اگر غرب و تمدن بیپشتوانه آن صرفاً ادعاهای توخالی و توهمات را در قالب حقوق زنان عرضه و عوامفریبی میکنند، تاریخ اسلام و مقام و منزلتی که برای بانوان قائل است حقوق زنان را در عمل به منصه ظهور رساندهاست؛ بانوان مکرمهای که هر یک با حضور بهنگام و اثرگذار اجتماعیِ خود، مسیر تاریخ را تغییر دادهاند، چنان که حیات بابرکت و هجرت حضرت فاطمه معصومه(س) به قم چنین بود و با گذشت قرنها هنوز هم منشأ تحولات عمیق است. به مناسبت فرارسیدن سالروز وفات آن حضرت و در بررسی چرایی منزلت و مقام والای ایشان با حجتالاسلام والمسلمین سیدحسین حسینیقمی، استاد حوزه و کارشناس مذهبی گفتوگو کردهایم.
اوصاف و فضائلی که حضرت فاطمه معصومه(س) به آنها مشهور هستند چقدر به دلیل انتساب به خاندان رسالت و امامت و تا چه اندازه اکتسابی بودهاند؟
بعضی از کمالات حضرت معصومه(س) تفضل و عنایت الهی بوده است، مثل ولادت در بیت امامت و داشتن رابطه خواهری با امام رضا(ع)، اما اینکه سه امام معصوم(ع) یعنی امام صادق(ع)، امام رضا(ع) و امام جواد(ع) فرمودهاند: «هر کس فاطمه معصومه(س) را زیارت کند بهشت بر او واجب میشود» به دلیل رابطه نسبی با ائمه(ع) نیست، چون بسیار بودهاند امامزادگانی که به چنین مقامی نرسیدهاند و حتی برعکس به اوصاف غیرارزشی نیز شهره شدهاند، چنان که حضرت معصومه(س) خود برادری داشتند که به زیدالنار مشهور بود.
از قلههای رفتاری در سیره حضرت معصومه(س) صبر بر زندان و شهادت پدر، تحمل دوری برادر، هجرت در همراهی با امام زمان خود و حیا، عفاف و اوج پاکدامنی بوده است. حضرت معصومه(س) روحیه بالایی در عبودیت و بندگی داشتند تا جایی که محل عبادتشان در قم به بیت النور شهرت یافت و بیماری و سختی سفر هم ایشان را از عبادت در قم بازنداشت.
از دیگر اوصاف کریمه اهل بیت(س) عفاف بینظیر است، ایشان همچون دیگر دختران موسی بن جعفر(ع) به وصیت پدر برای ازدواج باید با امام رضا(ع) مشورت میکردند و با توجه به شرایط خاص زندگی و زندان پدر و... ایشان ازدواج نکردند و تا ۲۸ سالگی و هنگام وفات مجرد بودند، اما در همه فعالیتها و در طول سفر به ایران اسوه و الگوی پاکدامنی و رعایت عفاف به شمار میرفتند. این برای زنان و دختران امروز ما بسیار درسآموز است و الگوی حضور مؤثر و موفق اجتماعی را به آنها عرضه میکند.
عظمت شأن و جلالت مقام حضرت فاطمه معصومه(س) در جذب علما به قم و تبدیل این شهر به پایگاه علم و عالم چه تأثیری داشته است؟
از جلوههای عظمت حضرت فاطمه معصومه(س) زیارتنامه ایشان است که در آن، امام معصوم(ع) فرموده بروید و مقابل ضریح و مضجع شریف ایشان بایستید و عرض کنید: «السلام علی آدم صفوة الله، السلام علی نوح نبی الله...». وجود آستان مطهر این شخصیت عظیمالشأن سبب جذب و پرورش چهرههای برجسته علم و فقاهت به قم شده است، چنانکه در قم محدثان جلیلالقدر و فقهای باعظمت بسیار بوده و هستند. چند قدمی حرم، قبر زکریا بن آدم قرار دارد؛ کسی که همکجاوه امام رضا(ع) و از مدینه تا مکه همراه حضرت ثامنالحجج(ع) بود؛ همان کسی که وقتی به امام رضا(ع) عرض کرد: میخواهم از قم بروم، فرمودند: «بمان! خدا به برکت تو بلا را از مردم قم برمیدارد. همانطور که به برکت پدرم موسی بن جعفر(ع) از مجاوران قبر پدرم برمیدارد». علی بن بابویه پدر شیخ صدوق، علی بن ابراهیم، ابنقولویه قمی، میرزای قمی، مؤسس حوزه علمیه قم آیتالله العظمی حائری، مرحوم آیتالله میرزا جواد آقای ملکی تبریزی، مرحوم آیتالله العظمی بروجردی و صدها محدث، عالم و فقیه در پرتو انوار آن وجود نورانی در قم پرورش یافته و هر یک تأثیراتی شگرف بر تاریخ اسلام و تشیع گذاشتهاند.
در سیره و سلوک علما و بزرگانی که همچون پروانه گرد شمع وجود مقدس حضرت فاطمه معصومه(س) در قم جمع شدهاند چه شواهدی از توسل و عرض ارادت به بانوی کرامت(س) و بهرهمندی از تفضلات ایشان وجود دارد؟
مرقد مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) به دلیل کمالات و امتیازات این بانو در طول تاریخ مورد توجه علمای بزرگ اسلام بوده و حتی در مشکلات علمی به آن بانو متوسل میشدند، چنانکه ملاصدرا در حاشیه بحث اتحاد عاقل و معقول آورده: وقتی این مطلب را مینوشتم برایم قابل درک نبود، لذا به زیارت حضرت فاطمه معصومه(س) رفتم و از ایشان کمک گرفتم. یا در سیره علامه طباطبایی(ره) آمده هر روز ماه رمضان، روزهشان را با بوسه بر ضریح حضرت معصومه(س) باز میکردند. در وصیتنامه آیتالله بروجردی آمده: «مرا در اینجا دفن کنید، زیرا میخواهم در زیر پای زوار حضرت معصومه(س) باشم». همچنین امام خمینی(ره) به عنوان مؤثرترین چهره حوزوی تاریخ معاصر که انقلاب اسلامی را پایهگذاری کردند، از پرورشیافتگان مکتب حضرت معصومه(س) بودند.
امروز نیز هزاران نفر از بانوان به برکت این بانوی باکرامت مشغول به تحصیل علوم حوزوی هستند و حتی به مقام اجتهاد میرسند، چنانکه بانو مجتهده امین اصفهانی از 47سالگی تا 97سالگی گواهی اجتهاد داشت و گواهی اجتهادش را از آیتالله حائری گرفته بود.