سرویس بین‌الملل خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - الهه شمس: شاید برای خالق دلقک‌های قاتل و هتل‌های تسخیرشده، تبدیل شدن به بزرگ‌ترین دشمن کتابخانه‌های مدارس آمریکا، غافلگیرکننده‌ترین پیچش داستانی باشد. اما گزارش جدید و تکان‌دهندهٔ سازمان «پن آمریکا» (PEN America) نشان می‌دهد که استیون کینگ، استاد بی‌بدیل ژانر وحشت، اکنون بیش از هر نویسندهٔ دیگری در ایالات متحده با تیغ سانسور روبه‌روست.
گزارش «ممنوع در آمریکا» که به تازگی منتشر شده، تصویری نگران‌کننده از چشم‌انداز فرهنگی این کشور ترسیم می‌کند. در سال تحصیلی گذشته، بیش از ۶۸۰۰ مورد ممنوعیت یا جمع‌آوری کتاب از کتابخانه‌های مدارس ثبت شده است. هرچند این رقم نسبت به سال قبل کاهش نشان می‌دهد، اما ابعاد این پدیده همچنان هولناک است؛ پدیده‌ای که تا چند سال پیش آنقدر جزئی بود که نیازی به گزارشی مستقل نداشت.
این گزارش، آمریکا را سرزمینی دوپاره نشان می‌دهد: از یک سو، ایالت‌هایی مانند فلوریدا، تگزاس و تنسی که به‌تنهایی مسئول ۸۰ درصد از کل ممنوعیت‌ها هستند و با وضع قوانین جدید، فعالانه به حذف کتاب‌های «نامطلوب» از قفسه‌ها دامن می‌زنند. از سوی دیگر، ایالت‌هایی چون ایلینوی و مریلند قرار دارند که با تصویب قوانینی حمایتی، در برابر این موج ایستادگی می‌کنند و از استقلال کتابخانه‌ها دفاع می‌نمایند.
در این میان، نام استیون کینگ با ۲۰۶ بار سانسور در صدر فهرست قرار دارد. ۸۷ عنوان از آثار او، از جمله رمان‌های کلاسیکی چون «کری» (Carrie) و «ایستگاه پایانی» (The Stand)، از دسترس دانش‌آموزان خارج شده‌اند. البته کینگ تنها نیست. فهرست قربانیان این موج سانسور بلندبالاست: «پرتقال کوکی» اثر آنتونی برجس، «فروخته شده» از پاتریشیا مک‌کورمیک، و آثار پرشماری از نویسندگان محبوبی چون جودی بلوم، سارا جی. ماس و جودی پیکولت نیز هدف قرار گرفته‌اند.
تیغ سانسور بیش از همه متوجه آثاری است که به موضوعات اقلیت‌ها می‌پردازند یا حاوی صحنه‌های خشونت‌آمیز هستند. اما پدیدهٔ شوم‌تری که گزارش به آن اشاره می‌کند، «اطاعت پیشاپیش» است. بسیاری از مدارس، حتی پیش از دریافت هرگونه شکایت رسمی، هزاران کتاب را از قفسه‌ها حذف می‌کنند تا از فشارهای احتمالی سیاسی و اجتماعی در امان بمانند. این خودسانسوری که از ترس نشئت می‌گیرد، شاید خطرناک‌تر از خود ممنوعیت‌های رسمی باشد.
کِیسی میهان، از مدیران پن آمریکا، هشدار می‌دهد که سنجش ابعاد واقعی این بحران روزبه‌روز دشوارتر می‌شود. آمارهای موجود که بر اساس گزارش‌های رسانه‌ای و اسناد عمومی گردآوری شده، تنها قلهٔ کوه یخ است. به گفتهٔ او: «وقتی قانونی برای ممنوعیت در یک ایالت تصویب می‌شود، ما نمی‌دانیم آیا در هر مدرسه آن ایالت کتاب‌های هدف‌گذاری‌شده جمع‌آوری شده یا خیر. داده‌های ما فقط یک تصویر لحظه‌ای است.» تصویری که نشان می‌دهد نبرد برای آزادی مطالعه در آمریکا، فصلی تاریک و نامعلوم را پیش رو دارد.
منبع: Guardian, Thu 2 Oct 2025
∎