به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در مشهد، جلد اول کتاب «راهنمای عملی گفت‌وگوی منطقی؛ رویکردی کاربردشناختی به منطق غیرصوری» به قلم داگلاس والتون، فیلسوف کانادایی که اثری مهم برای خردورزی و گفت‌وگو در جامعه امروز ایران است، به تازگی با ترجمه سبحان هوشیار و مهشید ایرانمنش ترجمه و رهسپار بازار کتاب شد.
این کتاب که در سال ۲۰۰۸ به عنوان ویراست دوم اثر اصلی منتشر شده بود، مزین به مقدمه مصطفی ملکیان و ویراستاری علمی حسین بیات شده و راهنمایی مفصل برای آشنایی با استدلال‌های صحیح، ضعیف و مغالطه‌آمیز در بافتار گفت‌وگو به شمار می‌رود.
داگلاس والتون (۲۰۲۰-۱۹۴۲)، به گفته مصطفی ملکیان، قوی‌ترین منطق‌دان عملی معاصر است. او نظریه‌پرداز مکتب «منطق غیرصوری کانادایی» است و با نگارش حدود ۶۰ کتاب و بیش از ۴۰۰ مقاله، یکی از پر استنادترین منطق‌دانان در زمینه مطالعات استدلال محسوب می‌شود. والتون همچنین در زمینه‌هایی مانند استدلال‌شناسی در حقوق و ارتقای هوش مصنوعی فعالیت‌های علمی داشته است.
این در حالی است که به گفته ملکیان، این فیلسوف در ایران تقریباً ناشناخته باقی مانده است.
موضوع و ساختار کتاب
کتاب حاضر به امر مهم گفت‌وگو از منظر منطق کاربردی می‌پردازد. این رویکرد، اهمیت منطق غیرصوری را در جنبه‌های کاربردی و عملی آن، به‌ویژه در گفتار و نوشتار برجسته می‌کند. هدف اصلی کتاب، کمک به خوانندگان برای استفاده از روش‌های نقادانه به منظور ارزیابی بی‌طرفانه و معقول نقاط قوت و ضعف استدلال‌ها است.
کتاب «راهنمای عملی گفت‌وگوی منطقی» با مقدمه‌های مترجمین، مصطفی ملکیان و نویسنده آغاز می‌شود. در ادامه عنوان فصل اول استدلال به مثابه گفت‌وگوی مستدل نام دارد. این فصل به بررسی انواع گفت‌وگوهای استدلالی مانند مشاجره، مناظره، گفت‌وگوی اقناعی، گفت‌وگوی تفحصی و مذاکره می‌پردازد. همچنین قواعد گفت‌وگو و مروری بر مهم‌ترین مغالطات غیرصوری از جمله مغالطه پهلوان پنبه و استدلال مبتنی بر پیامد ارائه می‌شود.
عنوان فصل دوم پرسش و پاسخ در گفت‌وگو نام دارد. در این فصل موضوعاتی مانند پیش‌فرض‌های پرسش، سوالات پیچیده، استدلال از طریق توسل به جهل، پاسخ به سؤال از طریق سؤال و مصادره به مطلوب مورد بحث قرار می‌گیرد.
عنوان فصل سوم بحثی نقادانه درباره بی‌ربطی در استدلال نام دارد. این فصل به ادعاهای بی‌ربط، ارتباط بین پرسش و پاسخ، و مغالطه ماهی‌دودی در مقابل مغالطه نتیجه اشتباه می‌پردازد.
عنوان فصل چهارم توسل به احساس نام دارد. این بخش مغالطاتی چون عوام‌فریبی، استدلال از طریق همرنگی با جماعت، توسل تهدیدآمیز به زور و توسل به ترحم را بررسی می‌کند.
از نکات جالب توجه این کتاب استفاده از ۱۸۸ مثال (در دو جلد) برای توضیح و فهم مطالب منطقی و تفکر انتقادی است که موجب شده این اثر مهم برای انواع مخاطبان کاربردی و آسان فهم شود.
آموزش ارزیابی بی‌طرفانه و معقول هر استدلال
مصطفی ملکیان در مقدمه خود، تأکید می‌کند که آموزش ارزیابی بی‌طرفانه و معقول هر استدلالی که به ما عرضه می‌شود، یکی از مهم‌ترین وظایف اخلاقی است و این کتاب به خوانندگان در این زمینه کمک می‌کند. او همچنین اشاره می‌کند که این اثر بیشتر بر جنبه‌های سلبی تمرکز دارد و بیش از آنکه توضیح دهد استدلال صحیح چیست، به توضیح استدلال‌های سقیم یا همان مغالطات می‌پردازد.
با این حال، داگلاس والتون در کتاب خود به انواع دلایل صحیح نیز پرداخته است: مانند دلیل قیاسی، دلیل استقرایی، دلیل تمثیلی و دلایل مبتنی بر رأی متخصص.
مطالعه این کتاب که توسط نشر تگ منتشر شده است برای دوست‌داران تفکر انتقادی، پژوهشگران منطق و فلسفه، وکلا، حقوق‌دانان و علاقه‌مندان به گفت‌وگو و خردورزی مفید و راهگشا است.
∎