به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در آستانه برگزاری چهل‌ودومین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، «کتابشناسی توصیفی آثار منتخب جشنواره‌های کتاب ایران» و به اجمال معرفی می‌شود.
در مقدمه نخستین کتابشناسی که مربوط به سال ۱۳۹۹ است، می‌خوانیم: «جوایز و جشنواره‌هایی که در حوزه کتاب، پژوهش و نظایر آن‌ها برگزار می‌شود، می‌تواند به‌مثابه یکی از رویدادها و بسترهای ترویجی کتاب و کتابخوانی در کشور قلمداد شود؛ زیرا از اهداف مهم این‌گونه جوایز و جشنواره‌ها گسترش و عمق‌بخشی به فرهنگ کتابخوانی، تقدیر از کتاب‌های برتر و ارزشمند و حمایت و تشویق مولفان نویسندگان مصححان و مترجمان است.
از این رو از سویی رصد، شناسایی و ارزیابی و بررسی آن‌ها ضرورت دارد و از سوی دیگر سیاست‌گذاری و ساماندهی آن‌ها نیاز فرهنگ کتابخوانی است و تحلیل وضعیت کمّی و کیفی جشنواره‌ها و جوایز کتاب در سال‌های گوناگون را باید یک ضرورت در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی‌های فرهنگی دانست. بدون داشتن تصویری دقیق واضح و قابل اعتماد از شرایط فرهنگ کشور، شرایط نشر و کتاب، نمی‌توان هدف‌گذاری راهبرد، سیاست و برنامه‌ریزی کارآمدی در این حوزه انتظار داشت.
از همین رو موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، بیش از پیش کوشیده است تا به پشتوانه رصد، تهیه و تحلیل آمارهای حوزه نشر علاوه بر تهیه یا تقویت بانک‌های آماری و اطلاعاتی در حوزه نشر و کتاب گزارش‌های کمّی و کیفی و به‌طور مشخص، تحلیلی از شرایط نشر و کتاب در کشور تهیه کرده و و در دسترس مدیران فرهنگی و پژوهشگران و دیگر اقشار جامعه قرار دهد.
تهیه «کتابشناسی توصیفی آثار منتخب جشنواره‌های کتاب ایران» در سال ۱۳۹۹ ازجمله اقدام‌هایی است که از سال ۱۳۹۴ و با هدف یاد شده آغاز شده است.
براساس پایشی که صورت گرفت و اطلاعات و آمارهای گردآوری شده در طول سال ۱۳۹۹؛ ۴۰ جایزه یا جشنواره کتاب در سطح کشور برگزار شده است که در مقایسه با سال ۱۳۹۸؛ پنج جایزه بیشتر برگزار شده و شاهد گسترش و رشد برگزاری جشنواره‌ها و جوایز ادبی موضوعی کودک و نوجوان و استانی هستیم که نمودارهای زیر نشان می‌دهد هم تعداد جشنواره‌ها و جوایز و هم کتاب‌های منتخب در ۶ سال اخیر (۱۳۹۴) (۱۳۹۵) (۱۳۹۶) (۱۳۹۷) (۱۳۹۸) و (۱۳۹۹) روند رو به رشدی داشته است که نشان از توجه مراکز سازمان‌ها و نهادهای دولتی و خصوصی مختلف به برگزاری جشنواره و جایزه در حوزه کتاب است.
نمودار زیر رشد تعداد جشنواره‌ها و جوایز حوزه کتاب را در بازه زمانی یاد شده نشان می‌دهد
نمودار زیر رشد تعداد کتاب‌های منتخب را در جشنواره‌ها و جوایز حوزه کتاب در بازه زمانی یاد شده نشان می‌دهد
جوایز و جشنواره‌های کتاب در سال ۱۳۹۹ چنانکه در این کتاب مرتب و تنظیم شده در ۵ بخش برگزار شده است؛ ۱- جوایز سالانه و سراسری ۶ عنوان ۲. جوایز ادبی ۱۵ عنوان ۳- جوایز موضوعی و تخصصی ۹ عنوان.
نحوه ترتیب جوایز و جشنواره‌ها در هر یک از این بخش‌ها بر پایه قدمت و بیشترین تعداد دوره برگزار شده از هر جایزه بوده است به‌طوری که در هر بخش از کتاب هر جایزه‌ای که بیشترین دوره از آن برگزار شده در آغاز آمده بر همین سیاق هر جایزه‌ای نیز که کمترین دوره از آن برگزار شده در پایان آمده است.
