پدیده هایی نظیر خشکسالی، توفان ریزگرد، جابجایی دمای فصول، جاری شدن سیل و بیابان زایی طی سال های اخیر به حدی در ایران افزایش یافته که کارشناسان بین المللی نسبت به عواقب این تغییرات اقلیمی هشدار می دهند.

نمایندگان هیأت بین الدولی تغییر اقلیم (IPCC) از سوی سازمان جهانی هواشناسی دیروز در تهران عواقب تشدید این پدیده ها را برای آینده توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران منفی توصیف کردند و به خبرنگاران گفتند که همسوسازی تمامی برنامه های توسعه در ایران با مسائل زیست محیطی و جلوگیری از تشدید سرعت تغییر اقلیم یک ضرورت انکارناپذیر است.

دکتر “سوکانا” معاون هیأت بین الدولی تغییر اقلیم (IPCC) در نشست هم اندیشی با نمایندگان رسانه های گروهی که در سازمان هواشناسی کشور برگزار شد، با اشاره به روند مداوم افزایش دمای کره زمین در ۱۸ سال اخیر گفت: اینک تمامی کشورهای دنیا در معرض یک موج گسترده تغییر اقلیم قرار گرفته اند و روندی که با افزایش انتشار گازهای گلخانه ای همراه است، متوسط دمای کشورها را بین ۵ر۱ تا ۲ درجه افزایش می دهد. به گفته وی، جامعه جهانی از طریق سازمان های مرجع به دنبال مجاب کردن کشورها به رعایت مفاد پیمان های زیست محیطی و تلاش برای حفظ محدوده افزایش ۲ درجه ای کره زمین در سال های آتی است. زیرا اگر محدوده افزایش متوسط دمای کره زمین از این حد فراتر رود، تا سه دهه آینده با فجایع اقلیمی در نقاط مختلف کره زمین روبرو خواهیم شد.

“ادوین الدرین” معاون رئیس کارگروه اول IPCCهم به خبرنگاران گفت:‌ اگر به روند انتشار گازهای گلخانه‌ای ادامه دهیم، ظرف ۱۵ تا ۳۰ سال آینده همه چیز را تمام می‌کنیم و نمی‌توانیم افزایش دمای جهان را به ۲ درجه محدود کنیم.

وی ادامه داد: در همه جای دنیا تأثیرات تغییر اقلیم را مشاهده کرده‌ایم و همه اقیانوس‌ها، قاره‌ها، کشورهای فقیر و غنی تحت تأثیر این موضوع قرار گرفته‌اند.

الدرین گفت: تأثیر این تغییر اقلیم در آب‌های آشامیدنی، اقیانوس‌ها، یخچال‌ها، سلامت، بهداشت و اقتصاد مؤثر است. وی با طرح این سوال که گازهای گلخانه‌ای از کجا می‌آید، توضیح داد:‌ از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ میلادی گازهای گلخانه‌ای بیشتر منتشر شد که به خاطر انتشار دی اکسید کربن CO2 بوده است.

معاون رئیس کارگروه اول IPCC اظهار داشت: تحقیقات بین المللی ثابت می کند که حد متوسط افزایش دمای کره زمین در سال های آینده نباید از ۲ درجه بیشتر شود و اگر بخواهیم حیات جامعه بشری را حفظ کنیم، باید آن را در همان اندازه ۲ درجه محدود کنیم.

به گفته وی، با روند فعالیت صنایع بزرگ در کشورهای مختلف ظرف ۱۵ تا ۳۰ سال آینده همه منابع طبیعی را تمام می‌کنیم و نمی‌توانیم افزایش دمای جهان را به ۲ درجه محدود کنیم.

