به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ زخم معده، که به عنوان اولسر پپتیک نیز شناخته می‌شود، نوعی آسیب در لایه‌ی داخلی معده است. این زخم‌ها ممکن است در دیواره‌ی معده یا در بخش ابتدایی روده‌ی کوچک که به آن اثنی‌عشر گفته می‌شود، ایجاد گردند. زخم‌های معده و اثنی‌عشر، که گاهی تحت عنوان زخم‌های گوارشی نیز نامیده می‌شوند، علائم مشابهی دارند و روش درمان آن‌ها نیز یکسان است.
علائم و نشانه‌ها
شایع‌ترین علامت زخم معده، احساس درد سوزشی یا گزنده در ناحیه‌ی مرکزی شکم است. با این حال، زخم‌های معده همیشه همراه با درد نیستند و برخی افراد ممکن است علائم دیگری مانند سوءهاضمه، سوزش سر دل، بازگشت اسید به مری و احساس ناخوشی عمومی را تجربه کنند.
زمان مراجعه به پزشک
در صورتی که احتمال می‌دهید به زخم معده مبتلا هستید، مراجعه به پزشک عمومی ضروری است. همچنین، در موارد زیر باید فوراً اقدام کنید:
داشتن مدفوع تیره، چسبناک و قیرمانند
احساس درد ناگهانی و شدید در ناحیه‌ی شکم که به طور مداوم تشدید می‌شود
در صورت مشاهده‌ی علائم زیر، بلافاصله به بخش اورژانس مراجعه کنید یا با شماره‌ی 115 تماس بگیرید:
استفراغ خونی (خون ممکن است قرمز روشن یا قهوه‌ای تیره و شبیه تفاله‌ی قهوه باشد)
این علائم ممکن است نشان‌دهنده‌ی عوارض جدی مانند خونریزی داخلی باشند.
علل ایجاد زخم معده
زخم معده زمانی رخ می‌دهد که لایه‌ی محافظ دیواره‌ی معده در برابر اسیدهای گوارشی آسیب ببیند. این آسیب معمولاً به دلایل زیر ایجاد می‌شود:
عفونت ناشی از باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori)
مصرف طولانی‌مدت یا دوزهای بالای داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا آسپرین
در گذشته تصور می‌شد که استرس یا مصرف برخی غذاها می‌تواند باعث ایجاد زخم معده شود، اما شواهد علمی کمی برای تأیید این موضوع وجود دارد. زخم معده می‌تواند هر فردی را درگیر کند، اما شیوع آن در افراد بالای ۶۰ سال بیشتر است و مردان نسبت به زنان بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
روش‌های درمان زخم معده
درمان زخم معده به علت ایجاد آن بستگی دارد. برای اکثر بیماران، داروهایی مانند مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPI) تجویز می‌شود(قرص کلیدینیوم سی)
تا میزان اسید معده کاهش یابد. اگر زخم ناشی از عفونت هلیکوباکتر پیلوری باشد، مصرف آنتی‌بیوتیک نیز ضروری است. در صورت درمان مناسب و رفع علت زمینه‌ای، احتمال عود زخم معده کاهش می‌یابد.
عوارض احتمالی
عوارض ناشی از زخم معده نسبتاً نادر هستند، اما در صورت وقوع می‌توانند بسیار جدی و حتی تهدیدکننده‌ی زندگی باشند. برخی از این عوارض عبارتند از:
خونریزی در محل زخم
سوراخ شدن دیواره‌ی معده (پرفوراسیون)
انسداد مسیر عبور غذا در دستگاه گوارش (انسداد معده)
شایع‌ترین نشانه‌ی زخم معده، احساس درد سوزشی یا گزنده در ناحیه‌ی شکم است. با این حال، همه‌ی زخم‌های معده همراه با درد نیستند و برخی از آن‌ها ممکن است تنها زمانی مورد توجه قرار گیرند که عوارضی مانند خونریزی از زخم رخ دهد.
درد ناشی از زخم معده
درد مرتبط با زخم معده معمولاً به صورت سوزش در ناحیه‌ی شکم احساس می‌شود. این درد ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه یابد و اغلب چند ساعت پس از مصرف غذا آغاز می‌گردد. همچنین، ممکن است فرد در طول شب به دلیل این درد از خواب بیدار شود. مصرف داروهای ضداسید (آنتی‌اسیدها) می‌تواند به طور موقت درد را تسکین دهد، اما در صورت عدم درمان مناسب زخم، درد مجدداً بازمی‌گردد.
