به گزارش ایرنا و طبق اعلام وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی، در کشور حدود ۴۰۰ هزار تا ۴۲۰ هزار نفر سالانه جان خود را از دست می‌دهند که ۳۵ درصد از این میزان مرتبط با مسایل تغذیه‌ای است، ایرانیان یک چهارم میانگین جهانی لبنیات مصرف می‌کنند که این کاهش مصرف زمینه‌ساز بروز بیماری‌های مختلف از جمله قلب و عروق، دیابت و پوکی استخوان است لذا تداوم این شرایط در کاهش تولید و مصرف لبنیات، نه‌تنها بقای واحدهای تولیدی را به خطر می‌اندازد، بلکه سلامت و امنیت غذایی جامعه را نیز تهدید می‌کند.
فعالان و مسوولان این حوزه تعیین نرخ غیرواقعی شیر خام، تمرکز واردات نهاده‌های دامی در اختیار افراد خاص و ادامه سیاست‌های دستوری در قیمت‌گذاری را مهمترین مشکلات این صنعت می دانند.
به گفته آنان، این رویه‌ها موجب کاهش تولید، افت مصرف لبنیات، زیان تولیدکنندگان و تهدید سلامت جامعه شده است.
کمبود نهاده‌های دامی، کاهش تولید شیر
روزانه حدود ۲ هزار و ۵۰۰ تن شیر خام در خراسان رضوی تولید می شود که لازم است نظارت دقیق‌تر برای جلوگیری از انحصار واردات نهاده‌های دامی انجام گیردرییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع لبنی خراسان رضوی معتقد است که سیاست‌گذاری در حوزه لبنیات باید بر پایه شناخت واقعی از وضعیت تولید انجام شود.
به گفته علی اصغر فیاض، در خرداد امسال نرخ ۲۳۰ هزار ریالی برای هر لیتر شیر خام منظور شد که در شرایط فعلی غیرواقعی است، افزایش قیمت نهاده‌های دامی و رشد نرخ ارز، قیمت تمام‌شده شیر را افزایش داده است در حالی که برخی افراد با انگیزه منافع شخصی، قیمت شیرخام را تا ۳۶۰ هزار ریال رسانده‌اند.
وی اظهار کرد: روزانه حدود ۲ هزار و ۵۰۰ تن شیر خام در خراسان رضوی تولید می شود که لازم است نظارت دقیق‌تر برای جلوگیری از انحصار واردات نهاده‌های دامی انجام گیرد چرا که تمرکز واردات در دست افراد محدود، موجب تخلفات گسترده در بازار نهاده‌ها و افزایش فشار بر دامداران شده است.
روند کاهشی مصرف لبنیات
انتقال روزانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ تن شیر خام از خراسان رضوی به استان‌های دیگر عامل افزایش قیمت و گسترش بیماری تب برفکی استدبیر اتحادیه صنایع لبنی خراسان رضوی نیز از کاهش نگران‌کننده مصرف لبنیات در کشور خبر داد و گفت: میانگین جهانی مصرف لبنیات ۱۸۰ کیلوگرم است، اما در ایران طی یک دهه از ۱۱۰ به حدود ۵۵ کیلوگرم رسیده است.
محمد علی هدایت نیا کاهش توان خرید مردم، افزایش هزینه‌های تولید و ضعف سرمایه‌گذاری را از علل اصلی این وضعیت دانست و افزود: در این راستا تاکنون ۱۸۶ پروانه بهره‌برداری در صنایع لبنی استان صادر شده که تنها ۱۰۰ واحد از این صنایع فعال است.
وی همچنین نسبت به انتقال روزانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ تن شیر خام از خراسان رضوی به استان‌های دیگر هشدار داد و آن را عامل افزایش قیمت و گسترش بیماری تب برفکی بیان کرد.
مالیات، ارز و قیمت‌گذاری دستوری در صنایع لبنی
هدایت نیا در بخش دیگری از سخنان خود به معضلات مالیاتی فعالان صنعت لبنی اشاره و اضافه کرد: حدود ۷۰ کارخانه تولید پنیر پیتزا در استان فعال است اما به دلیل مصوبه دیوان عدالت اداری درباره معافیت ارزش افزوده، نتوانسته‌اند مالیات را از مصرف‌کننده دریافت کنند و اکنون با مشکلات مالیاتی روبه‌رو شده‌اند.
هوشنگ کاملان، دیگر فعال صنعتی حوزه لبنیات نیز مشکل اصلی صادرکنندگان حوزه لبنیات را در «رفع تعهد ارزی» دانست و گفت: این مشکل ملی، روند بازگشت ارز حاصل از صادرات را مختل کرده و انگیزه تولیدکنندگان را کاهش داده است.
