به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در اسفراین، سیدعباس صالحی شامگاه پنجشنبه در آیین بزرگداشت ابوالعباس فضل‌بن احمد اسفراینی، وزیر دوره غزنوی، با اشاره به جایگاه کم‌نظیر ایران در سلسله تمدن‌های جهان تأکید کرد: دوام تاریخی ایران، بیش از هر چیز وام‌دار نقش نهاد وزارت و وزیران دانشمند ایرانی است نهادی که از عصر هخامنشیان تا دوران اسلامی پیوسته در حفظ هویت، زبان و فرهنگ ایرانی نقش‌آفرینی کرده است.
وی ایران را تمدنی چند هزارساله که نه‌تنها فرو نریخته توصیف کرد و گفت: در حملات متعدد تاریخی، ایران به سرعت خود را بازیابی کرده و دوباره برخاسته است و راز این پایداری در استمرار نهادهای فرهنگی و سیاسی، از جمله نهاد وزارت، نهفته است.
نقش وزرای ایرانی در شکل‌گیری تمدن اسلامی و تداوم هویت ملی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه تمدن اسلامی در دوره عباسیان نیز به‌شدت تحت‌تأثیر ساختار سیاسی ایرانی و نهاد وزارت قرار گرفت، افزود: وزارت در ایران تنها جایگاه سیاسی نبود، بلکه نهادی فرهنگی بود که زبان، تاریخ و ذوق ایرانی را پاسداری می‌کرد.
صالحی با بیان نمونه‌های برجسته‌ای از وزیران ایرانی در سده‌های نخستین اسلام تاکید کرد: از ابن‌مقفع و مترجمان بزرگ دوره عباسی تا وزیران سامانی، صفاری و غزنوی، همه در تثبیت زبان فارسی و انتقال میراث پهلوی به فارسی نو نقش‌آفرین بودند و ترجمه تاریخ طبری، آثار پهلوی و نگارش متون جدید به فارسی، جریان ماندگاری بود که وزرای دانشمند آن را هدایت کردند.
ابوالعباس اسفراینی؛ تکیه‌گاه زبان و حکمرانی ایرانی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخشی از سخنان خود با تأکید بر نقش ابوالعباس اسفراینی در دستگاه غزنوی گفت: ابوالعباس ۱۷ سال مسئولیت وزارت داشت و در همین دوره، زبان فارسی را به دیوان بازگرداند؛ تصمیمی که در ظاهر اداری بود، اما در باطن سیاستی برای تثبیت هویت ایرانی در ساختار حکمرانی قلمرو غزنوی به شمار می‌رفت.
وی تصریح کرد: اگر امروز اقوام ایرانی با رشته زبان فارسی کنار هم قرار گرفته‌اند، بخشی از این پیوند را باید مرهون تلاش وزیرانی مانند ابوالعباس دانست؛ کسانی که فهمیدند زبان، تکیه‌گاه اصلی ایران است.
فردوسی و شاهنامه در نگاه نهاد وزارت
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه، به حمایت وزرای ایرانی از ادبیات فارسی اشاره کرد و با ذکر نمونه‌هایی تاریخی افزود: در دوره غزنویان، حضور و نفوذ ابوالعباس موجب شد که توجه دربار به شاهنامه جلب شود و اگرچه سرنوشت تعامل فردوسی و دربار فراز و فرودهایی داشت، اما نمی‌توان انکار کرد که بخشی از مسیر تثبیت شاهنامه مرهون نگاه وزیرانی بود که ادبیات را جزئی از حکمرانی می‌دانستند.
وی تأکید کرد: شاهنامه فقط یک متن ادبی نیست؛ نوعی بیانیه حکمرانی ایرانی است و اگر در آن دوره پشتیبانی کامل می‌شد، مسیر تاریخ فرهنگ سیاسی ایران متفاوت می‌بود.
از نظام‌الملک تا ابن‌سینا؛ وزارت و گسترش ادبیات علمی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین نقش خواجه نظام‌الملک طوسی را یادآور شد و بیان کرد: نقش نظام‌الملک در گسترش زبان فارسی به آناتولی و تأسیس نظامیه‌ها بی‌بدیل است و سفارش نگارش نسخه‌های شاهنامه برای کتابخانه‌های نظامیه از تدابیری بود که ادبیات فارسی را در سراسر قلمرو اسلامی گسترش داد.
صالحی، ابن‌سینا را نیز نمونه وزیری که علم را به فارسی آورد دانست و گفت: نوشتن آثار فلسفی به فارسی، از جمله دانشنامه علایی، کاری دشوار و بی‌سابقه بود؛ اقدامی که آغازگر ورود علوم عقلی به زبان فارسی شد.
ایران، امانت بزرگی بر دوش امروز ماست
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه ایران حاصل تلاش میلیون‌ها انسان و هزاران اندیشمند در طول تاریخ است تأکید کرد: این سرزمین امانتی است که بزرگان زیادی برای آن جان داده‌اند تا به ما برسد و شناخت شخصیت‌هایی چون ابوالعباس، فقط یاد گذشته نیست؛ یادآوری تعهد ماست برای اینکه این امانت را به‌درستی پاسداری کنیم.
وی در پایان سخنان خود از برگزارکنندگان همایش، پژوهشگران، اساتید و مسئولان استان خراسان شمالی قدردانی کرد و گفت: چنین برنامه‌هایی پلی میان نسل امروز و مفاخر ایران‌زمین است و موجب می‌شود پیوند ما با ریشه‌های تاریخی و هویتی این خاک، استوارتر شود.
∎