به گزارش خبرنگار ایرنا، وی روز چهارشنبه در آیین گرامیداشت یکصدمین سالگرد بازتأسیس حوزه علمیه قم و نکوداشت آیت‌الله العظمی شیخ عبدالکریم حائری یزدی، ادامه داد: آیت‌الله حائری در دهه‌های آغازین قرن چهاردهم هجری شمسی، پس از مهاجرت از عراق به شهر اراک، حوزه‌ای علمی در آنجا تأسیس کرد.
وی افزود: با وجود برخی اتفاقات که منجر به عزیمت ایشان به منطقه «حائر» شد، در پی دعوت علما، دوباره به اراک بازگشت و تا حدول سال ۱۳۳۵ قمری در آنجا اقامت داشت. پس از آن، پایه‌گذاری حوزه علمیه قم را رقم زد.
این مرجع تقلید با اشاره به تحولات سیاسی و اجتماعی قرن گذشته گفت: آیت‌الله حائری در میانه جنگ‌های جهانی و رویدادهای نهضت مشروطه، حوزه قم را تأسیس کرد؛ اقدامی که از منظر تاریخی، اهمیت والایی دارد.
آیت‌الله سبحانی «زهد» و «بصیرت نسبت به زمانه» را از ویژگی‌های ممتاز این مرجع عالی‌قدر برشمرد و تأکید کرد: او به‌خوبی شرایط حاکم بر جامعه را می‌شناخت و برای حفظ دین و تربیت عالمان دینی اقدام کرد.
وی همچنین با مرور بر پیشینه نهاد علم در جهان اسلام خاطرنشان کرد: هرچند حوزه علمیه قم در قرن چهاردهم توسعه یافت، اما ریشه‌های آن به تاریخ صدر اسلام بازمی‌گردد. نخستین حوزه علمیه اسلام، شهر مدینه منوره پس از رحلت پیامبر اسلام بود که مرکز فقه و حدیث محسوب می‌شد و عالمان بسیاری از آن برخاستند.
آیت‌الله سبحانی گفت: با حمله به مدینه و روی کار آمدن مروانیان، مسیر رشد علمی با رکود مواجه شد؛ اما در دوران امام باقر(ع) از سال ۹۴ هجری قمری و سپس در عصر امام صادق(ع)، شکوفایی مجدد علمی و فقهی آغاز شد.
وی افزود: دومین مرکز علمی مهم، مسجد کوفه بود که در آن شاگردان ائمه اطهار(ع) از جمله امام باقر و امام صادق پرورش یافتند. حوزه‌های بزرگ دیگری نیز در خراسان و ماوراءالنهر در دوران عباسیان و به‌ویژه در زمان حضور امام رضا(ع) در خراسان شکل گرفتند که بستری برای فقه، اصول و معارف دینی پدید آوردند.
وی ادامه داد: چهارمین حوزه بزرگ جهان اسلام، حوزه علمیه قم است که سابقه‌ای دیرینه دارد و در کتاب «تاریخ قم» نیز به آن اشاره شده است. همچنین در دوران صفویه، قم یکی از مراکز پررونق علمی جهان اسلام بوده است و قرائن تاریخی زیادی این امر را تأیید می‌کنند.
استاد برجسته حوزه علمیه قم با اشاره به رشد چشمگیر طلاب در دوره صفویه گفت: در قرن یازدهم هجری، علمای برجسته‌ای چون ملاصدرا و فیض کاشانی در قم پرورش یافتند و این شهر در آن دوران به اوج درخشش علمی رسید.