به گزارش خبرگزاری ایمنا، حذف چهار صفر از پول ملی گامی بزرگ در سیاست پولی ایران است. این اقدام می‌تواند مزایای قابل‌توجهی مانند ساده‌سازی مبادلات، کاهش هزینه‌های چاپ پول و بهبود تصویر ذهنی پول ملی داشته باشد، اما در عین حال بدون اصلاحات بنیادی اقتصادی، اثربخشی محدود خواهد داشت. این مطلب ابعاد اقتصادی، مزایا، چالش ها و تجربه سایر کشورها از اجرای این سیاست را بررسی می‌کند.
چرا حذف صفر از پول ملی مطرح شد؟
سال‌هاست اقتصاد ایران با تورم مزمن، رشد نقدینگی و کاهش ارزش پول ملی روبه‌روست. اسکناس‌های درشت، اعداد چند میلیونی روی قبض‌ها و قیمت‌ها و سختی در حسابداری، دولت و بانک مرکزی را به فکر اصلاح واحد پول انداخته است.
حذف صفر از پول ملی یکی از اقداماتی است که بسیاری از کشورها برای ساده‌تر کردن مبادلات مالی، کاهش هزینه‌های چاپ اسکناس و بازسازی اعتماد عمومی انجام داده‌اند. در ایران نیز، موضوع حذف صفرها از اواخر دهه ۱۳۸۰ مطرح شد و اکنون با تصویب مجلس، به مرحله اجرا نزدیک شده است.
واحد جدید پول ایران چیست؟
- مرحله اول (دو ساله): آماده‌سازی زیرساخت‌ها، چاپ اسکناس‌های جدید و اطلاع‌رسانی
- مرحله دوم (سه ساله): دوره گذار که در آن ریال جدید و ریال قدیم هم‌زمان در گردش هستند تا به‌تدریج پول جدید جایگزین شود.
مزایای احتمالی حذف چهار صفر
- افزایش خوانایی قیمت‌ها و سادگی حسابداری: حذف صفرها اعداد را کوچک‌تر و خواناتر می‌کند.
- کاهش هزینه‌های چاپ و توزیع پول خرد: اسکناس‌های کم‌ارزش حذف می‌شوند و هزینه‌های چاپ کاهش می‌یابد.
- بهبود تصویر ذهنی پول ملی: از نظر روانی می‌تواند احساس شروع دوباره و افزایش اعتماد به پول ملی ایجاد کند.
- ساده‌سازی سیستم‌های بانکی و نرم‌افزاری: بسیاری از نرم‌افزارهای بانکی و حسابداری با اعداد بزرگ دچار مشکل‌اند؛ این اقدام کار آن‌ها را ساده‌تر می‌کند.
نقدها و چالش‌های اجرای طرح
- تأثیر نداشتن مستقیم بر تورم: حذف صفر به خودی خود تورم را مهار نمی‌کند.
- هزینه‌های اجرایی سنگین: طراحی و چاپ اسکناس جدید، آموزش کارکنان و به‌روزرسانی نرم‌افزارها پرهزینه است.
- ریسک افزایش قیمت‌ها در دوره گذار: احتمال گرد کردن قیمت‌ها به بالا یا سوءاستفاده برخی فروشندگان وجود دارد.
- ابهام در قراردادها و بدهی‌ها: باید مکانیزم دقیق تبدیل مبالغ در قراردادهای جاری مشخص شود.
- زمان نامناسب: برخی کارشناسان معتقدند در شرایط تورم بالای ۴۰ درصد، اجرای این طرح می‌تواند پیامدهای منفی داشته باشد.
تجربه کشورهای دیگر در حذف صفر
توصیه کارشناسان برای موفقیت طرح
- اجرای تدریجی و دقیق همراه با اطلاع‌رسانی گسترده
- کنترل نقدینگی، اصلاح ساختار بودجه و نظام بانکی هم‌زمان با طرح
- نظارت بر بازار برای جلوگیری از افزایش غیرموجه قیمت‌ها
- طراحی مکانیزم شفاف برای تبدیل قراردادها و بدهی‌ها
- مشارکت فعال رسانه‌ها برای آگاه‌سازی مردم