به گزارش ایرنا از مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری از آنجا که سه فاکتور دانش و مهارت، زیرساخت داده و زیرساخت محاسباتی اضلاع تشکیل دهنده توسعه فناوری هوش مصنوعی هستند تأمین زیرساخت‌های پردازشی قدرتمند، نقشی حیاتی در توسعه این حوزه ایفا می‌کند.
در همین راستا، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان در جهت فراهم کردن این امکان برای فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان، همچنان روال قبلی برای پرداخت یارانه بهره‌برداری از زیرساخت‌های پردازشی را تا زمان راه‌اندازی اولین مرکز پردازش سریع ملی ادامه خواهد داد.
حمایت ویژه از تامین زیرساخت‌های پردازشی موردنیاز شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی یکی از رویکردهای اصلی معاونت علمی است. در این رابطه با عبدالحسن بهرامی، رییس مرکز راهبری ستادهای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان درباره جزئیات طرح حمایتی و تسهیلات معاونت علمی و اقدامات انجام شده توضیحاتی داد که به شرح زیر است:
اهمیت استفاده از پردازنده‌های گرافیکی (GPU) در توسعه هوش مصنوعی چیست؟
توسعه فناوری و بکارگیری هوش مصنوعی و یادگیری ماشین نیازمند پردازش حجم عظیمی از داده‌هاست. پردازنده‌های گرافیکی به عنوان زیرساخت توسعه این فناوری، به دلیل ساختار موازی خود، قابلیت پردازش تعداد زیادی از داده‌ها را به صورت همزمان دارند. این ویژگی باعث می‌شود تا عملیات پردازشی پیچیده و حجیم در زمان کمتری انجام شوند. در واقع، از شاخص‌های کلیدی در اندازه‌گیری سطح توسعه هوش مصنوعی در یک کشور، میزان استفاده از پردازنده‌های گرافیکی است.
در حال حاضر کاربرد این پردازنده‌ها در کشور چگونه است؟ نقش حمایتی معاونت علمی در این حوزه به چه صورتی خواهد بود؟
با توجه به اینکه این نوع پردازنده‌ها برای پردازش‌های سنگین، محاسبات پیچیده‌تر و داده‌های حجیم استفاده می‌شود، کاربردهای متعددی در زمینه‌های صنعتی و پژوهشی دارد اما ماموریت و مبنای فعالیت‌های معاونت علمی، توسعه فناوری و رونق اقتصاد دانش‌بنیان این حوزه در کشور است و بر این اساس با ایجاد و تسهیل ساز و کارهای حمایتی و قانونی، شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌های فناور را در این مسیر هدایت می کند؛ بنابراین اولویت ما حمایت از شرکت‌های فعال در زمینه فناوری‌های هوش مصنوعی در کاربردهای مختلف بوده است.
این حمایت‌ها چه سازوکاری دارد؟
از آن جا که هزینه بکارگیری این نوع پردازنده‌ها بالاست، بیشتر شرکت‌های استارت‌آپی و دانش‌بنیان نوپا بوده و بودجه کافی برای پرداخت هزینه‌های خدمات پردازشی گرافیکی را که نسبت به سایر خدمات ابری قابل توجه است، نداشته و ندارند. با توجه به وجود پردازنده‌های موردنیاز در کشور، رویکرد موقت معاونت تا زمان توسعه زیرساخت پردازش سریع ملی، ارائه یارانه مصرف به شرکت‌های دانش‌بنیان و عملا کاهش هزینه بهره‌برداری از این تجهیزات برای شرکت‌های نوپای هوش مصنوعی و از طرف دیگر تحریک سرمایه‌گذار بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در حوزه زیرساخت پردازشی هوش مصنوعی بود.
روال کار بدین صورت بوده که پس از انعقاد تفاهم‌نامه‌ای با شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پردازشی، به هر یک از شرکت‌های دانش‌بنیان برای استفاده از زیرساخت پردازشی، ماهانه تا سقف ۵۰ میلیون تومان اعتبار یارانه تخصیص داده شود که این مبلغ درصورت ارائه طرح‌های ویژه که نیازمند بکارگیری تعداد و نوع پردازنده با هزینه بالاتر است با تایید کارگروه تخصصی در ستادهای اقتصاد دیجیتال و هوش مصنوعی تا سقف 200 میلیون تومان قابل افزایش بوده است.
