عصر دیروز، بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء در قم، میزبان یک نشست علمی راهبردی با موضوع «رابطه فلسفه اسلامی و علوم اسلامی و انسانی دیجیتال» بود. در این جلسه که با حضور چهره‌های برجسته از این بنیاد و مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) به عنوان پیش‌نشست اولین همایش ملی در این حوزه برگزار شد، ابعاد نظری و عملیاتی پیوند میان معارف وحیانی و فناوری‌های دیجیتال مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت و بر این اصل کلیدی تأکید شد که پیشرفت در حوزه علوم انسانی دیجیتال، بدون اتکا به یک پشتوانه فلسفی استوار، به اهداف متعالی خود نخواهد رسید.
یکی از محورهای اصلی این نشست، تبیین این مسئله بود که فناوری‌های نوین، به‌ویژه هوش مصنوعی، به خودی خود ابزارهایی خنثی هستند که می‌توانند هم در مسیر تعمیق معرفت و هم در جهت سطحی‌سازی آن به کار گرفته شوند. در این جلسه اشاره شد که علوم اسلامی دیجیتال از مرحله ابتداییِ آرشیو و دسته‌بندی متون عبور کرده و اکنون با چالش بزرگ‌تری یعنی «تحلیل هوشمند» و «استنباط مبتنی بر هوش مصنوعی» روبرو است. این گذار، نیازمند تعریف دقیق مبانی منطقی، کلامی و فلسفی است تا الگوریتم‌ها بتوانند فراتر از پردازش کلمات، به درک ساختار مفهومی و شبکه‌ای معارف اسلامی نائل شوند.
همچنین، کارشناسان حاضر در این نشست تصریح کردند که طراحی الگوریتم‌هایی که قادر به درک ساختار منطقی و مفهومی عمیق متون دینی باشند، نیازمند همکاری تنگاتنگ میان متخصصان هوش مصنوعی و اندیشمندان حوزه فلسفه و علوم اسلامی است. در غیر این صورت، خروجی سیستم‌های هوشمند ممکن است با مبانی اصیل دینی در تعارض قرار گیرد و به جای حل مسئله، چالش‌های جدیدی ایجاد کند.
این نشست علمی به عنوان یک جلسه مقدماتی برای اولین «همایش ملی علوم اسلامی و انسانی دیجیتال» برگزار گردید تا با روشن ساختن چهارچوب‌های نظری، زمینه را برای ارائه راهکارهای عملی و پژوهش‌های کاربردی در همایش اصلی فراهم آورد.