صالح کیانی‌فر، از دیگر فعالان حوزه لبنیات نیز با انتقاد از عملکرد نظام بانکی و تخصیص یارانه‌ها، اظهار کرد: یارانه نهاده‌های دامی به دست تولیدکننده واقعی نمی‌رسد و بین واسطه‌ها توزیع می‌شود.
فعال اقتصادی دیگر در صنعت لبنیات تأکید کرد: ورود نهادهای دولتی به قیمت‌گذاری موجب از بین رفتن تعادل بازار شده است.
جواد حیدری افزود: قیمت‌گذاری اخیر صنعت لبنیات ۵۰ درصد بالاتر از نرخ مصوب بود، با این حال هنوز تولیدکنندگان شیر را با نرخ واقعی نمی‌فروشند.
سید عباس هاشمی، یک تولیدکننده لبنی نیز، سه عامل حذف ارز ترجیحی، خروج نامتعارف شیر خشک از کشور و شیوع تب برفکی را از دلایل افزایش قیمت شیر برشمرد و گفت: کمبود ذخایر نهاده و ضعف پیش‌بینی نیازها باعث حذف بخشی از دام‌های مولد شده است.
اجرای درست سیاست‌های حمایتی و خودکفایی، چاره کار
مشکل تامین نهاده‌های دامی به‌عنوان یکی از چالش‌های اصلی تولیدکنندگان را می توان با تصمیمات استانی حل کردرییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز اظهار کرد: کمبود نهاده‌های دامی موجب افت تولید شیر در استان شده و برخی واحدهای پر بازده ناچار به کاهش تولید یا تعطیلی شده‌اند.
مجید جعفری افزود: ظرفیت فرآوری شیر در خراسان رضوی هفت هزار تن است، اما تولید واقعی شیر خام به ۲ هزار و ۵۰۰ تا سه هزار و ۲۰۰ تن کاهش یافته است.
وی تأکید کرد: با همکاری بخش خصوصی، امکان افزایش ظرفیت تولید و کاهش شکاف میان عرضه و تقاضا وجود دارد، مشروط بر اینکه سیاست‌های حمایتی به‌درستی اجرا شوند.
و اما استاندار خراسان رضوی چاره کار در این بخش را تصمیم گیری‌های استانی و استفاده از اختیارات استان در این بخش دانست و گفت: در این راستا مشکل تامین نهاده‌های دامی به‌عنوان یکی از چالش‌های اصلی تولیدکنندگان را می‌توان با تصمیمات استانی حل کرد.
غلامحسین مظفری افزود: نرخ واردات نهاده‌های دامی در داخل با ارز ۱۸۰ هزار ریالی محاسبه می‌شود، در حالی که در بازار آزاد به ۳۵۰ هزار ریال می‌رسد.
وی اظهار کرد: بنابراین اگر واحدهای بزرگ یا کنسرسیوم‌های فعال در حوزه لبنیات قصد واردات نهاده دارند، در صورت درخواست مصوبه شورای تأمین استان برایشان صادر می شود، در این راستا نیازی به ثبت سفارش رسمی هم نیست؛ ثبت آماری کفایت می‌کند.
استاندار خراسان رضوی با اشاره به لزوم پیگیری جدی مسایل تکراری و حل‌نشده در حوزه اقتصادی استان گفت: موضوعاتی مانند رفع تعهدات ارزی، از جمله مواردی است که همه فعالان اقتصادی نسبت به آن انتقاد دارند و رفع آن به دغدغه مشترک تبدیل شده است، بنابراین باید این موارد به‌صورت مکتوب جمع‌بندی و از طریق مکاتبه با وزیر، معاون اول و شخص رییس‌جمهور پیگیری شود.
مظفری افزود: نباید منتظر تصمیم‌گیری دیگران باشیم، بلکه باید با هم‌افزایی و اقدام جمعی، مسیر حل مسایل را هموار کنیم.
نظرات دست‌اندرکاران در صنعت لبنیات بیانگر این است که ریشه نابسامانی بازار شیر خام، در ضعف سیاست‌گذاری، تمرکز منافع، و بی‌ثباتی اقتصادی نهفته است لذا تا اصلاح ساختار قیمت‌گذاری، شفاف‌سازی واردات نهاده‌های دامی و حمایت واقعی از تولید داخلی، این صنعت با تداوم بحران تولید و مصرف روبه‌رو خواهد بود.