رئیس مجلس خبرگان رهبری:
گروه حقیقت‌یاب از طرف جهان اسلام تشکیل شود
آیت‌الله محمد یزدی، رئیس مجلس خبرگان رهبری خواستار تشکیل یک گروه حقیقت‌یاب از طرف جهان اسلام برای پیگیری حادثه منا شد و گفت: دست‌کم گروهی به نمایندگی از سازمان همکاری‌های اسلامی این مأموریت را انجام دهد. به گزارش روابط عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، آیت‌الله یزدی با اشاره به شرایط استطاعت حجاج و امکان تأثیر کاهش امنیت بر عدم استطاعت ادامه داد: اگر امنیت حجاج به خطر بیفتد، اثر سوء بر استطاعت می‌گذارد. یکی از شرایط استطاعت برای حج، امنیت است. اگر هر سال برای حاجی‌ها اینچنین اتفاقاتی پیش بیاید، یک سال آتش‌سوزی باشد و یک سال پلی فرو بریزد و یک سال جرثقیل بیفتد و امنیت حجاج تأمین نشود، در استطاعت حجاج تأثیر می‌گذارد. شرایط استطاعت، صرفاً استطاعت مالی نیست. امنیت هم یکی از شرایط استطاعت است و با نبود امنیت می‌توان در وجوب حج تشکیک کرد. مگر اینکه به طور رسمی امنیت حجاج را به عهده بگیرند و مسئولیت بپذیرند.
شش روز پس از فاجعه دلخراش «منا» اقدامات مقام‌های اجرایی ایران برای مشخص شدن ابعاد حادثه، پیگیری وضعیت مجروحان، مفقودان و جانباختگان حادثه و جلوگیری از گسترش ابعاد و آثار نامطلوب آن ادامه دارد. این همه در حالی است که وقوع این حادثه همزمان با برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل متحد بر بازتاب‌های بین‌المللی آن افزود و رایزنی درباره آن به یکی از موضوعات مطرح در اغلب دیدارهای هیأت ایران با مسئولان و سران کشورهای دیگر تبدیل شد.
تا آنجا که «فرانسوا اولاند»، رئیس جمهوری فرانسه در دیدار با همتای ایرانی خود نگران از افزایش تنش بین تهران و ریاض تحت تأثیر حادثه منا، گفت: «فاجعه رخ داده در مکه نباید موجب افزایش تنش بین ایران و عربستان سعودی شود.» شبکه خبری «بی‌بی سی» هم در تحلیل تأثیر حادثه «منا» بر دیپلماسی ریاض تصریح کرد که «اینک اعتراض به رویکرد عربستان در مدیریت حج با وجود هزینه‌های چند میلیارد دلاری فراتر از ایران رفته است.» در درون ایران اما آنچه اولویت دارد، بهره‌مندی از تمام امکانات دیپلماتیک و اجرایی برای کاستن از آلام قربانیان حادثه و مشخص شدن وضعیت مفقودان و مجروحان آن است؛ رویکردی که وزیران دولت از وزیر کشور تا وزیر امور خارجه آن را دنبال می‌کنند.
بازگشت روحانی از میانه سفر «نیویورک»
رئیس جمهوری اسلامی ایران با نیمه تمام گذاشتن سفر نیویورک، برای حضور در مراسم انتقال پیکر حجاج کشورمان که در حادثه اخیر منا جان باختند، به تهران بازگشت. این خبر روز گذشته در حالی مطرح شد که برخی رسانه‌ها در قضاوت‌های جهت دار و عجولانه خود سعی داشتند حضور رئیس جمهوری در نیویورک را به بهانه‌ای برای تخطئه عملکرد دولت درباره حادثه منا تبدیل کنند. با وجود این روز گذشته پرویز اسماعیلی، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس جمهوری ضمن اعلام خبر این بازگشت زودتر از موعد به پیگیری‌های تلفنی روحانی و تماس‌های مداوم او با معاون اول خود و نیز مسئولان ذیربط و ستاد ویژه دولت اشاره کرد و گفت: «با وجود کارشکنی‌ها و تعلل مقامات سعودی، در نتیجه تلاش‌های صورت گرفته، نخستین گروه از پیکرهای حجاج عزیز کشورمان که در حال انجام مناسک حج ابراهیمی و با لباس احرام در سرزمین «منا» قربانی شدند. روز سه‌شنبه به کشورمان منتقل خواهد شد و به همین دلیل رئیس جمهوری با لغو تعدادی از برنامه‌ها و دیدارهای پیش‌بینی شده خود در سازمان ملل، بعد از ظهر دوشنبه نیویورک را ترک خواهد کرد.»
