به گزارش همشهری آنلاین سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به بخشی از مغز به طور ناگهانی قطع می‌شود و بافت مغزی از اکسیژن و مواد مغذی محروم می‌ماند.

دو نوع اصلی سکته مغزی وجود دارد:

• سکته مغزی ایسکمیک یا انسدادی که معمولا هنگامی رخ می‌دهد که رگ‌های خون‌رسان به مغز (که از قبل بوسیله پلاک‌های تصلب شرایین باریک شده‌اند) معمولاً بوسیله یک لخته خونی بسته می‌شوند. سلول‌های مغزی در نبود اکسیژن وارد روند مرگ سلولی می‌شوند که می‌تواند به دست دادن توانایی حرکت، گفتار، حافظه یا حتی مرگ بینجامد.
• سکته مغزی هموراژیک یا خونریزی‌دهنده که در آن یک رگ خونی در داخل مغز پاره می‌شود. این نوع سکته مغزی اغلب به دلیل فشار خون بالا است که دیواره رگ‌های خونی را ضعیف می‌کند و احتمال پارگی آنها را افزایش می‌دهد.

درمان سکته مغزی مسابقه‌ای با زمان است؛ هر چه مغز بیشتر از خون و اکسیژن محروم بماند، سلول‌های مغزی بیشتری می‌میرند. درمان‌هایی که می‌توانند لخته را در سکته مغزی انسدادی حل کنند یا از بین ببرند یا فشار خون بالا و خطرناک را در سکته مغزی خونریزی‌دهنده کاهش دهند، باید به سرعت انجام شوند تا آسیب مغزی محدود شود.

هر کسی که مشکوک به سکته مغزی است، باید بوسیله اورژانس مستقیماً به یک واحد تخصصی سکته مغزی منتقل شود. بیمارانی که در این واحدهای تخصصی بستری می‌شوند، معمولاً سرنوشت بهتری دارند، زیرا از پزشکانی که به‌طور خاص برای درمان سکته مغزی آموزش دیده‌اند، مراقبت‌های تخصصی دریافت می‌کنند.

چگونه علائم سکته مغزی را تشخیص دهیم؟

هر چه علائم سکته مغزی زودتر تشخیص داده شوند، خطر مرگ و میر ناشی از این بیماری کمتر می‌شود.

علائم هشداردهنده سکته مغزی را را در کلمه مخفف FAST خلاصه کرده‌اند تا بتوان علائم سکته مغزی را به سرعت تشخیص داد و به دنبال کمک پزشکی فوری رفت. FAST مخفف این علائم است:

F = صورت (Face). ضعف یا ناترازی صورت، اغلب با افتادگی در یک طرف دهان یا چشم.

A = بازو (Arm) ضعف یا بی‌حسی دست یا پا که اغلب یک طرف بدن را دچار خود می‌کند.

S = گفتار (Speech) مشکل در حرف زدن، لکنت زبان، مشکل در یافتن کلمات یا عدم توانایی در صحبت کردن واضح.

T = زمان (Time) زمان تماس با آمبولانس. زمان شروع علائم را یادداشت کنید، زیرا این به پزشکان کمک می‌کند تا تصمیم بگیرند کدام درمان مؤثرتر است.

FAST بر شایع‌ترین علائم هشدار دهنده سکته مغزی تاکید می‌کند، اما برخی از سکته‌های مغزی به طور متفاوتی بروز می‌کنند. برای اطمینان یافتن از اینکه موارد کمتری از سکته مغزی از قلم بیفتند، علائم دیگر سکته مغزی مانند سرگیجه و عدم تعادل و تغییرات بینایی هم به این مجموعه اضافه شده و مخفف BE FAST را ایجاد کرده است.

B = تعادل (Balance) از دست دادن ناگهانی تعادل یا هماهنگی عضلات، سرگیجه یا این احساس که اتاق در حال چرخش است.

E = چشم‌ها (Eyes). تاری دید ناگهانی، از دست دادن بینایی در یک یا هر دو چشم، دوبینی یا مشکل در تمرکز.

سایر علائم هشدار دهنده

علائم سکته مغزی اغلب به طور ناگهانی بروز می‌کنند و می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند. برخی از افراد، به ویژه زنان، ممکن است علائم سکته مغزی را تجربه کنند که حتی در مخفف BE FAST گنجانده نشده‌اند.

زنان نسبت به مردان ممکن است کمتر دچار سکته مغزی تشخیص داده شوند، زیرا علائم آنها ممکن است با علائم معمول مردان متفاوت باشد. این علائم ممکن است شامل خستگی ناگهانی، گیجی، حالت تهوع، غش یا ضعف عمومی باشد و نه آنچنان که انتظار داریم فلج واضح یا لکنت زبان.

