آن قدر درست و تمیز کارش را می‌کند که به آن می‌گویند قاتل بی‌صدا، بی‌بو و بی‌خبر. فرق نمی‌کند در چادر مثلا زلزله‌زدگان باشید یا در یک ساختمان دربسته و به اصطلاح با در و پنجره‌ای کیپ شده. شاید هم راننده کامیون و یا یک سواری باشید و با روشن کردن پیک‌نیکی در فضای بسته ماشین کم‌کم چشمانتان گرم خواب شود و قاتل خاموش پاورچین پاورچین از کمینگاهش بیرون بیاید. تنها لحظه‌ای غفلت از رعایت نکات ایمنی کافی است تا یک عمر پشیمانی و داغدار شدن خانواده‌ای را در پی داشته باشد.
- محمد کرم درآبادی مدیر روابط عمومی مرکز اورژانس تهران از فوت ۳ عضو یک خانواده در بومهن بر اثر گازگرفتگی خبر می‌دهد. وی در تشریح این حادثه می‌گوید:«ساعت 7 و 45 دقیقه صبح طی تماس تلفنی گزارش حادثه را داشتیم. متاسفانه قبل از حضور تکنسین‌های اورژانس ۳ نفر از اعضای خانواده شامل آقا ۳۰ ساله، خانم ۴۰ ساله به همراه کودک ۳ ساله به دلیل شدت مسمومیت با گاز منواکسید کربن در محل جان باختند. یک کودک ۶ ساله نیز دچار مسمومیت شده بود که تکنسین‌های اورژانس پس از انجام اقدامات اولیه درمانی وی را به مراکز درمانی انتقال دادند.» (24 دی ماه 96)
- سرهنگ رضا محمدی فرمانده انتظامی شهرستان فریدن خبر می‌دهد:« متاسفانه راننده 62 ساله كامیون كه برای استراحت و گرم كردن كابین خودرو پیك نیك را روشن كرده بود دچار گازگرفتكی شده بود. با وجود اینكه بارها تاكید شده رانندگان از روشن كردن پیك نیك در كابین خودرو برای گرم شدن و استراحت كردن خودداری كنند، ولی متاسفانه در موارد نادری رانندگان به این مهم توجه نمی‌كنند كه توصیه می‌شود رانندگان بین جاده‌ای برای استراحت از نمازخانه‌های بین راهی و پایگاه‌های جاده‌ای هلال احمر استفاده كنند تا شاهد وقوع اینگونه حوادث تلخ و داغدار شدن خانواده‌ها نباشیم.»(20 دی 96)
- سیروس صادقی بخشدار مرکزی سرپل ذهاب خبر می‌دهد:« مرد زلزله‌زده در روستای دماغ سفید از توابع شهرستان سرپل ذهاب به علت استنشاق گاز مونواکسیدکربن در داخل چادر جان خود را از دست داد. مردم زلزله‌زده در هنگام استفاده از وسایل گرمایشی گازسوز در داخل چادر، توصیه‌های ایمنی را جدی بگیرند و بخشی از چادر را برای خروج گاز منواکسید کربن باز نگه دارند.(19 آذر96)
آنچه در بالا خواندید نمونه‌هایی از بی‌رحمی‌های قاتل خاموش است که ما با غفلت‌های خود به وی مجال وارد عمل شدن می‌دهیم.
نصب درست دودکش را جدی بگیرید
نکته مهم در رابطه با دودکش‌ها این است که امکان دارد همه تمهیدات را درست اجرا و نظارت کرده و حتی بازدید دوره‌ای هم داشته باشیم، ولی به هرحال در یک دوره زمانی، این سیستم به طریقی دچار مشکل شده و از کار می‌افتد. حال اگر در این شرایط به خصوص در شب هنگام که همه ساکنان و افراد خانواده در خواب به سر می‌برند به وقوع بپیوندد، گاز منواکسید کربن هم نشت کند به طور قطع همه این افراد ابتدا به خواب سنگین فرو رفته و سپس بدون آنکه قادر به کوچکترین عکس‌العملی برای نجات جان خود باشند جان خود را از دست می‌دهند.
به همین دلیل برای پیشگیری از این نوع حادثه حتما ضروری است یک دستگاه هشدار دهنده گاز منواکسید کربن در نزدیکی جاهایی که سیستم‌های گرمایشی وجود دارد، به ویژه در فضاهای بسته نصب شود تا اگراشکالی در سیستم دودکش‌ها ایجاد و این گاز سمی و خطرناک به هرشکلی منتشرشد افراد پیش از اینکه دچار گازگرفتگی شوند از این مهلکه نجات یابند.