فراوانی جشنواره‌ها و جوایز در بخش‌های مختلف در نمودار زیر قابل مشاهده است.
براساس آمار موجود بیشترین عنوان جشنواره و جایزه کتاب برگزار شده درسال ۱۳۹۹ با ۱۵ عنوان در بخش‌های ادبی و کمترین جشنواره نیز با سه عنوان در بخش کودک و نوجوان بوده است که مسئله قابل تاملی است. همچنین در بخش ادبی و موضوعی نیز شاهد راه‌اندازی برخی از جوایز ازجمله «جایزه ادبی شهید علی اندرزگو» «جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی» «جشنواره کتاب سال فرق، ادیان و مذاهب و…» هستیم که می‌توان آن‌ها را در مسیر رشد جوایز موضوعی و تخصصی مثبت ارزیابی کرد.
این کتاب شامل معرفی جوایز و جشنواره‌های برگزار شده و چکیده و معرفی کوتاهی از ۶۰۹ عنوان کتابی است که عنوان اثر برگزیده شایسته تقدیر یا هر عنوان دیگری را در این جوایز و جشنواره‌ها کسب کرده‌اند.
پایان بخش کتاب نیز نمایه‌های موضوعی آثار منتخب آثار منتخب پدیدآورندگان آثار منتخب و ناشران و نیز اطلاعات تماس با ناشران است.
«کتابشناسی توصیفی آثار منتخب جشنواره‌های کتاب ایران» به فصل‌های زیر اختصاص دارد:
فصل یکم: جوایز سالانه کتاب
سی‌وهشتمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران
بیست‌وهشتمین جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران
بیست‌وهفتمین جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی
بیست‌ودومین همایش کتاب سال حوزه
یازدهمین جشنواره بین‌المللی فارابی
پنجمین جایزه ملی کتاب سال تبریز
فصل دوم جوایز ادبی
نوزدهمین دوره انتخاب کتاب سال شهید حبیب غنی‌پور
بیستمین دوره انتخاب کتاب سال شهید حبیب غنی پور
هجدهمین جشنواره قلم زرین
پانزدهمین جایزه کتاب سال شعر خبرنگاران
سیزدهمین جایزه ادبی جلال آل احمد
ششمین جایزه شعر احمد شاملو
چهارمین جایزه ابوالحسن نجفی
چهارمین جایزه کتاب سال دفتر شعر جوان جایزه قیصر امین‌پور
سومین جایزه ادبی الوند
سومین جایزه رمان گمانه زن نوفه
دومین جایزه ادبی شیراز
دومین جایزه داستان مازندران
نخستین جایزه ادبی لیلی
دومین جایزه ادبی لیلی
نخستین جایزه ادبی شهید سید علی اندرزگو
جایزه ادبی مشهد
فصل سوم: جوایز موضوعی
هجدهمین دوره انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس
پانزدهمین جشنواره انتخاب کتاب سال پاسداران اهل قلم
دوازدهمین جشنواره بین المللی کتاب سال رضوی
یازدهمین جشنواره علامه حلی
سیزدهمین جایزه ادبی جلال آل احمد
ششمین جایزه شعر احمد شاملو
چهارمین جایزه ابوالحسن نجفی
چهارمین جایزه کتاب سال دفتر شعر جوان جایزه قیصر امین‌پور
سومین جایزه ادبی الوند
سومین جایزه رمان گمانه زن نوفه
دومین جایزه ادبی شیراز
دومین جایزه داستان مازندران
نخستین جایزه ادبی لیلی
دومین جایزه ادبی لیلی
نخستین جایزه ادبی شهید سید علی اندرزگو
جایزه ادبی مشهد
فصل چهارم: جوایز کودک و نوجوان
هجدهمین جشنواره کتاب رشد جایزه شورای کتاب کودک
جایزه مرغک کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
فصل پنجم: جوایز استانی
بیست‌وپنجمین دوسالانه جایزه کتاب سال استانی اصفهان
هفدهمین دوره انتخاب کتاب سال استانی خراسان رضوی
ششمین جایزه کتاب سال استانی سیستان و بلوچستان
چهارمین جایزه کتاب سال استانی ایلام
سومین جایزه کتاب سال استانی آذربایجان غربی
سومین جایزه کتاب سال استانی البرز
دومین جایزه کتاب سال استانی آذربایجان شرقی
نخستین جایزه کتاب سال استانی فارس
نخستین جایزه کتاب سال استانی مرکزی
∎