بر اساس گزارش «ایرنا»، رئیس جمهوری پنج برنامه باقیمانده خود را در نیویورک لغو کرد تا زودتر به تهران بیاید و در مراسم انتقال پیکر جان باختگان ایرانی «منا» حضور یابد. دیدار با نخست‌وزیر تونس، نخست‌وزیر عراق و نشست با نخبگان سیاست خارجی و نیز کنفرانس مطبوعاتی روحانی با نمایندگان رسانه‌های بین‌المللی مستقر در نیویورک از جمله برنامه‌هایی بود که لغو شد. همچنین ملاقات با نخست‌وزیر انگلیس و رئیس جمهوری ونزوئلا از جمله برنامه‌هایی بود که قرار بود لغو شود اما با تغییر برنامه‌ها دیدار دوحانی و «دیوید کامرون» صبح دیروز انجام شد. رئیس جمهوری ونزوئلا هم بلافاصله پس از سخنرانی روحانی به دیدر او رفت و فاجعه منا را تسلیت گفت. روحانی در حالی یک روز زودتر نیویورک را به مقصد تهران ترک کرد که از لحظه ورود به نیویورک و اطلاع از حادثه منا، پیگیر وضعیت حجاج ایرانی جان‌باخته و مصدوم این حادثه غم انگیز بود و مرتب در تماس با معاون اول خود و نیز مسئولان ذیربط، گزارش عملکرد دستگاه‌های مرتبط را پیگیری کرد.
اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری دیروز با اشاره به برگزاری جلسه ویژه ستاد رسیدگی به حادثه دیدگان که با حضور وزرای کشور، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونین وزیران امور خارجه و اطلاعات تشکیل می‌شود، گفت: در این جلسه با یادآوری مسئولیت دینی، اخلاقی و سیاسی دولت عربستان در قبال حادثه دیدگان و کشورهای اسلامی، بر لزوم اهتمام جدی و سریعتر دولتمردان سعودی در تعیین تکلیف مفقودین و همکاری در شناسایی پیکرها و انتقال سریع جان باختگان به میهن اسلامی تأکید شد. وی با تأکید براینکه اولویت اصلی همه نهادهای مسئول رسیدگی به وضعیت مفقودین، تعیین تکلیف آنان و شناسایی پیکر جان باختگان است به مردم مسلمان ایران اطمینان داد که تا تعیین تکلیف همه زائران، این تلاش‌ها بدون وقفه ادامه خواهد یافت.
وزیر کشور: عربستان فاجعه «منا» را پیچیده‌تر نکند
وزیر کشور روز گذشته مسئولان ریاض را به همکاری بیشتر دعوت کرد و گفت: «تقاضا داریم عربستان با همکاری‌هایی که در این زمینه با ما خواهد داشت، موضوع را از آنچه در حال حاضر در افکار و اذهان عمومی ایجاد شده، پیچیده‌تر نکند.» عبدالرضا رحمانی فضلی با بیان اینکه «عربستان باید مسئولیت این حادثه را بپذیرد و ضمن عذرخواهی با عواملی که کوتاهی کرده‌اند برخورد کند»، اظهار داشت: «امیدواریم مسئولان ریاض با برخورد منطقی و قانونی بتوانند کوتاهی‌های انجام شده در این زمینه را جبران کنند هر چند که حق پیگیری حقوقی و قانونی این موضوع برای ما باقی خواهد ماند.»
