۴۰ روز نخست پس از زایمان مهم‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کنید. در ادامه بخوانید تا دکتر چتنا جین توضیح دهد که چگونه استراحت، تغذیه و مراقبت از نوزاد می‌تواند سلامت طولانی‌مدت را شکل دهد.
به گزارش انتخاب و به نقل از انلی مای هلث؛ این بازه‌ی ۴۰ روزه پس از زایمان، دوره‌ای ویژه و حیاتی برای مادر و نوزاد به شمار می‌رود. در این زمان، بدن مادر فرایند ترمیم را آغاز می‌کند و نوزاد خود را با زندگی خارج از رحم وفق می‌دهد. این دوران برای بهبود جسمی، ایجاد پیوند عاطفی، تغذیه و شکل‌گیری عادات و روال‌هایی که بر سلامت بلندمدت اثرگذارند، بسیار مهم است.
دکتر چتنا جین، توصیه‌های تخصصی خود را برای گذر از این دوره‌ی حساس با آرامش، ایمنی و مراقبت لازم ارائه می‌دهد.
قانون ۴۰ روز برای نوزادان چیست؟
دکتر جین توضیح می‌دهد: «۴۰ روز نخست پس از زایمان برای مادر و نوزاد حیاتی است. مادر، چه زایمان طبیعی داشته باشد و چه سزارین، به دلیل خستگی شدید به استراحت کافی برای بازیابی کامل نیاز دارد. نوزاد نیز بسیار حساس و آسیب‌پذیر است و باید با دقت، همراه با گرمای کافی، رعایت بهداشت و تغذیه مناسب مراقبت شود.»
چرا استراحت کافی برای بهبود پس از زایمان ضروری است؟
به گفته‌ی دکتر جین: «استراحت، پایه و اساس بهبودی پس از زایمان است. در این مدت باید از فعالیت بدنی سنگین پرهیز شود تا بدن فرصت بازسازی و بازیابی توان خود را پیدا کند.»
تغذیه؛ افسانه‌ها و واقعیت‌ها
دکتر جین اشاره می‌کند: «باورهای نادرستی وجود دارد؛ مثلاً اینکه مادر نباید آب زیاد بنوشد یا بعضی غذاها را نباید مصرف کند. در حالی که مادران باید غذاهای سالم خانگی میل کنند که شامل مقدار کمی روغن حیوانی (گِهی)، زردچوبه، تخم شوید (اجواین)، شنبلیله و زیره سیاه باشد. این گیاهان سنتی روند ترمیم را تقویت می‌کنند. غذاهای پخته و کم‌ادویه مانند لوبیا (راجما) و نخود نیز مناسب هستند. نکته اصلی تغذیه‌ای است که به بهبود کمک کند بدون آنکه دستگاه گوارش را دچار مشکل نماید.»
نقش ماساژ و روغن‌های سنتی در بهبودی
دکتر جین می‌گوید: «ماساژ بسیار مفید است، به‌ویژه چون مادر بیشتر در حال استراحت است. ماساژ روزانه‌ی بدن با روغن گرم، مانند روغن نارگیل یا بادام، به‌مدت حدود یک ساعت، باعث بهبود گردش خون، کاهش دردهای بدنی و آرامش عضلات می‌شود.»
پایش وضعیت سلامت و زمان مراجعه به پزشک
به گفته‌ی دکتر جین: «زنانی که مشکلاتی مانند فشار خون بالا، دیابت یا بیماری تیروئید دارند باید این شرایط را به‌طور دقیق کنترل کنند. در صورت بروز علائمی مانند سوزش ادرار، خونریزی شدید یا ترشحات بدبو باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.»
مدیریت علائم شایع پس از زایمان
کاهش تدریجی خونریزی طبیعی است. «در ابتدا ممکن است خونریزی نیازمند تعویض مکرر نوار بهداشتی باشد، اما معمولاً ظرف یک هفته به سطح قاعدگی طبیعی می‌رسد. ترشحات پس از زایمان (لوچیا) می‌تواند تا یک ماه ادامه یابد. باید مراقب علائم عفونت مانند بوی بد یا تب بود.» دکتر جین توصیه می‌کند برای رفع مشکلات ادراری، به‌ویژه در مادران شیرده، مصرف ۳ تا ۴ لیتر آب در روز مؤثر است. در صورت تداوم علائم، باید به پزشک مراجعه شود.
شناخت و توجه به سلامت روان پس از زایمان
دکتر جین هشدار می‌دهد: «افسردگی یا اضطراب پس از زایمان شایع است. تغییرات خلقی یا احساس بی‌ارزشی را نباید نادیده گرفت. در صورت نیاز باید از مشاوره یا دارو کمک گرفت. سلامت روان به اندازه سلامت جسمی اهمیت دارد.»
فعالیت و حرکت ایمن در دوران اولیه پس از زایمان
«اگرچه استراحت ضروری است، اما حرکت‌های سبک مانند راه رفتن در خانه می‌تواند گردش خون را بهبود بخشد و از ایجاد لخته‌های خونی جلوگیری کند. مادر باید از حضور در مکان‌های شلوغ پرهیز کند و در اتاقی با نور طبیعی و تهویه مناسب استراحت کند تا روحیه‌اش بهتر شود.»
تنظیم دمای اتاق روی حدود ۲۶ تا ۲۷ درجه سانتی‌گراد همراه با تهویه و نور خورشید برای حفظ سلامت مادر و نوزاد مفید است. هوای تازه و نور طبیعی خطر افسردگی را کاهش می‌دهد.
بهترین روش‌های مراقبت از نوزاد در ۴۰ روز نخست
• تغذیه هر ۲ تا ۳ ساعت یا بر اساس تقاضای نوزاد
• بادگیری پس از هر بار شیردهی و نگه داشتن نوزاد در حالت ایستاده
• خواباندن نوزاد به پشت با کمی بالاتر بودن سر
• آغاز ماساژ با روغن نارگیل یا بادام پس از افتادن بند ناف
• پرهیز از دادن عسل یا هر غذای جامد در ماه‌های نخست
• پایش مرتب پوشک برای بررسی علائم کم‌آبی بدن یا بیماری
اهمیت حمایت خانوادگی و پرهیز از انزوا
دکتر جین می‌گوید: «مادران تازه‌زا نباید احساس کنند که باید همه‌چیز را به‌تنهایی انجام دهند. کمک همسر، خانواده یا مراقبان برای سلامت جسمی و روانی مادر در این دوران پرخستگی بسیار ضروری است.»
یک پژوهش نشان می‌دهد که مراقبت ساختارمند پس از زایمان ـ شامل استراحت، تغذیه، آب‌رسانی کافی و توجه به سلامت روان ـ خطر عفونت‌ها، افسردگی پس از زایمان و عوارض بلندمدت را کاهش می‌دهد. همچنین، موفقیت در شیردهی و پیوند مادر و نوزاد را تقویت می‌کند.
نتیجه‌گیری
۴۰ روز نخست پس از زایمان، زمانی ارزشمند برای ترمیم، ایجاد پیوند عاطفی و سازگاری مادر و نوزاد است. توصیه‌های تخصصی دکتر چتنا جین بر استراحت، تغذیه، پایش سلامت، مراقبت روانی و حمایت خانوادگی تمرکز دارد تا این گذار مهم به شکلی ایمن و آرام سپری شود. به‌کارگیری این توصیه‌ها می‌تواند پایه‌ای محکم برای آینده‌ای سالم فراهم آورد.
∎