الدرین با اشاره به اینکه اگر کاهش عمیق انتشار گازهای گلخانه‌ای را نداشته باشیم، خشکی‌ها بیشتر می‌شود، بیان کرد: در این حوزه باید گام‌هایی را برداریم که افزایش فعالیت‌های بشری کمتر به تغییر اقلیم منجر شود.همچنین باید زندگی خود را با شرایط جدید اقلیمی تطبیق دهیم و گام‌هایی برداریم تا تأثیرات تغییر اقلیم را کاهش دهیم، زیرا هر چه دما افزایش یابد قدرت تطبیق ما کاهش می‌یابد و اگر نتوانیم خود را با این وضع تطبیق دهیم، دچار مشکل می‌شویم.

دکتر داوود پرهیزکار معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان هواشناسی کشور هم با بیان اینکه میزان بارش‌های ایران در ۱۲ سال گذشته کمتر از حد طبیعی بوده است، گفت: شواهد از تغییر اقلیم ایران حکایت دارد. اتفاقاتی مثل کم آبی دریاچه ارومیه، زاینده رود، کرخه و کارون و خشک شدن بسیاری از تالاب ها را شاهد هستیم که بخشی از آن مربوط به خشکسالی و بخشی مربوط به توسعه ناپایدار است .

وی افزود: در برخی مناطق، توسعه بیش از حد توان اقلیم منطقه بوده است و به همین دلیل به سراغ آب های زیرزمینی رفته ایم و برای همین در مورد آب های زیر سطحی دچار مشکل هستیم .

رئیس سازمان هواشناسی با اشاره به آمارهای ۵۰ سال گذشته این سازمان گفت: این آمارها از افزایش دو درجه دمای هوای کشور حکایت دارد که نشان از تغییر اقلیم است و باید در برنامه های توسعه ای بازنگری شود.

بنابراین گزارش، در نشست منطقه ای آموزشی و اطلاع رسانی هیات بین الدول تغییر اقلیم موسوم به IPCC کارشناسان و نمایندگان این هیات به چالش های مربوط به تغییر اقلیم جهانی مانند خشکسالی، موج گرما و کمبود آب و آثار آن پرداختند که ضرورت سیاست گذاری مناسب برای حفاظت از محیط زیست در کشورهای مختلف را نشان می دهد .

کارشناسان در این نشست به افزایش ۵ر۱ درجه ای دمای زمین و تغییر اقلیم ناشی از آن اشاره کردند و علت اصلی آن را سوخت های فسیلی و افزایش جمعیت برشمردند که باید براساس توافق نامه پاریس کشورهای مختلف برای حل این مشکل اقدام کنند.

همچنین سید قاسم بی نیاز رئیس مرکز ارتباطات وزارت راه و شهرسازی در این نشست با اشاره به پیش بینی کاهش شدید بارش در ۵۰ سال آینده در منطقه زاگرس و غرب و شمال غرب کشور گفت: در آینده در جنوب شرق کشور با افزایش بارش های مخرب و سیل آسا مواجه خواهیم بود که نشان از تغییرات جوی این منطقه است.

هیات بین الدول تغییر اقلیم با ۱۹۵ عضو توسط برنامه محیط زیست سازمان ملل و سازمان هواشناسی جهانی در سال ۱۹۸۸ میلادی تاسیس شد تا ارزیابی های علمی دوره ای در رابطه با تغییر اقلیم و آثار و تبعات آن را در اختیار مسئولان سیاسی کشورها قرار دهد.

خبر دیگری در زمینه تغییرات اقلیمی و تاثیر آن بر محیط پیرامون حاکیست، مهندس تهرانعلی بیت اللهی رئیس بخش رانش زمین مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: پدیده فرو ریزش و فرو نشست زمین، پایداری امن و توسعه پایدار شهر تهران را در معرض خطر قرار داده است.

وی گفت: علاوه بر اینکه در مناطق جنوب، جنوب غرب تهران، ورامین، دشت شهریار، اتوبان قم و فرودگاه امام خمینی فرو نشست زمین را مشاهده می کنیم، در اکثر دشت ها فرونشست زمین دیده می شود.