رایزنی‌های ظریف در «نیویورک»
روز گذشته محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه نیز در گفتوگو با «ایرنا» به مردم ایران این اطمینان خاطر را داد که «وزارت امور خارجه تا روشن شدن وضعیت آخرین مفقود ایرانی فاجعه منا موضوع را با جدیت دنبال می‌کند.»
وی همکاری هر چه بیشتر کارگزاران حج سعودی برای تعیین وضعیت مفقودین ایرانی را موضوعی بسیار مهم و ضروری خواند و با انتقاد از دولت عربستان که به دلیل «ضعف مدیریت کارمندان اجرایی یا به علت سیاست‌های دیگر» اجازه دسترسی نمایندگان کنسولی ایران به آسیب‌دیدگان حادثه منا را نداده است، گفت به دلیل «همکاری‌های ناقص» مسئولان سعودی و نبود امکان تماس‌های سطح بالا در عربستان از او خواسته شده تا موضوع را در نیویورک پیگیری کند. ظریف با اشاره به موفق نشدن نمایندگی‌های ایران و عربستان برای ایجاد امکان گفتوگو میان مسئولان دو کشور به رایزنی‌های روز یکشنبه خود با مقامات کویتی اشاره کرد و گفت: «با مداخله امیر کویت و صحبت او با پادشاه عربستان از روز یکشنبه شرایط تا حدودی بهتر شده است و دوستان ما در کنسولگری ایران در جده توانسته‌اند به بیمارستان‌ها و مراکز نگهداری جان باختگان مراجعه کنند و تعداد بیشتری از جان باختگان را شناسایی کنند.» ظریف اظهار داشت: «در ملاقات‌هایی که با مسئولان مختلف کشورها انجام شده است درباره ضرورت توجه به این موضوع انسانی و رسیدگی به قربانیان این حادثه و همچنین رسیدگی به ابعاد حقوقی و سیاسی این موضوع بحث و گفتوگو شده است.»
رئیس دستگاه دیپلماسی با تأکید بر اینکه بازگشت حجاج ایرانی به کشور و رسیدگی به وضعیت آسیب دیدگان، شناسایی مفقودان و انتقال جان باختگان به داخل کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، گفت: «پس از این مرحله با جدیت پیگیری حقوقی و سیاسی این حادثه را انجام خواهیم داد و اقدامات لازم برای جلوگیری از تکرار این گونه حوادث انجام می‌شود.»
تماس فوری امیرعبداللهیان با کاردار سعودی
در همین زمینه حسین امیرعبداللهیان، معاون عربی و آفریقای وزیر امور خارجه در تماس فوری با کاردار سفارت عربستان سعودی در تهران خواست امکان دسترسی کنسولی به پیکر جان باختگان ایرانی را فراهم سازند. وی اقدامات فعلی سعودی برای تعیین وضعیت مفقودین را ناکافی دانست و اظهار داشت«از مقامات وزارت کشور و حج سعودی انتظار داریم فورا امکان دسترسی کنسولی به پیکر سایر جان باختگان ایرانی موجود در کانتینرهای منتقل شده به مکه را فراهم سازند.» کاردار سعودی هم در این تماس ضمن تشریح آخرین اقدامات سعودی، قول داد فوراً موضوع را به مقامات ارشد کشورش منتقل سازد.
