به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، بزرگترین مسجد دانشگاهی ایران با مساحت کل ۳۸۰۰ مترمربع در استان قزوین با سبک معماری ایرانی اسلامی خاصِ خود مرکز فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی بسیاری برای جذب جوانان به مسجد شده است.
بنابر روایت «شیعه نیوز»، مساجد از قرن‌ها پیش مرکز ثقل فعالیت‌های دینی و الهی و تمامی فعالیت‌های عام المنفعه و مرکز عبادت با هدف تجمیع فعالیت های فرهنگی و مذهبی بوده اند و هم اکنون هم جایگاه والایی در همه تصمیم‌گیری های کلان جامعه دارند.
آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب تشکیل مسجد را از ابتکارات اسلام برای شکل دادن به اجتماعات و ارتباطات مردم بر محور «ذکر، نماز و توجه به خداوند» خوانده و تأکید دارند: در تاریخ اسلام، مسجد مرکزی برای مشورت، همکاری و تصمیم گیری در مسائل مهم اجتماعی، سیاسی و نظامی بوده است.
در این گزارش به معرفی برخی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی که مساجد خاصی از نظر معماری، برنامه و جذب جوانان دارند پرداخته می‌شود.
مهران چگینی، عضو هیات علمی دانگاه و مدیر روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی قزوین در این خصوص به خبرنگار شبستان گفت: مسجد امام رضا (ع) دانشگاه آزاد اسلامی قزوین فضای مناسبی را برای اجتماعات مذهبی و فرهنگی دانشجویان، استادان و کارکنان مهیا کرده است.
ایام سوگواری امام حسین (ع) این مسجد پذیرای بزرگترین هیأت دانشجویی کشور است و همزمان با ماه مبارک رمضان، مسجد امام رضا (ع) کانون تلاوت قرآن، برپایی مجالس شب‌های قدر و محافل تفسیر قرآن کریم است.
برپایی مراسم معنوی اعتکاف، سوگواری ائمه اطهار و مسابقات قرآن و عترت در مسجد بزرگ امام رضا(ع) صورت می‌گیرد.
وی تصریح کرد: بزرگترین مسجد دانشگاهی ایران با هدف تجمیع فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی با مساحت کل ۳۸۰۰ مترمربع در سال ۱۳۸۸ همزمان با ولادت باسعادت ثامن الحجج علی بن موسی‌الرضا(ع) در دانشگاه آزاد اسلامی قزوین گشایش یافت.
به گفته چگینی؛ این مسجد که نمونه‌ای از تلفیق معماری مدرن و مذهبی ایرانی است از دو فضای جانبی و یک شبستان تشکیل شده است. یکی از نکات بسیار مهم در طراحی این مسجد، توجه به جدایی و تمایز فضای مقدس مسجد از فضاهای خدماتی، بهداشتی و اداری جانبی آن است، زیرا ترکیب و آمیزش فضاهای خدماتی و بهداشتی با فضاهای اصلی مسجد که از دوره صفویه در ایران آغاز شد، نتایج چندان مناسبی در طراحی مساجد و الگوهای رفتاری نسبت به آن نداشت، به همین سبب ضمن آن که به دلیل الزام‌های کارکردی و محیطی، این‌گونه از فضاها در کنار مسجد قرار گرفته‌اند، اما سعی شده به شکل‌های متفاوت از آن متمایز شوند.
وی ادامه داد: دو فضای خدماتی، بهداشتی و اداری واقع در دو سوی مسجد، متناسب با محتوای کارکردی آنها به صورت فضاهایی مطبق و افقی، با زاویه‌ای حدوداً ۴۵ درجه نسبت به امتداد محور اصلی مسجد طراحی و ساخته شده‌اند و حتی محل اتصال بدنه و محور شرقی- غربی مسجد با این دو ساختمان در دو طرف به گونه‌ای غیرمتجانس طراحی و ساخته شده است.
این مسئول با بیان اینکه ترکیب حجمی بیرونی به روشنی نمایانگر گنبد است، اما تلاش شده که ترکیب جدیدی از آن ارائه شود تا تعلق مسجد به زمان معاصر آشکارا نمایان باشد، افزود: همین نکته کمابیش در طراحی و ساخت مناره در نظر گرفته شده است.