حوادثی داشتیم که به رغم نبود عوامل انتشار گاز منواکسید کربن مانند شومینه، بخاری، آبگرمکن در خانه و حتی نبود لوله کشی گاز شهری، ولی باز هم حادثه گاز گرفتگی رخ داده و یک خانواده از بین رفته‌اند. این حادثه در سال 83 اتفاق افتاد و دلیل‌اش این بود که دودکش داخل دیوار به مرور زمان و بر اثر گرما و سرما دچار ترک خوردگی شده و سوراخ‌های ریزی بر روی گچ دیوار ایجاد شده که گاز CO از طریق این منافذ کم کم وارد فضای خانه شده بود. جالب اینکه این سوراخ‌ها اصلا قابل رؤیت نبودند وتنها کارشناسان به وسیله دستگاه گازسنج پی به این موضوع بردند.
محمد محمودیان یک نصاب وسایل گرمایشی برایمان توضیح می‌دهد: «درصورت اجبار و نصب لوله ازطریق پنجره، به ازای کشیدن هریک متر لوله افقی، باید 3متر به صورت عمودی و روبه بالا نصب شود و در بالای آن هم یک کلاهک اچ نصب گردد. دودکش‌های دیواری باید حداقل 60 سانتی متر بالاتر از پشت‌بام ادامه داشته باشد و در انتهای آن نیز حتما کلاهک اچ نصب شود. لوله بالای پشت‌بام باید از استقامت و ایستایی لازم برخوردارباشد تا با وزش باد و یا وارد آمدن ضربه ناگهانی مانند نشستن پرنده‌ای بر روی آن از جای خود کنده نشده و نیفتد.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «وجود کلاهک اچ بر روی لوله باعث می‌شود که ازسقوط‌اشیا به داخل دودکش و مسدود شدن مسیر خروج گازها جلوگیری شده و در شرایط وزش باد و با وجود هوای پرفشار نیزخروج محصولات احتراق و گازهای منواکسید کربن به بیرون از ساختمان به راحتی صورت پذیرد. این کلاهک باید مستحکم و مقاوم باشد و لازم است که هرچند وقت یکبار با بازدیدهای دوره‌ای از سلامت آن مطمئن شویم.»
علایم گاز گرفتگی را شناخته به خانواده خود آموزش دهید
چطور می‌توانیم متوجه شویم که دچار گازگرفتگی شده‌ایم؟ این علایم در خیلی از قربانیان گازگرفتگی از مدتی قبل از حاد شدن وضعشان دیده می‌شده، امـا به دلیل ناآگاهی این علایم را با خستگی، کم‌خوابی و کسل بودن‌اشتباه گرفته و به آن بی‌توجهی کرده‌اند.
امین حبیبی‌پور یک کارشناس فوریت‌های پزشکی برایمان توضیح می‌دهد: «اگر شهروندان نشانه‌ها، علایم و حالات گازگرفتگی را در خود شناخته و بتوانند آن را سریع تشخیص دهند، شاید بتوان در همان دقایق اولیه به داد مصدومان رسید و آنها را از مرگ حتمی نجات داد. با سرد شدن هوا و استفاده بیشتر شهروندان از وسایل گرمایی گازسوز در منازل، ضروری است خانواده‌ها ازعلایم شایع گازگرفتگی مطلع باشند و در صورت مشاهده این علایم، اقدامات اولیه را انجام دهند.»
وی ادامه می‌دهد:« از آنجا که تمایل گاز منواکسیدکربن برای ترکیب با هموگلوبین خون انسان 250 برابر بیشتر از اکسیژن است، بنابراین بالا رفتن درصد آن در هوای اتاق به سرعت باعث ایجاد مسمومیت خواهد شد و اکسیژن‌رسانی به بافت‌های مختلف بدن ازجمله مغز و قلب را دچار اختلال می‌کند که به دلیل بی‌رنگ و بی‌بو بودن این گاز، ممکن است وجود آن در محیط تا زمان ایجاد علایم مسمومیت شدید مورد بی‌توجهی قرار گیرد. سالمندان، کودکان و زنان باردار به دلیل ضعف در سیستم ایمنی بدن، بیشتر در معرض خطر مسمومیت با گاز منواکسیدکربن هستند و علایم گازگرفتگی زودتر در آنها ظاهر می‌شود.»
از این کارشناس سؤال می‌کنم: «علایم بارز و روشن گازگرفتگی کدامند؟» وی پاسخ می‌دهد: «علایم مسمومیت حاد با این گاز شامل گیجی، کرختی، سردرد و سرگیجه، تهوع و احتمالا درد شکم و سپس حالت بیهوشی، تشنج و اغماست که در بیماران مبتلا به ناراحتی‌های قلبی ممکن است تشدید بیماری یک علامت هشداردهنده باشد. از سایر علایم مسمومیت می‌توان به سفتی عضلات، افزایش تعداد تنفس، کاهش فشار خون و گاه تنگی مردمک چشم‌ها نیز‌اشاره کرد. عوارض قلبی مانند اختلال در عملکرد عضلات قلب و نارسایی کلیه و در سایر موارد تغییر در رنگ پوست هم از علایم مسمومیت با گاز منواکسیدکربن است. چنانچه فردی در اثر ابتلا به مسمومیت با گاز منواکسیدکربن جان خود را از دست ندهد ممکن است دچار نواقص عصبی و روانی حادی مانند فلج عضوی یا اختلال قوای مغزی شود، هرچند مسمومیت شدید با این گاز می‌تواند کشنده باشد.»
