اباذر کریمی پنابندانی - متخصص هوش مصنوعی - هوش مصنوعی در جهان به سرعت در حال تغییر دادن شیوه تولید و انتشار خبر است؛ از ربات‌های خبرنگار در واشنگتن‌پست تا مجریان دیجیتال در شین‌هوا، این فناوری سرعت و دقت را به‌طرز چشمگیری افزایش داده است.
به گزارش همشهری آنلاین، در ایران اما، مسیر استفاده از هوش مصنوعی در رسانه‌ها با چالش‌هایی همراه است که اگر به‌موقع حل نشوند، ما را از این رقابت جهانی عقب می‌اندازد.
چالش اول: کمبود زیرساخت داده
هوش مصنوعی برای یادگیری و تولید محتوا به داده‌های عظیم، متنوع و به‌روز نیاز دارد. در ایران، بسیاری از داده‌های خبری و آرشیوی یا دیجیتال نشده‌اند یا در قالب‌های پراکنده و غیرقابل استفاده ذخیره شده‌اند. این مسئله باعث می‌شود الگوریتم‌ها نتوانند به‌خوبی آموزش ببینند.
چالش دوم: نبود استانداردهای فنی و اخلاقی
کشورهای پیشرو مانند بریتانیا و کانادا، دستورالعمل‌های مشخصی برای استفاده از هوش مصنوعی در تحریریه‌ها تدوین کرده‌اند؛ از شیوه آموزش مدل‌ها گرفته تا قوانین راستی‌آزمایی خودکار. در ایران، هنوز چنین استانداردهای شفاف و الزام‌آوری وجود ندارد، که می‌تواند به انتشار خبرهای ناقص یا حتی اشتباه منجر شود.
چالش سوم: ترس از جایگزینی نیروی انسانی
در برخی رسانه‌ها نگرانی وجود دارد که استفاده از هوش مصنوعی، شغل خبرنگاران و تدوین‌گران را تهدید کند. در حالی که تجربه جهانی نشان داده، AI می‌تواند کارهای تکراری را بر عهده بگیرد و به خبرنگاران فرصت بیشتری برای تمرکز بر گزارش‌های عمیق و میدانی بدهد.
چالش چهارم: ضعف در راستی‌آزمایی اخبار
در عصر شبکه‌های اجتماعی، سرعت انتشار شایعات و اخبار جعلی بالاست. در حالی که رسانه‌های جهانی از ابزارهای AI برای شناسایی و متوقف کردن انتشار اخبار کذب استفاده می‌کنند، در ایران این ابزارها یا وجود ندارند یا به‌طور گسترده به‌کار گرفته نمی‌شوند.
چالش پنجم: محدودیت‌های زبانی
بخش زیادی از فناوری‌های هوش مصنوعی خبری، بر پایه زبان انگلیسی توسعه یافته‌اند. نبود مدل‌های قدرتمند پردازش زبان فارسی، باعث می‌شود دقت در تحلیل متن و تولید خبر خودکار به اندازه استاندارد جهانی نباشد.
راه پیش رو
برای عبور از این چالش‌ها، رسانه‌های ایرانی باید:
۱. سرمایه‌گذاری جدی روی دیجیتال‌سازی و استانداردسازی آرشیو خبری کنند.
۲. دستورالعمل‌های فنی و اخلاقی برای استفاده از AI تدوین و اجرا کنند.
۳. ابزارهای راستی‌آزمایی فارسی‌زبان توسعه دهند.
۴. با آموزش خبرنگاران، هم‌زیستی هوش مصنوعی و نیروی انسانی را ممکن کنند.
هوش مصنوعی می‌تواند انتشار اخبار در ایران را شفاف‌تر، سریع‌تر و دقیق‌تر کند؛ اما تا زمانی که چالش‌های زیرساختی، استانداردی و زبانی حل نشوند، این فرصت بزرگ به تهدیدی برای اعتماد عمومی تبدیل خواهد شد.