رئیس بخش رانش زمین مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه فرونشست زمین در جنوب تهران تا حوالی میدان انقلاب رسیده است، تصریح کرد: مهمترین عامل فرو نشست ها، افت سطح ایستایی در دشت جنوبی تهران به دلیل مصرف آب های زیرزمینی و کاهش نزولات جوی است که این امر را صدور پروانه های چاه های کشاورزی، حفر چاه های غیرمجاز و غیرقانونی تشدید کرده است.

وی ادامه داد: بسیاری ازخطوط جاده ها، فرودگاه ها ،راه آهن، لوله های نفت و گاز اثرات فرو نشست را متحمل شده و در مسیرهای هموار شکاف برداشتند.

بیت اللهی افزود: مصرف بی رویه اب چاه ها و صدور بیش از حد مجوز چاه های قنات و اتخاذ شیوه های غیر منطقی در کشاورزی عواملی است که باعث تشدید فرونشست زمین در جنوب تهران و دشت ها می شود.

از سوی دیگر، میزان بارش‌های کشور از ابتدای سال آبی (ابتدای مهر۱۳۹۶) تاکنون به ۱۶۶ میلیمتر رسیده که در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته ۵ر۲۶ درصد کاهش داشته است.

آخرین آمار ثبت شده در ایستگاه‌های باران سنجی کشور حاکی از آن است که میزان بارش‌های کشور از ابتدای سال آبی ۹۷-۹۶ (ابتدای مهر) تاکنون به ۱ر۱۶۶ میلیمتر رسیده که در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته ۵ر۲۶ درصد کاهش داشته است.

از میان ۶ حوضه آبریز اصلی کشور(دریای خزر، خلیج فارس و عمان، دریاچه ارومیه، فلات مرکزی، مرزی شرق و قره‌قوم) حوضه آبریز خلیج فارس و عمان با افت ۴ر۴۱ درصدی بارش‌ها نسبت به سال گذشته بدترین شرایط را در میان سایر مناطق یاد شده تجربه می‌کند. در این بین حوضه‌های آبریز فلات مرکزی ۷ر۳۴، مرزی شرق ۴ر۳۳ و قره‌قوم ۷ر۲۰ درصد کاهش بارش داشته‌اند.

با این وجود بارش‌های مناسب دوماه اخیر در برخی از مناطق کشور موجب شده تا حوضه‌های آبریز دریاچه ارومیه و دریای خزر به مراتب شرایط بهتری را نسبت به سال گذشته تجربه کنند، به طوری که این دو حوضه آبریز به ترتیب با افزایش ۱ر۴۷ و ۱۵ درصدی بارندگی‌ها نسبت به سال گذشته روبه رو هستند.

البته افت بی سابقه بارندگی‌های امسال موجب شده تا ۲۰ استان کشور بارندگی‌های منفی را نسبت به سال گذشته تجربه کنند. هرمزگان هم با منفی ۷۹ درصد کم بارش ترین استان کشور در سال آبی جاری بوده است که پس از این منطقه، استان‌های سیستان و بلوچستان با ۷۲ درصد، کرمان با ۶۹ درصد، فارس با ۶۶ درصد و بوشهر با ۶۱ درصد کم بارش ترین مناطق کشور هستند.

در این بین استان‌های آذربایجان شرقی با ۵۴ درصد، آذربایجان غربی با ۵۱ درصد، کردستان با ۲۹ درصد، کرمانشاه و زنجان با ۲۳ درصد و گلستان با ۱۹ درصد افزایش بارندگی‌ها نسبت به سال گذشته شرایط به مراتب بهتری را در میان سایر استان‌های کشور تجربه می‌کنند.

همچنین در این بازه زمانی پربارش‌ترین نقطه کشور «رامسر ــ صفارود» در استان مازندران با ثبت ۵ر۹۵۸ میلی‌متر بارندگی و کم‌بارش‌ترین نقطه کشور هم «هوشک ــ سراوان» در استان سیستان و بلوچستان با ثبت ۳ر۳ میلی‌متر بارش بوده است.