به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، بیست و دومین دوره حراج تهران بهمن ماه امسال ویژه هنرهای سنتی، کلاسیک و مدرن ایران با ارائه یکصد اثر شامل نقاشی، خوشنویسی، کتابت، هنرهای تجسمی کاربردی و فرش‌های تصویری از دوران صفویه تا عصر معاصر برگزار شد.
در این رویداد آثار هنرمندانی همچون رضا عباسی، معین مصور، محمد قاسم، آقا نجف اصفهانی، محمدحسن افشار ارومی، حسین کاظمی، احمد اسفندیاری، درویش عبدالمجید طالقانی، میرحسین خوشنویس‌باشی، غلامحسین امیرخانی، یدالله کابلی، کیخسرو خروش، محمود فرشچیان، محمد احصایی، فرامرز پیلارام، محمود زنده‌رودی، آیدین آغداشلو، مسعود عربشاهی، منصور قندریز، ژازه تباتبایی، پرویز کلانتری، غلامحسین نامی، بهجت صدر، واحد خاکدان، هانیبال الخاص و هوشنگ پزشک‌نیا ارائه شد.
در بیست و دومین حراج تهران، تعدادی از آثار گران قیمت و با قدمت بیش از یکصد سال همچون «پرتره دختر نشسته» (نگارگری با حاشیه) اثر رضا عباسی (قرن ۱۱ ه. ق (صفویه))، «پرتره زنی در حال قلیان کشیدن» (قرن ۱۱ ه. ق (صفویه)) اثر معین مصور ارایه و فروخته شدند که این موضوع انتقادهای بسیاری را از سوی فعالان و مسئولان میراث فرهنگی در پی داشت.
فروش «پرتره دختر نشسته» غیرقانونی است
مدیرکل موزه‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، فروش تابلوی «پرتره دختر نشسته» اثر رضا عباسی در بیست و دومین دوره حراج تهران را غیرقانونی دانست و گفت: این اثر به صورت موروثی به یک خانواده رسیده بود، آنها عکس اثر را برای اخذ مجوز فروش برای ما فرستادند اما قبل از تشکیل کارگروه تجارت وزارت میراث فرهنگی اقدام به فروش اثر کردند. ما اثر را از نزدیک ندیدیم و نمی‌دانیم این تابلو اصل یا تقلبی است اما برای جلوگیری از فروش آن با دستگاه های ذی ربط مکاتباتی انجام دادیم و نهادهای نظارتی در جریان هستند.
لیلا خسروی با بیان اینکه دولت در سال ۱۳۸۴ برای ساماندهی آثار تاریخی مانند تابلو و کتابت یک آیین‌نامه برای شناسنامه دار شدن آثار تاریخی ابلاغ کرد، افزود: دارندگان آثار تاریخی که قدمت آنها بالای صد سال است فقط می‌توانند اثر را بعد از شناسنامه دار شدن از سوی وزارت میراث فرهنگی و گرفتن مجوز فقط در داخل کشور بفروشند.
سرپرست اداره کل موزه‌های وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: مجوز فروش برای آثار تاریخی بالای صد سال بعد از کارشناسی و شناسنامه‌دار شدن از سوی کارگروه تجارت وزارت میراث فرهنگی و برای آثار زیر صد سال از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر می‌شود.
خسروی تاکید کرد: براساس قانون حفاظت آثار ملی و فرهنگی مصوب سال ۱۳۰۹ و آیین‌نامه‌های اجرایی آن، فروش و خروج هرگونه اشیاء و آثار تاریخی و فرهنگی با قدمت بیش از ۱۰۰ سال بدون اخذ مجوز از معاونت میراث فرهنگی ممنوع و غیرقانونی است.
مجوزی برای عرضه آثار تاریخی در «حراج تهران» صادر نشد
فاطمه داوری سخنگوی معاونت میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز امروز- یکشنبه-۲۸ بهمن ماه- در گفت و گو با یکی از رسانه‌ها اعلام کرد که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مجوزی برای آثار فرهنگی - تاریخی عرضه شده در «حراج تهران» صادر نکرده است، ششم بهمن ماه ۱۴۰۳ اداره کل موزه‌ها در پاسخ به مکاتبه درخواست برگزاری حراجی اعلام می‌کند؛ در صورتی که مجوزهای لازم گرفته شود، برگزاری حراج بلامانع است.