مناره؛ یادآور یک فضای دینی
وی با بیان اینکه پلان مناره‌ها از حرکت یک مربع روی مرکز خود پدید آمده است، گفت: از روی هم قرار گرفتن دو مربع که قطرهای آنها نسبت به هم ۴۵ درجه چرخیده‌اند و متناسب با نام منار سطوحی از آن در شب روشن می‌شوند تا به عنوان نشانه‌ای از یک مسجد یادآور مکان یک فضای دینی باشند.
چگینی اضافه کرد: در زمینه رعایت برخی از اصول طراحی معماری، می‌توان اصل ورود از سمت قبله را نام برد. تمایز فضای مردانه و زنانه به صورت قرار دادن فضای زنانه در نیم‌طبقه شبستان مورد توجه قرار گرفته است، فضای گنبدخانه به عنوان عالی‌ترین و مرتفع‌ترین فضای داخلی به صورت همزمان به بخش مردانه و زنانه تعلق دارد و به عنوان عالی‌ترین قسمت مسجد در هر دو بخش مورد توجه قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه مصالح اصلی مسجد در نماها و سطوح بیرونی و درونی، آجر است که در کنار سفال لعاب‌دار و منقش، سطوح یکپارچه‌ای پدید آمده است، ادامه داد: انواع سفال‌های نقش‌دار مهری با رنگ‌های متنوع به عنوان جایگزین کاشی هفت‌رنگ به کار رفته است و در برخی سطوح تنها از سفال‌های نقش‌دار و در برخی از سطوح نیز از سفال‌های نقش‌دار خوشنویسی شده استفاده شده است.
خوشنویسی در مساجد؛ سنتی کهن و استوار در خدمت هنر اسلامی ایران
مسئول روابط عمومی دانشگاه آزاد قزوین گفت: استفاده از خوشنویسی به عنوان عالی‌ترین و مقدس‌ترین هنر در جهان اسلام که همواره در مساجد و سایر بناهای دینی مورد استفاده قرار می‌گرفت، توجه به سنتی کهن و استوار در هنر اسلامی به شمار می‌آید که در ضمن به شکلی بدیع و امروزی کاربرد یافته است، و به چند صورت در روی قطعه‌های سفال به صورت برجسته از آن استفاده شده است. نوارها، حاشیه‌ها و کتیبه‌های خوشنویسی شده در سطوح بیرونی از عوامل مهم پیوند دهنده فضای مسجد و دو فضای واقع در دو سوی آن به شمار می‌آیند.
به گفته چگینی استفاده از انواع نقوش هندسی سنتی به صورتی امروزی و با ترکیب‌های جدید در سفال‌ها موجب تحول توسعه سنت در دوره معاصر شده است و از نقش‌های چلیپایی شکل که سابقه چند هزار ساله در فرهنگ معماری ایرانی و اسلامی دارند به شکل‌های بسیار متنوع و در نقاط بسیار گوناگون از جمله در واحدهای تزئینی نمای داخلی شبستان، در حفاظ پنجره‌ها و چند جای دیگر استفاده شده است.
وی افزود: زمینه رنگی فضای بیرونی مسجد یادآور ترکیب‌بندی نماهای آجری با سطوح گچ‌بری شده است که به جای گچ از سنگ تراورتن استفاده شده است. شکل رنگی غالب در سطوح بیرونی آجری است و ترکیب آن با رنگ طلایی، رنگ برخی گنبدها را تداعی می‌کند. البته استفاده از رنگ فیروزه‌ای برای متن خوشنویسی شده کتیبه‌ها به اهمیت و پیشینه کاربرد این رنگ در مساجد ایرانی اشاره دارد.
گفتنی است در مسجد امام رضا (ع) دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین علاوه بر برگزاری نماز جماعت در طول هفته و قرائت یک صفحه از قرآن به صورت ترتیل در هر روز، جلسات هیأت محبان اهل بیت (ع) دانشگاه در ایام محرم و صفر و نیز سایر برنامه های مذهبی و دینی دانشگاه مانند کلاس احکام و مشاوره دینی نیز با حضور اساتید. کارکنان و دانشجویان برگزار می شود.
∎