به گزارش سلامت نیوز به نقل از مهر،آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهایی که برای درمان بیماری‌های باکتریایی طراحی شده‌اند، در مواقع بحرانی می‌توانند جان انسان‌ها را نجات دهند. اما در ایران، مصرف خودسرانه و بی‌رویه این داروها به یک معضل جدی تبدیل شده است. استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان بیماری‌های ساده، مانند سرماخوردگی یا سرفه‌های معمولی، امری شایع است. با این حال، آگاهی نداشتن از خطرات ناشی از مصرف نادرست این داروها، می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری برای سلامت عمومی به‌دنبال داشته باشد.
طبق گزارش‌های جدید، مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک، به‌ویژه آموکسی‌سیلین، در ایران به‌طور بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است. در نیمه اول سال ۱۴۰۳، این دارو به عنوان یکی از پرمصرف‌ترین داروها در کشور شناخته شده و در صدر فهرست داروهای پرفروش قرار دارد. به گفته مسئولان سازمان غذا و دارو، این روند افزایش مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها نشانه‌ای از مصرف نادرست این داروهاست. بسیاری از افراد، بدون توجه به تجویز پزشک و تنها به دلیل در دسترس بودن دارو، از این داروها برای درمان بیماری‌های خود استفاده می‌کنند.
آنتی‌بیوتیک‌ها زمانی به‌کار می‌روند که عفونت‌های باکتریایی بدن انسان را تهدید می‌کنند. این داروها می‌توانند به‌طور مؤثر باکتری‌ها را از بین ببرند و روند بهبودی را تسریع کنند. اما مصرف آن‌ها برای درمان بیماری‌های ویروسی، مانند سرماخوردگی و آنفولانزا، نه‌تنها بی‌فایده است بلکه می‌تواند باعث مقاوم شدن باکتری‌ها به دارو و ایجاد مشکلات جدی‌تری شود.
به گفته سیدحیدر محمدی، رئیس سازمان غذا و دارو، در حال حاضر چهار داروی پرفروش کشور در نیمه اول سال، مربوط به آنتی‌بیوتیک‌ها است. این وضعیت نشان می‌دهد که مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها در ایران به یک بحران تبدیل شده است. محمدی تأکید می‌کند که باید فرهنگ صحیح مصرف دارو در کشور نهادینه شود تا از خطرات ناشی از مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها جلوگیری شود.
یکی از دلایل اصلی گسترش مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها، تخلفات گسترده در داروخانه‌هاست. در بسیاری از داروخانه‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها بدون نسخه پزشک به مشتریان فروخته می‌شود. به‌تازگی در یکی از داروخانه‌ها، مراجعه‌کننده‌ای بدون نسخه پزشک درخواست چند ورق آموکسی‌سیلین کرد. مسئول فنی داروخانه، بدون هیچ گونه سوالی، دارو را به او تحویل داد. چنین تخلفاتی در برخی داروخانه‌ها به‌وفور مشاهده می‌شود و در حالی که این کار کاملاً غیرقانونی است، هنوز نظارت‌های مؤثری برای جلوگیری از آن وجود ندارد.
استفاده بی‌رویه از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند به مقاوم شدن باکتری‌ها در برابر این داروها منجر شود، فرآیندی که به آن مقاومت آنتی‌بیوتیکی گفته می‌شود. وقتی باکتری‌ها به آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم می‌شوند، درمان عفونت‌های باکتریایی بسیار سخت‌تر شده و این موضوع می‌تواند جان افراد زیادی را به خطر بیندازد. علاوه بر این، مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند به مشکلاتی مانند آسیب به کبد و کلیه‌ها و همچنین ایجاد عوارض جانبی دیگر منجر شود.
پزشکان و متخصصان بهداشت و درمان درباره خطرات مصرف نادرست آنتی‌بیوتیک‌ها هشدار می‌دهند. مینو محرز، متخصص بیماری‌های عفونی، معتقد است که استفاده زیاد از آنتی‌بیوتیک‌ها نه تنها فایده‌ای ندارد بلکه می‌تواند موجب تشدید عفونت‌ها و ایجاد مشکلات جدیدی در درمان بیماران شود. او همچنین به‌ویژه در مورد مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در بیمارستان‌ها هشدار می‌دهد و می‌گوید که مصرف بیش از حد آنتی‌بیوتیک‌ها در بخش‌های مراقبت ویژه می‌تواند عفونت‌ها را بدتر کند و حتی به مرگ بیماران منجر شود.
برای جلوگیری از عواقب جبران‌ناپذیر مصرف نادرست آنتی‌بیوتیک‌ها، نیاز به فرهنگ‌سازی در جامعه و نظارت‌های بیشتر در داروخانه‌ها وجود دارد. متخصصان بهداشتی تأکید می‌کنند که مردم باید آگاهی بیشتری درباره خطرات مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها پیدا کنند و این داروها تنها تحت نظارت پزشک و با تجویز دقیق مصرف شوند. همچنین، مسئولان باید نظارت‌های دقیق‌تری بر داروخانه‌ها داشته باشند تا از فروش بدون نسخه آنتی‌بیوتیک‌ها جلوگیری کنند.
سیفی: عضو کمیته کشوری کنترل عفونت و مصرف منطقی آنتی‌بیوتیک، هشدار می‌دهد که "سالانه بیش از ۱۰۰ هزار مورد ابتلاء به عفونت بیمارستانی در کشور گزارش می‌شود که بخش بزرگی از آن به مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها مربوط است."
مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها به‌ویژه در درمان بیماری‌های ساده و بدون تجویز پزشک، نه‌تنها هیچ کمکی به درمان نمی‌کند، بلکه می‌تواند پیامدهای فاجعه‌بار برای سلامتی فرد و جامعه داشته باشد. برای جلوگیری از این خطرات، باید به فرهنگ مصرف صحیح دارو توجه بیشتری شود و نظارت‌های قانونی در این زمینه تقویت گردد. بدون این تغییرات، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در ایران بیشتر شبیه به خودکشی ناآگاهانه خواهد بود که ممکن است نسل‌های آینده را به خطر بیندازد.