وی گفت: برای اینکه مجوز صادر شود باید اطلاعات آثار به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ارسال شود تا در کارگروه مربوطه بررسی‌ها صورت گیرد و بر آن اساس، مجوز عرضه اثر (یا آثار) در حراج صادر شود. پیامد آن، در ۱۵ بهمن‌ماه ۱۴۰۳ مجددا اداره کل موزه‌ها به مسئولان حراج تهران اعلام می‌کند که برای صدور مجوز باید اقداماتی انجام و اطلاعات درخواست شده به اداره کل موزه‌ها ارسال شود تا اطلاعات و مشخصات آثار در کارگروه مربوطه (تجارت اموال فرهنگی تاریخی و هنری منقول مجاز) بررسی شود.
داوری افزود: پس از نامه ۱۵ بهمن‌ماه، برگزارکنندگان حراج اطلاعاتی را به اداره کل موزه‌ها می‌فرستند که منتج به صدور مجوز از اداره کل موزه‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نشده است.
سخنگوی معاونت میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با تاکید بر اینکه نامه نخست که حراج تهران به آن استناد کرده و یا آن را مجوز قلمداد کرده است، برگزاری حراج را «با اخذ مجوزهای لازم» بلامانع می‌داند اما نامه‌نگاری دوم و ارسال اطلاعات اولیه منتج به صدور مجوز نشده است، اظهارداشت: روند طی شده این گونه بوده که آنها نخست اعلام کردند قصد برگزاری حراج دارند، اداره کل موزه‌ها پاسخ می‌دهد که برگزاری در صورت اخذ مجوزهای لازم بلامانع است اما پس از مکاتبه دوم اداره کل موزه‌ها، ارسال اطلاعات از سوی حراج تهران نیز منتج به صدور مجوز نشده و از سوی اداره کل موزه‌ها موضوع در حال بررسی است.
این سخنان در صورتی مطرح شدند که حراج تهران با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می‌شود و مسئولان حراج تهران پیش از این به خبرنگار ایرنا اعلام کردند که تمامی آثار با قدمت و سنتی این رویداد دارای مجوز وزارت میراث، صنایع دستی و گردشگری هستند.
بیست و دومین حراج تهران با مجوز برگزار شد
موسسه حراج تهران امروز- یکشنبه- ۲۸ بهمن ماه- در پاسخ به اظهارات مدیران وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره بیست و دومین حراج تهران و فروش آثار تاریخی در این رویداد، بیانیه‌ای صادر کرد و آن را در اختیار رسانه‌ها قرار داد.
متن بیانیه موسسه حراج تهران بدین شرح است: «حراج تهران موسسه‌ای فرهنگی و هنری است که طی ۱۲ سال فعالیت و برگزاری ۲۲ دوره حراج آثار هنری، همواره طبق قوانین رسمی کشور بر اساس مجوز رسمی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدام به ارایه و فروش آثار هنری کرده است و طی این مدت نهاد محوری در توسعه اقتصاد هنر ایران در میان مجموعه‌داران، صاحبان آثار هنری و هنرمندان شناخته می‌شود.
این موسسه برای برپایی بیست و دومین دوره خود که شامل ۱۰۰ اثر، (۷۵ اثر هنری مدرنیستی و ۲۵ اثر هنرهای سنتی) بود، طبق روال همیشگی در تاریخ ۲۵ دی‌ماه ۱۴۰۳ بر اساس نامه ۲۳۲۳۹۴/۱۴۰۳ معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز برپایی این دوره از حراج را اخذ کرده است. در این مجوز تاکید شده که آثار بالای ۱۰۰ سال قدمت برای خرید و فروش نیاز به کسب مجوز موردی از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دارد. از همین رو حراج تهران طی نامه‌ای به همراه عکس و مشخصات آثار کلاسیک و سنتی به شماره ۳-۳/۲۶۱۰ در مورخ ۲۶ دی ماه به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نسبت به اخذ مجوز خرید و فروش آثار یادشده اقدام کرده است.
بر این اساس در تاریخ ۶ بهمن ماه ۱۴۰۳ طی نامه شماره ۱۹۵۴۳/۱۴۰۳۲۵۰۳ از سوی اداره کل موزه‌ها وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران به امضاء و مهر سرپرست اداره کل موزه‌ها، خرید و فروش کلیه آثار ارائه شده در قالب برگزاری حراج پس از اخذ مجوزها از نظر آن اداره کل بلامانع اعلام شده است. بنابراین واضح است که آثار مورد اشاره تماماً از اموال فرهنگی و تاریخی مجاز محسوب می‌شوند و خرید و فروش آنها ماهیتاً بلامانع است.