در دوره جدید روند این حمایت‌ها چه تغییراتی داشته است؟
با توجه به نیاز روزافزون شرکت‌های دانش‌بنیان به زیرساخت پردازشی، لزوم هدفمند شدن ارائه حمایت‌ها در دستور کار قرارگرفت. برای این موضوع جلساتی با حضور برخی از اساتید هوش مصنوعی دانشگاه‌ها، نمایندگان شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات ابری پردازش گرافیکی و اعضای کمیسیون هوش مصنوعی نظام صنفی رایانه‌ای برگزار شد و چالش‌های مختلف ارائه یارانه به این خدمات مانند استفاده از آن برای معدن‌کاوی رمزارزها، تهیه محتوای گرافیکی، بازی‌های رایانه‌ای، امنیت داده، مدل‌ها و نظایر آن مطرح شد و برای هر یک از چالش‌ها تلاش شد راه‌حل‌های قطعی یا ضمنی اندیشیده شود.
بر این اساس مقرر شد تخصیص یارانه با تاکید بر فعالیت‌های تحقیقاتی و توسعه فناوری‌های نوین هوش مصنوعی و اقتصادی کردن آنها در شرکت‌های دانش‌بنیان انجام شود.
اجرای این طرح تاکنون چه نتایج و دستاوردهایی داشته است؟
در مجموع این فرآیند که از اسفند ۱۴۰۱ تاکنون ادامه دارد، در دو مرحله قابل تفکیک است. در مرحله اول که ستاد اقتصاد دیجیتال مجری آن بود، ۶ شرکت ارائه دهنده خدمات ابری پردازشی تایید شدند و ۴۷ شرکت دانش‌بنیان از خدمات این شرکت‌ها استفاده کردند که مبلغ کل یارانه تخصیصی بالغ بر ۱۵میلیارد تومان شد.
در مرحله دوم که از اردیبهشت سال جاری با تمرکز بر فرآیندهای تحقیق و توسعه از سوی ستاد هوش مصنوعی در حال اجراست، با بکارگیری ظرفیت‌های موجود در هفت شرکت ارائه‌دهنده خدمات پردازشی، بیش از ۳۰ شرکت دانش‌بنیان به منظور دریافت حمایت، مورد تایید قرار گرفتند که تا پایان دی، رقمی بالغ بر ۱۳ میلیارد تومان یارانه برای آنها برآورد شده است.
از این مبلغ حدود هشت میلیارد تومان تایید نهایی شده و در فرآیند پرداخت است و مابقی در دست بررسی و صحت‌سنجی گزارشات شرکت‌ها و سرویس‌دهندگان توسط کارگروه تخصصی ستاد قرار دارد و میزان تایید شده، تا پایان سال پرداخت و تسویه خواهد شد.
با توجه به تجربیات گذشته و وضعیت فعلی، برنامه‌های آینده و رویکردهای جدید معاونت در این زمینه چگونه خواهد بود؟
علاوه بر تجربیاتی که در فرآیندهای اجرایی حاصل شده و قطعاً منجر به اصلاح و بهبود ساختارها خواهد شد، با توجه به نظرات دریافتی از شرکت‌ها، مشخص شد که بازده مصرف پردازنده‌های گرافیکی به‌طور متوسط بین ۶۰ تا ۷۰درصد بوده است. بنابراین برای تشویق شرکت‌ها به ارائه گزارشی از نمودار مصرف زیرساخت پردازشی تصمیم گرفتیم که در صورت ارائه نکردن این گزارش از مقدار یارانه تخصیصی کاسته شود.
به همین دلیل شرکت‌ها تلاش می‌کنند تا ضمن افزایش بازده مصرف، بازده تحقیقات و میزان دستیابی به اهداف تحقیق و توسعه را بهبود بدهند. به این ترتیب علاوه بر افزایش کارایی و بهبود کیفیت خدمات به شرکت‌های دانش‌بنیان، ارائه حمایت‌های منسجم به مراکز پژوهشی و دانشگاه‌ها با هدف توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی در اولویت قرار خواهد گرفت.
از سوی دیگر، تخصیص یارانه برای بهره‌برداری از امکانات پردازشی، بیشتر جنبه نسخه موقتی دارد که تا زمان راه‌اندازی مرکز پردازش سریع ملی، ظرفیتی ولو کوچک را برای توسعه فعالیت‌های هوش مصنوعی در کشور فراهم کند. بنابراین ما همچنان بر این سیاست حمایتی متعهد خواهیم بود اما در تلاشیم در سه ماهه اول سال ۱۴۰۴ با همکاری نهادهای همکار اولین مرکز پردازش سریع ملی را راه‌اندازی کنیم تا امکان بهره‌برداری بهتر و بیشتر از زیرساخت‌های پردازشی هوش‌مصنوعی برای تمام شرکت‌های فعال در این حوزه فراهم شود.