سایر علائم
برخی از علائم کمتر شایع زخم معده عبارتند از:
سوءهاضمه
سوزش سر دل
کاهش اشتها
احساس ناخوشی یا حالت تهوع
کاهش وزن غیرمنتظره
آروغ زدن یا نفخ پس از مصرف غذاهای چرب
زمان مراجعه به پزشک
در صورت تجربه‌ی علائم مداوم زخم معده، مراجعه به پزشک عمومی ضروری است. همچنین، در موارد زیر باید فوراً اقدام کنید:
داشتن مدفوع تیره، چسبناک و قیرمانند
احساس درد ناگهانی و شدید در ناحیه‌ی شکم که به طور مداوم تشدید می‌شود
در صورت مشاهده‌ی علائم زیر، بلافاصله به بخش اورژانس مراجعه کنید یا با شماره‌ی 115 تماس بگیرید:
استفراغ خونی (خون ممکن است قرمز روشن یا قهوه‌ای تیره و شبیه تفاله‌ی قهوه باشد)
این علائم می‌توانند نشان‌دهنده‌ی عوارض جدی مانند خونریزی داخلی باشند و نیاز به اقدام فوری پزشکی دارند.
روش‌های درمان زخم معده
درمان زخم معده بسته به علت بروز آن متفاوت است. در بسیاری از موارد، زخم‌های معده با درمان مناسب طی چند ماه بهبود می‌یابند. چنانچه زخم معده ناشی از عفونت باکتریایی هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) باشد، معمولاً ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها و دارویی موسوم به مهارکننده پمپ پروتون (PPI) تجویز می‌شود.
در صورتی که زخم معده در نتیجه‌ی مصرف هم‌زمان داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) و عفونت هلیکوباکتر پیلوری ایجاد شده باشد، درمانی ترکیبی شامل آنتی‌بیوتیک‌ها و مهارکننده‌های پمپ پروتون پیشنهاد می‌شود. اما اگر زخم معده صرفاً به دلیل مصرف داروهای NSAID شکل گرفته باشد، تجویز داروهای مهارکننده پمپ پروتون برای کاهش اسید معده توصیه می‌شود.
در برخی موارد، به جای PPI از داروهای دیگری به نام آنتاگونیست‌های گیرنده H2 استفاده می‌شود. علاوه بر این، مصرف داروهای کمکی مانند آنتی‌اسیدها ممکن است به کاهش موقت علائم و تسکین ناراحتی‌های ناشی از زخم کمک کند. پزشک ممکن است ۴ تا ۶ هفته پس از شروع درمان، انجام مجدد آندوسکوپی (گاستروسکوپی) را برای بررسی روند بهبودی زخم توصیه کند.
تغییرات سبک زندگی در روند درمان
اگرچه پیروی از رژیم غذایی یا سبک زندگی خاصی برای درمان زخم معده ضروری نیست، اما پرهیز از مصرف الکل، سیگار، غذاهای تند و استرس می‌تواند به کاهش علائم و تسریع روند بهبودی کمک کند.
درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها
چنانچه عفونت هلیکوباکتر پیلوری در شما تشخیص داده شود، پزشک معمولاً دوره‌ای از دو آنتی‌بیوتیک را تجویز می‌کند که باید به مدت یک هفته، روزانه دو مرتبه مصرف شوند. رایج‌ترین آنتی‌بیوتیک‌های مورد استفاده شامل آموکسی‌سیلین، کلاریترومایسین و مترونیدازول هستند.
عوارض جانبی این داروها معمولاً خفیف بوده و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
حدود ۴ هفته پس از پایان دوره درمان، آزمایش تشخیصی دیگری انجام می‌شود تا مشخص شود که آیا عفونت هلیکوباکتر پیلوری به‌طور کامل از بین رفته است یا خیر. در صورت باقی ماندن عفونت، ممکن است پزشک دوره‌ای دیگر از آنتی‌بیوتیک‌های متفاوت را برای شما در نظر بگیرد.
∎