بر همین مبنا حراج تهران با اخذ مجوز برپایی حراج از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کسب مجوز خرید و فروش آثار سنتی از اداره کل موزه‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و همچنین اخذ مجوز برگزاری از سوی اداره اماکن نیروی انتظامی طی روزهای ۲۳ تا ۲۵ بهمن ماه نمایشگاه بیست و دومین حراج تهران را برگزار کرد و در روز ۲۶ بهمن مزایده این دوره حراج را با حضور جمعی از مجموعه‌داران، هنرمندان و اصحاب رسانه برگزار و نسبت به فروش قانونی آثار بر اساس مجوز کلی وزارت ارشاد و مجوز موردی کلیه آثار تاریخی از اداره کل موزه‌ها اقدام کرد.
با وجود انتشار اخبار حراج پس از کسب مجوزها یادشده در رسانه‌های رسمی کشور و برپایی نمایشگاه عمومی حراج طی سه روز که با استقبال جمعی کثیری از هنردوستان روبه رو شد، سرپرست محترم اداره کل موزه‌ها که پیشتر طی نامه ذکر شده خرید و فروش آثار ارائه شده از جمله اثر «پرتره زن نشسته» رضا عباسی را بلامانع اعلام نموده بودند، ساعاتی قبل از برگزاری مزایده حراج طی گفت و گو با یک خبرگزاری اعلام کرد فروش اثر رضا عباسی (تنها یکی از ۲۵ اثر سنتی حراج که از لحاظ قدمت برابر بودند) در حراج بیست و دوم غیرقانونی است! این سخنان غیرمسئولانه هم با مجوز صادر شده از سوی آن اداره کل منافات دارد، هم بی‌اعتنایی به مجوز معاونت هنری وزارت ارشاد است و هم با روح قوانین و مقررات که متضمن خرید و فروش شفاف، روشن و قابل ثبت آثار تاریخی‌ست در تضاد است. طبیعتاً نتیجه‌ای هم جز دلسرد کردن کسانی که مصمم به فعالیت ذیل قانون و نظارت رسمی هستند، نخواهد داشت. اگر یکایک آثار سنتی حراج مطابق مجوز ۲۵ دی ماه آن اداره کل منعی برای فروش ندارند و صرفاً نفس برگزاری حراج نیازمند اخذ مجوز آن اداره کل است، ذکر یک اثر خاص رضا عباسی چه معنایی دارد؟ درحالی‌که آثار قدیمی‌تری نیز در این مجموعه وجود داشت.
یک ساعت قبل از شروع حراج دو مامور از یگان حفاظت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به محل حراج مراجعه و خود را به نمایندگی از اداره اموال اداره کل موزه‌ها وزارت میراث فرهنگی معرفی کردند که پس از مشاهده مجوزهای اخذ شده برگزاری حراج را بلامانع دانستند و محل حراج را ترک کردند.
موسسه حراج تهران با توجه به این اقدام غیرمسئولانه و بدون ملاحظه عواقب آن که حسن شهرت این موسسه را مخدوش و موجب زیان آشکار مالکان آثار شده، پیگیری این موضوع از طریق مراجع ذی‌صلاح قضایی را بر خود مفروض می‌داند.»
به گزارش ایرنا، مجموعه حراج تهران سال ۱۳۹۱ به صورت نهادی مستقل و خصوصی شکل گرفت. این حراج معرفی بهترین نمونه‌های هنر مدرن و معاصر ایران، از هنرمندان پیشگام و نام آشنا گرفته تا جوانان، به مجموعه‌داران هنری و مخاطبان جهانی را هدف اصلی خود قرار داده است. تقویت بازار داخلی هنر که زمینه و بستر اصلی بازار جهانی است، از دیگر اهداف حراج تهران است.
بیست و دومین دوره حراج تهران ویژه هنرهای سنتی، کلاسیک و مدرن ایران با فروش ۲۲۴ میلیارد و ۷۱۹ میلیون تومان پایان یافت و «پرتره دختر نشسته» رضا عباسی با قیمت ۲۲ میلیارد و ۴۴۰ میلیون تومان رکورد این دوره را شکست.