توصیه‌های ایمنی نحوه استفاده
و راه‌اندازی وسایل گرمایشی
فراهم نمودن آسایش خانواده‌ها بدون لحاظ نمودن پیش‌شرط اولیه آن، که رعایت کامل و دقیق کلیه نکات ایمنی در نصب و استفاده از محصولات می‌باشد، امکان‌پذیر نیست؛ از این رو ضمن تجهیز محصولات گرمایشی به تجهیزات ایمنی کارآمد، سرویس‌کاران مجاز نیز در امور نصب و تعمیر، ضوابط ایمنی و استاندارد را به عنوان اولویت اول در نظر می‌گیرند.علاوه بر تولید و نصب استاندارد محصول، رعایت ضوابط ایمنی توسط مصرف‌کنندگان نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.
سینا سلطانی یک فروشنده وسایل گازسوز و گرمایشی برایمان توضیح می‌دهد: «وسایل گازسوز حین کارکرد، گاز منواکسید کربن تولید می‌کنند، این گاز باید از طریق دودکش استاندارد خارج شده و وارد فضای داخل منـزل نگردد. آلاینده‌های سمی ناشی از کارکرد وسایل گازسوز، بدون رنگ، بدون بو و غیرقابل تشخیــــــص هستند. وجود تهویه مناسب در محل نصب وسایل گازسوز معمولی و فن‌دار الزامی است. نصب دودکش استاندارد برای انواع آبگرمکن و پکیج شوفاژدیواری ضروری است. عدم استفاده از دودکش یا استفاده از دودکش نامناسب، خطرات جانی به همراه دارد. حداقل باید سالی یک بار در آغاز فصل سرما، کل مسیر دودکش کنترل و از باز بودن مسیر خروج دود تا انتها اطمینان حاصل شود.»
وی درباره سایر موارد استاندارد که رعایتشان در نصب وسایل گازی و گرمایشی ضروری است، می‌گوید:« اگر چند وسیله گازسوز به طور همزمان در منزل روشن است، باید از گردش و تهویه مناسب هوا اطمینان حاصل شود. استفاده از دودکش مشترک برای وسایل گازسوز، تنها تحت شرایط ویژه، محاسبات دقیق و با تایید سرویس کار مجاز امکان‌پذیر است. نصب وسایل گازسوز معمولی و فن‌دار در حمام، سرویس‌های بهداشتی، اتاق خواب و فضاهای بسته فاقد تهویه مناسب ممنوع است. قرار دادن خروجی دودکش در سطل آب ممنوع است. در دودکش وسایل گازسوز معمولی، امتداد افقی طولانی دودکش ممنوع است. جهت و امتداد دودکش نباید رو به پایین باشد. عبور دودکش از سقف کاذب، اطاق‌های مجاور محل نصب و سایر فضاهای خالی مجاز نیست. تغییر قطر دودکش روی لوازم گازسوز، بدون تایید سرویس کار مجاز ممنوع است.»
فرمولی ریاضی
برای خرید بخاری
یکی از فاکتورهای انتخاب بخاری، در نظر گرفتن متراژ محیط خانه یا فضایی است که می‌خواهید با بخاری گرمش کنید. برای اینکه بفهمید عددی که به عنوان میزان تولید حرارت روی بخاری نصب شده برای منزل شما مناسب است یا نه؟ می‌توانید این عدد را (که واحدش کالری است) بر عدد ۲۴ تقسیم کنید. از طرف دیگر متراژ خانه‌تان را در عدد سه ضرب کنید. حاصل ضرب این دو عدد باید با حاصل تقسیم اولی برابر یا نزدیک به آن باشد.
برای مثال اگر متراژ سالن منزلتان ۷۰ متر است، حاصل ضرب آن در سه می‌شود ۲۱۰. حالا اگر بخاری که می‌خواهید بخرید ۴۸۰۰ کیلوکالری گرما تولید می‌کند، حاصل تقسیم این عدد بر ۲۴ می‌شود ۲۰۰ که با ۲۱۰ اختلاف چندانی ندارد، پس این بخاری، مورد مطلوبی برای منزل شماست. اگر متراژ سالن شما بزرگ‌تر است می‌توانید بخاری‌هایی با برچسب تولید حرارت هشت هزار و ۹ هزار کالری تهیه کنید.
رعایت این موارد در استاندارد بودن وسایل گازسوز منازل و جلوگیری از هر نوع حادثه‌ای موثر است و این شاخص‌ها باید مد نظر ما قرار بگیرد.
نظر شما