب می‌شود.

گرجی آرا افزود: سوبسیدی که هم اکنون دولت پرداخت می‌کند از جیب سهامداران شرکت‌های فولادی است. صندوق‌های بازنشستگی اکثر سهامداران شرکت‌های فولادی هستند که با چالش‌ قابل توجهی مواجه شده‌اند.

این کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه تصریح کرد: با توجه به اینکه در برخی موارد اختلاف قیمت کالا در بازار آزاد با قیمت عرضه کالا در بورس دو برابر است و اختلاف ۱۰۰ درصدی با یکدیگر دارند، به نظر می‌رسد که روند قیمت‌گذاری در بورس کالا پایدار نباشد.

گرجی‌آرا افزود: متاسفانه دولت پس از آزمون و خطا کردن این موضوع، به دلیل اینکه شرکت‌ها با منابع لایزال مواجه نیستند و هزینه شرکت‌ها افزایش پیدا خواهد کرد به طور حتم مجبور به لغو اجرای این سیاست خواهد شد.

این کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه تصریح کرد: معتقدم حداقل تا یکی دو ماه آینده این رانت در بورس کالا ادامه خواهد داشت و در نهایت دولتمردان به این موضوع پی می‌برند که سیاست‌های حمایتی برای مصرف کننده از طرف عرضه امکانپذیر نیست.

رشد ارزش سهام با آزادسازی قیمت‌ها در بورس کالا

همچنین در این باره ولید هلالات، کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه در گفتگو با تجارت‌نیوز، گفت: رییس شورای عالی بورس خواهان این است که دعوای وزرا بر سر آزادسازی قیمت‌ها در بورس کالا در سطح خود وزرا حل و فصل شود. این روزها روند مثبت بازار سرمایه حاکی از آن است که نحوه قیمت‌گذاری در بورس کالا بین وزرای اقتصاد و صمت و معاون اول رییس جمهور به زودی تعیین تکلیف می‌شود.

هلالات افزود: بورس کالا برای بازار سهام بسیار حائز اهمیت است، زیرا زمانی که قیمت‌ها در بورس کالا آزاد شوند، فرصت سرمایه‌گذاری در بسیاری از شرکت‌ها به دلیل افزایش نرخ‌های فروش فراهم می‌شود که در این راستا ارزش سهام شرکت‌های بورسی نیز افزایش پیدا می‌کند.

این کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه با بیان اینکه در حال حاضر نرخ خوراک پتروشیمی‌ها سه هزار و ۸۰۰ تومان است، تصریح کرد: پتروشیمی‌ها محصول نهایی خود را در بورس کالا با دلار چهار هزار و ۲۰۰ تومان فروخته و ارز حاصل از صادرات را در بازار ثانویه با نرخ دلار آزاد می‌فروشند.

هلالات با تاکید بر اینکه آزادسازی نرخ خوراک پتروشیمی‌ها منوط به آزادسازی قیمت‌ها در بورس کالا است، افزود: نرخ خوراک صنایع فلزی با ارز دولتی تامین می‌شود، اما نرخ خوراک پتروشیمی‌ها تمام بهای تمام شده است، بنابراین تا زمانی که قیمت‌ها در بورس کالا آزاد نشود نمی‌توان خوراک پتروشیمی‌ها را آزاد کرد.