پیام رئیس مجلس ایران به رؤسای مجالس کشورهای اسلامی
در عین حال علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی ایران نیز در پیامی به همتایان خود در مجالس کشورهای اسلامی تشکیل کمیته حقیقت یاب از سوی سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه مجالس کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی را برای ریشه‌یابی علت فاجعه منا ضروری دانست و افزود: «بی تردید مسئولیت این مصیبت عظیم و حوادث دیگر در مراسم حج به عهده دولت پادشاهی عربستان سعودی بوده و مسئولان این کشور باید در مقابل افکار عمومی و ماتم زده مسلمانان جهان، به دور از هرگونه فرافکنی، پاسخگو باشند.»
رئیس قوه قضائیه: دولت با اقتدار فاجعه «منا» را پیگیری کند
روز گذشته همچنین رئیس قوه قضائیه از دادستان کل کشور خواست با هماهنگی و همکاری وزارت امور خارجه و رایزنی با کشورهای مسلمانی که در حادثه اخیر منا شهروندان خود را از دست داده‌اند، این مسأله را تا حصول نتیجه نهایی پیگیری کند. آیت‌الله صادق آملی لاریجانی روز گذشته در جمع مسئولان عالی دستگاه قضایی کشور با تسلیت حادثه غم‌بار منا به خانواده جان باختگان و عموم ملت ایران، با تأکید براینکه دولت عربستان باید تمام جهات از جمله ابعاد حقوقی و قضایی این حادثه را جبران کند از دولت خواست با «اقتدار و صلابت» و در عین حال با رویکردی منطقی نسبت به شفاف شدن ابعاد این حادثه اقدام کند. وی اظهار کرد: مقامات عربستانی نمی‌توانند بدون عذرخواهی و رسیدگی قضایی و حقوقی نسبت به عاملان و مقصران حادثه از کنار این حادثه عبور کنند.
پیگیری حقوقی فاجعه منا از سوی دولت
الهام امین‌زاده، معاون حقوقی رئیس جمهوری روز گذشته از پیگیری حقوقی فاجعه منا از سوی معاونت حقوقی دولت خبر داد و گفت: ابعاد فاجعه منا را با توجه به قراردادها و تفاهمنامه‌های موجود بین ایران و عربستان سعودی پیگیری حقوقی می‌کنیم. وی در گفتوگو با ایرنا با بیان اینکه روز جمعه در جلسه ویژه هیأت دولت مقرر شد در ستادی که به ریاست وزیر کشور تشکیل شده است معاونت حقوقی رئیس جمهوری، مباحث حقوقی را پیگیری کند، افزود: درخواست ما از دولت عربستان این است که نخست، پیگیر شود که علت حادثه چه بوده است، همچنین نقض تعهد مبتنی بر چه قوانینی است و قبول مسئولیت داشته باشد. دولت عربستان باید از ملت‌ها به خاطر قصور، عذرخواهی و به بازماندگان خسارت لازم و کافی پرداخت کند.
پاسخ افخم به ادعای العربیه درباره دیپلمات مفقود ایرانی
در میان فهرست جانباختگان و مفقودان نام دو دیپلمات ایرانی وجود دارد؛ محمدرحیم آقایی‌پور سفیر سابق ایران در اسلوونی و غضنفر رکن آبادی، سفیر پیشین ایران در لبنان. روز گذشته مرضیه افخم، سخنگوی وزارت خارجه به ادعای شبکه «العربیه» عربستان مبنی بر اینکه «رکن آبادی اصلاً وارد عربستان نشده یا به روش نامشخصی وارد شده زیرا نام وی در فهرست حجاج ایرانی وارد شده به عربستان ثبت نشده است»، واکنش نشان داد و گفت: «پاسپورت عادی آقای غضنفر اصل رکن آبادی ممهور به مهر روادید حج است و طبق اطلاعات واصله در شرایط کنونی به دلیل لزوم ارائه مدارک هویتی همه مفقودان، سوابق ایشان نیز که در فهرست اسامی مفقودان واقعه منا هستند، در اختیار مقامات سعودی قرار گرفته و خبرسازی‌های موجود در خصوص این موضوع نادرست و ناشی از اغراض و اهداف دیگر است.»