سایر علائم احتمالی برای هر فرد شامل سردرد شدید بدون علت مشخص، استفراغ، مشکل در بلع، آشفتگی یا از دست دادن ناگهانی حافظه است. در برخی موارد، فرد ممکن است از حال برود، هوشیاری خود را از دست بدهد یا دچار تشنج شود.

سکته مغزی ناقص

گاهی اوقات علائم سکته مغزی فقط چند دقیقه یا چند ساعت طول می‌کشد و در عرض ۲۴ ساعت به طور کامل از بین می‌رود. این ممکن است نشان دهنده «حمله اختلال خونرسانی گذرای مغزی» (TIA) باشد که گاهی اوقات «سکته مغزی ناقص» هم نامیده می‌شود.

TIA زمانی اتفاق می‌افتد که خونرسانی به مغز برای مدت کوتاهی از چند دقیقه تا چند ساعت قطع می‌شود و علائم گذرایی بروز می‌کند. تفاوت بین TIA و سکته مغزی کامل این است که انسداد رگ خونی قبل از بروز آسیب دائمی مغز، خود به خود برطرف می‌شود. با این حال، TIA هنوز یک اورژانس پزشکی و یک علامت هشدار دهنده جدی در این باره است که ممکن است به زودی در آینده یک سکته مغزی بزرگ رخ دهد.

تحولات جدید در درمان سکته مغزی

پزشکی از راه دور (تله‌مدیسین) به ابزاری مهم در تشخیص سریع و درمان زودهنگام سکته مغزی تبدیل شده است.

امروزه امدادگران اورژانس می‌تواند بلافاصله، حتی هنگامی که هنوز در کنار بیمار یا با آمبولانس مسیر بیمارستان هستند، از طریق ارتباط ویدئویی امن با متخصصان سکته مغزی در بیمارستان مشورت کنند. این امر امکان تشخیص زودهنگام، تصمیم‌گیری سریع‌تر و آماده‌سازی فوری برای درمان پس از رسیدن بیمار را فراهم می‌کند.

در برخی از کشورها آمبولانس‌هاس تجهیزشده با دستگاه‌های اسکن‌کننده تصویربرداری مغز و داروهای حل‌کننده لخته خون به عنوان واحدهای سیار سکته مغزی عمل می‌کنند.

در حالی که امکانات «پزشکی از راه دور» متخصصان را به امدادگران در حال حرکت متصل می‌کند، ابزارهای دیگر در عرض چند لحظه پس از تماس با شماره اورزانس کمک‌های پزشکی را مستقیماً به بیماران ارائه می‌دهند.

برنامه‌های حمایت اورژانس که در ابتدا برای بهبود بقای بیماران پس از ایست قلبی با هشدار دادن به امدادگران آموزش‌دیده در نزدیکی برای شروع احیای قلبی ریوی قبل از رسیدن آمبولانس ایجاد شده بودند، امروزه به سایر موارد اضطراری تهدیدکننده زنگی گسترش یافته‌اند.

وقتی کسی با تلفن کردن به اورژانس درخواست کمک می‌کند، سیستم کارکنان یا داوطلبان آموزش‌دیده بالینی را در منطقه مجاور بیمار شناسایی می‌کند و آنها را در حالی که تیم امداد تخصصی پزشکی در راه هستند، به محل اعزام می‌کند. این پاسخ‌دهندگان اولیه می‌توانند ارزیابی سریع، کمک‌های اولیه اولیه و اطمینان خاطر را به بیمار و خانواده ارائه دهند و اطلاعات کلیدی مانند زمان شروع علائم را برای تیم امداد تخصصی پزشکی در حال رسیدن آماده کنند.

این برنامه با ترکیب فناوری دیجیتال، داوطلبان آموزش‌دیده و ارتباط سریع، به پر کردن شکاف بحرانی بین شروع علائم و درمان در بیمارستان کمک می‌کند: دوره‌ای که در آن به معنای واقعی کلمه، هر دقیقه اهمیت دارد.

سکته مغزی می‌تواند به طور ناگهانی و بدون هشدار رخ دهد، اما تشخیص سریع و مراقبت‌های پزشکی فوری می‌تواند به معنای تفاوت بین مرگ و زندگی باشد. یادگیری علائم Be Fast و اقدام فوری می‌تواند جان فرد را نجات دهد، مغز را در امان نگهدارد و توانایی فرد را برای صحبت کردن، حرکت و تفکر حفظ کند.